Ο καρκίνος δεν έχει σύνορα. Σε κάθε γωνιά της γης, οι γυναίκες στο πρώτο άκουσμά του νοιώθουν συναισθήματα αγωνίας, φόβου – ίσως και θυμού – και αυτό είναι φυσιολογικό. Αρχίζοντας τις χημειοθεραπείες ή τις ακτινοθεραπείες θα δουν τα μαλλιά τους να πέφτουν, το δέρμα και τα νύχια τους να αλλοιώνονται. Όμως, υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπιστούν και να ξεπεραστούν αυτές οι παρενέργειες της θεραπείας και για τους τρόπους αυτούς καθώς και για τη διατροφή που θα πρέπει να ακολουθούν, θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν οι γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο στο πλαίσιο της 1ης Βαλκανικής Συνάντησης για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, που διοργανώνει στις 18-20 Οκτωβρίου ο Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού νομού Θεσσαλονίκης «Άλμα Ζωής».
Η απώλεια μαλλιών δεν είναι οριστική
«Απώλεια τριχών μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, στα μαλλιά και το πρόσωπο, μπορεί να πέσουν τα φρύδια και οι βλεφαρίδες. Μπορεί ακόμη να πέσουν και οι τρίχες που υπάρχουν στο σώμα, π.χ. στις μασχάλες, στα πόδια, στην περιοχή της ήβης. Η τριχοφυΐα, όμως, επανεμφανίζεται συνήθως σε έξι με οκτώ εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αισθητικός Δήμη Κουλιστανίδου, η οποία αύριο (15.00-17.00 στην οδό Αλ. Φλέμινγκ 10) στο πλαίσιο της της Βαλκανικής Συνάντησης θα δώσει δωρεάν συμβουλές ομορφιάς σε καρκινοπαθείς γυναίκες.
«Κάποιοι που μετά τη χημειοθεραπεία χάνουν όλα, πολλά ή τα περισσότερα από τα μαλλιά τους επιλέγουν να φορούν τουρμπάνια, κασκόλ, καπέλα περούκες ή εξαρτήματα για τα μαλλιά. Άλλοι αφήνουν το κεφάλι ακάλυπτο ανάλογα με το αν είναι στο σπίτι τους ή σε δημόσιο χώρο. Δεν υπάρχει καμία ‘σωστή’ ή ‘λάθος’ επιλογή. Κάντε ό,τι αισθάνεστε άνετο για σας. Χάνοντας τα μαλλιά από το κεφάλι, το πρόσωπο ή το σώμα σας μπορεί να είναι δύσκολο να το αποδεχτείτε. Αίσθημα θυμού ή κατάθλιψη είναι κοινό για όλους όσοι υποβάλλονται σε θεραπεία και είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το ίδιο διάστημα να θυμάστε ότι πρόκειται για μια προσωρινή παρενέργεια» προσθέτει η κ. Κουλιστανίδου.
Όμορφη και χωρίς μαλλιά
Τι πρέπει και τι μπορεί να κάνει μια γυναίκα για τη φροντίδα των μαλλιών του δέρματος και των νυχιών κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της χημειοθεραπείας ή της ακτινοθεραπείας;
«Για τη φροντίδα των μαλλιών συνιστάται η χρήση μιας μαλακής βούρτσας. Προσοχή, όμως, να αποφεύγεται το υπερβολικό βούρτσισμα και το τράβηγμα των μαλλιών και χτενίσματα όπως πλεξούδες και αλογοουρές. Να αποφεύγονται επίσης τα κοκαλάκια, τα κλάμερ και τα τσιμπιδάκια καθώς επίσης η βαφή, οι ανταύγειες, τα σπρέι και οι αφροί φιξαρίσματος. Αντί για σπρέι ή αφρό μπορεί να χρησιμοποιηθεί μπίρα ή χυμός λεμονιού. Συνιστάται η χρήση απαλών σαμπουάν και μαλακτικών και στέγνωμα ταμπονάροντας με την πετσέτα χωρίς τρίψιμο και αποφυγή του σεσουάρ» απαντά η κ. Κουλιστανίδου.
Παράλληλα συνιστά: κούρεμα των μαλλιών γιατί τα κοντά μαλλιά φαίνονται πυκνότερα, χρήση αντηλιακού, καπέλου ή μαντίλας για την προστασία της κεφαλής από τον ήλιο ή ακόμη και από το κρύο.
