Η ανάληψη της εξουσίας από ισλαμιστές αντάρτες της Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), κάθε άλλο παρά εγγυάται την εγκαθίδρυση ενώ σταθερού status quo στη Συρία.

Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη Συρία συνεχίζει να είναι πολύπλοκη, καθώς οι στρατηγικές των μεγάλων δυνάμεων και των τοπικών παραγόντων επαναπροσδιορίζουν τις ισορροπίες στην περιοχή. Ο ηγέτης των Ισλαμιστών ανταρτών, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, φαίνεται να προσπαθεί να αποκτήσει πολιτική και στρατιωτική νομιμοποίηση στη μετα-Άσαντ εποχή, ενώ οι συγκρούσεις εντείνονται.

Η πτώση της Συρίας και η επαναδιαμόρφωση της γεωπολιτικής στη Μέση Ανατολή είναι γεγονότα που σηματοδοτούν κρίσιμες αλλαγές, με τους άμεσα ωφελημένους να περιλαμβάνουν την Τουρκία, το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Παρά τις πιθανές ανατροπές στο μέλλον, οι τρέχουσες στρατηγικές νίκες αυτών των δυνάμεων είναι αναμφισβήτητες.

Δεν κατέρρευσε μόνο το καθεστώς Άσαντ

Η πτώση της Συρίας δεν αφορά μόνο την κυβέρνηση Άσαντ, αλλά την ίδια την ενότητα και υπόσταση του συριακού κράτους. Η χώρα, που υπήρξε ισχυρός παίκτης στην περιοχή, διαλύθηκε σταδιακά από το 2011 και ολοκληρωτικά από τον Δεκέμβριο του 2024. Η διάλυση αυτή φαίνεται να μοιάζει με το «σενάριο Λιβύης», με τις πιθανότητες να επανέλθει ως ενιαίο κράτος να είναι περιορισμένες. Αντίθετα, αναμένεται μια νέα φάση πολέμου, όπου διάφορες ομάδες, στρατοί και ξένες δυνάμεις θα συγκρούονται για κυριαρχία.

Ο ρόλος της Ρωσίας και των συμμάχων

Η Ρωσία, το Ιράν και η Κίνα απέτυχαν να στηρίξουν τη Συρία με ένα ουσιαστικό σχέδιο ανοικοδόμησης ενώ και οι στρατιωτικές ενισχύσεις υπήρξαν ανεπαρκείς. Οι εσωτερικές διαφωνίες, όπως ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ Ρωσίας και Ιράν, καθώς και η απουσία στρατηγικής απάντησης από τη Ρωσία στις ισραηλινές επιθέσεις, ενίσχυσαν την αποδυνάμωση του συριακού καθεστώτος.

Πάντως, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Interfax, η Μόσχα έχει ανοίξει δίαυλο επικοινωνίας με την πολιτική επιτροπή της ισλαμιστικής αντάρτικης οργάνωσης της Συρίας, Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), επικαλούμενο τον υφυπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Μιχαήλ Μπογκντάνοφ.

Ο Μπογκντάνοφ είπε σε δημοσιογράφους ότι η Μόσχα θέλει να διατηρήσει τις στρατιωτικές βάσεις της στη Συρία, ώστε να συνεχίσει «να μάχεται τη διεθνή τρομοκρατία». Υποστήριξε ότι οι επαφές με την HTS, η οποία έχει τα ηνία της εξουσίας στη Συρία μετά την ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, «προχωρούν με εποικοδομητικό τρόπο».

Ανέφερε επίσης ότι η Ρωσία ελπίζει πως η οργάνωση θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της περί διαφύλαξης της δημόσιας τάξης και της ασφάλειας διπλωματών και αλλοδαπών, καθώς και της αποτροπής κάθε απόπειρας κατάχρησης εξουσίας.

Οι κερδισμένοι της κρίσης

Η Τουρκία φαίνεται να συγκαταλέγεται μεταξύ των κερδισμένων, έχοντας επεκτείνει την επιρροή της στη βόρεια Συρία. Επιπλέον, οι ετοιμοπόλεμες δυνάμεις της επιτρέπουν να διατηρήσει την παρουσία της στην περιοχή.

Το Ισραήλ κερδίζει σημαντικά από τη διάλυση της Συρίας. Με την απουσία του λεγόμενου Άξονα της Αντίστασης, μπορεί να επεκτείνει τα εδάφη του στη Συρία, ενώ οι συνεχιζόμενες αεροπορικές επιθέσεις του έχουν αποδυναμώσει τις ιρανικές και συριακές στρατιωτικές δυνάμεις. Παράλληλα, ανοίγει ο δρόμος για περαιτέρω επιθετικές ενέργειες στον Λίβανο και το Ιράν.

Οι ΗΠΑ, κρατώντας τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών και υποστηρίζοντας τους Κούρδους συμμάχους τους, εξασφαλίζουν την επιρροή τους στη Συρία. Η στρατηγική αποδυνάμωση της Ρωσίας και του άξονα της αντίστασης αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους τους, ενώ οι διπλωματικές κινήσεις, όπως η πρόσφατη επίσκεψη Μπλίνκεν στην Τουρκία, ενισχύουν τη συνεργασία με συμμάχους στην περιοχή.

Άγνωστες πτυχές και ερωτήματα

Η απουσία του Άσαντ από το προσκήνιο και οι φήμες για τη μοίρα του, καθώς και η ξαφνική ειρηνική μεταβίβαση εξουσίας, εγείρουν πολλά ερωτήματα. Η πιθανή διαφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ιράν για τη στρατηγική στη Συρία, καθώς και η φημολογούμενη άρνηση του Άσαντ να ανοίξει μέτωπο κατά του Ισραήλ, αποτελούν κρίσιμα ζητήματα που απαιτούν διευκρίνιση.

Τι μέλλει γενέσθαι

Η νέα τάξη πραγμάτων στη Συρία και τη Μέση Ανατολή προδιαγράφει συνεχιζόμενη αστάθεια, ενώ οι ισχυροί παίκτες θα συνεχίσουν να επωφελούνται από την κατάρρευση της χώρας. Η προοπτική για ειρήνη και σταθερότητα φαίνεται απομακρυσμένη, με την επανένωση της Συρίας να φαντάζει όλο και πιο δύσκολη.