«Αποκτήστε την περούκα ή το περουκίνι σας πριν χάσετε πολλά από τα μαλλιά σας. Έτσι συνδυάζετε τη φυσική ποιότητα και το χρώμα των μαλλιών σας στη περούκα σας. Απευθυνθείτε σε ειδικά καταστήματα για καρκινοπαθείς για αγορά ή δανεισμό. Πάτε την περούκα σας στον κομμωτή σας ή το κατάστημα αγοράς για το styling, το χρώμα και το κούρεμα, ώστε να πλαισιώσει το πρόσωπό σας φυσικά. Ενημερωθείτε για τις καλύψεις του ασφαλιστικού σας ταμείου που δικαιούσθε, ως προς το κόστος περούκας, τεχνητού μαστού, ειδικού στηθόδεσμου κ.λπ. λόγω της θεραπείας του καρκίνου. Βεβαιωθείτε ότι τα έχετε ελέγξει όλα και ζητήστε από το γιατρό σας τις συνταγές που απαιτούνται» προσθέτει η αισθητικός.
Συμβουλές για την περιποίηση δέρματος και νυχιών
Για την περιποίηση του δέρματος συνιστώνται χλιαρά ντους ή γρήγορα δροσερά μπάνια με απαλό σαπούνι, χρήση ενυδατικής λοσιόν, αποφυγή αντιβακτηριδιακών προϊόντων και προϊόντων με βιταμίνη C που είναι όξινα και προκαλούν απολέπιση καθώς και αρωμάτων, αποσμητικών αντι-ιδρωτικών , λαδιών και γενικά προϊόντων σώματος με μεγάλη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια.
Η κ. Κουλιστανίδου προτείνει ξύρισμα με ηλεκτρική μηχανή, χρήση αμύλου καλαμποκιού αντί για πούδρα, αποφυγή δραστηριοτήτων που προκαλούν εφίδρωση, αποφυγή χρήσης θερμοφόρας και στενών ρούχων. Λέει ακόμη «όχι»: στην έκθεση στον ήλιο για έναν χρόνο μετά τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοβολία, στο σολάριουμ, στο μασάζ με ζεστές ηφαιστειογενείς πέτρες και σε κάθε ζεστή περιποίηση καθώς και σε περιποιήσεις σε εργαστήρια αισθητικής που περιλαμβάνουν καθαρισμούς, πήλινγκ και κάθε είδος αποτρίχωσης. Μπορούν, όμως, να γίνουν ήπιες περιποιήσεις δέρματος στην αισθητικό, ένα προσεκτικό μακιγιάζ που θα καλύπτει την απώλεια φρυδιών και χρήση φυτευτών βλεφαρίδων.
Για την περιποίηση των νυχιών συνιστά να κόβονται κοντά χωρίς να αφαιρούνται τα πετσάκια, αποφυγή τεχνικών νυχιών ή ενίσχυση τους με ακρυλικό ή τζελ και χρήση θεραπευτικών βερνικιών νυχιών που να περιέχουν 1-2% διάλυμα φορμαλδεΰδης μόνο στην άκρη των νυχιών χωρίς να έρχεται σε επαφή με το δέρμα ή τα επωνύχια.
Καρκίνος και διατροφή
Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη αλλά και κατά τη διάρκεια της ασθένειας. «Έχει εκτιμηθεί ότι η διατροφή μπορεί να εξηγήσει την αιτία πρόκλησης του 30% των περιπτώσεων εμφάνισης καρκίνου στις δυτικές χώρες. Η καλή διατροφή είναι ένα δυνατό όπλο στην καταπολέμηση του καρκίνου και οποιασδήποτε άλλης ασθένειας. Γιατί η καλή διατροφή κατά τη διάρκεια του καρκίνου μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης» επισημαίνει η διαιτολόγος -διατροφολόγος Μαρία Καράμπαλη.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν κάποιος προσβληθεί από καρκίνο και κάνει θεραπεία;
«Η καρκινική καχεξία προσδιορίζεται από την ανορεξία, την απώλεια βάρους, την αναιμία, καθώς και την ελάττωση των πρωτεϊνών και της μάζας σώματος. Η επίδραση της νόσου στον μεταβολισμό αρχίζει νωρίς, πριν από την απώλεια βάρους. Οι μεταβολικές οδοί που χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα είναι ανεπαρκείς σε σύγκριση με τις οδούς των φυσιολογικών κυττάρων και απαιτούν επιπλέον θρεπτικά συστατικά και ζωτικές πρωτεΐνες. Οι όγκοι χαρακτηρίζονται από συνεχή αυξημένη ανάγκη για γλυκόζη. Οι διαταραχές στον μεταβολισμό των πρωτεϊνών έχουν σχέση με την παροχή επαρκών αμινοξέων για την ανάπτυξη όγκου. Οι κυτταροκίνες, ουσίες που εκκρίνονται από το ανοσοποιητικό σύστημα σαν απάντηση στον όγκο, αποτελούν σοβαρούς μεσολαβητές στο σύνδρομο της καρκινικής καχεξίας και επηρεάζουν τον μεταβολισμό με μηχανισμούς παρόμοιους με αυτούς της σήψης και της φλεγμονής. Η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και η ανοσοθεραπεία προκαλούν διαταραχές στη θρέψη» εξηγεί η κ. Καράμπαλη.
Διατροφικές ανάγκες ασθενή με καρκίνο
Η επαρκής πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκεια της θεραπείας και της αποκατάστασης θα βοηθήσουν τον ασθενή να διατηρήσει το βάρος του και να αποφύγει τις πιθανές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών, επισημαίνει η κ. Καράμπαλη και προσθέτει:
«Οι ενεργειακές ανάγκες των ασθενών με καρκίνο μπορούν να μειωθούν, να παραμείνουν αμετάβλητες ή να αυξηθούν. Επομένως, οι συστάσεις για ενεργειακή πρόσληψη πρέπει να είναι εξατομικευμένες και να έχουν ως σκοπό την επιτυχία και διατήρηση ενός υγιούς βάρους κατά τη διάρκεια της θεραπείας και της αποκατάστασης».
Η σωστή διατροφή είναι πολύ σημαντική για όσους υποβάλλονται σε αντικαρκινική θεραπεία, καθώς πρόκειται για μια περίοδο που ο οργανισμός έχει αυξημένες και ειδικές απαιτήσεις.
Οι βασικοί διατροφικοί στόχοι για τους ασθενείς με καρκίνο είναι: η διατήρηση του σωστού βάρους και η επιλογή και κατανάλωση υγιεινών τροφών που παρέχουν στο σώμα την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να αντεπεξέλθει.
Μερικές φορές, ο καρκίνος αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί τις θρεπτικές ουσίες που προσλαμβάνει. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οφείλονται στην αντίδραση του σώματος στον όγκο, στις παρενέργειες της θεραπείας σε ορισμένα φάρμακα ή σε συνδυασμό όλων των παραπάνω παραγόντων.
«Δεν είναι ασυνήθιστο να διαπιστώσετε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας μεταβολίζει τη ζάχαρη ή στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Είναι πιθανό να εκδηλώσετε υπεργλυκαιμία. Συνήθεις ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων που παρατηρούνται σε καρκινοπαθείς είναι σε: φυλλικό οξύ, βιταμίνη Α, βιταμίνη C, χαλκό, σίδηρο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, βιταμίνη D, ασβέστιο. Στην περίπτωση αυτή, ενδείκνυται ενδεχομένως η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Με τη βοήθεια τέτοιων συμπληρωμάτων μπορεί να εξασφαλιστεί η πρόσληψη της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης σημαντικών θρεπτικών συστατικών. Κυκλοφορούν επίσης υποκατάστατα γεύματος σε υγρή μορφή τα οποία καλύπτουν επιπλέον τις ανάγκες για πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες, καθώς ενισχύουν σημαντικά το σώμα αλλά δεν πρέπει να καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες. Επίσης, τα όποια συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να λαμβάνονται σε μεγάλες δόσεις που υπερβαίνουν την ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα. Η υπερβολική πρόσληψη τέτοιων ουσιών είναι δυνατό να επηρεάσει αρνητικά τη θεραπευτική δράση ορισμένων χημειοθεραπειών ή/και της ακτινοθεραπείας. Τα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνετε μέσω της τροφής είναι πιθανό να σας ωφελούν πολύ περισσότερο από τα συμπληρώματα διατροφής» αναφέρει η κ. Καράμπαλη.
Οι τροφές που θεωρούνται σύμμαχοι στη θεραπεία του καρκίνου είναι τα λιπαρά ψάρια, τα καρότα, οι κόκκινες και κίτρινες πιπεριές, οι ηλιόσποροι, τα καρύδια Βραζιλίας τα μανιτάρια, οι ντομάτες, ο κρόκος του αβγού, το μπρόκολο, το σκόρδο, το παντζάρι και τα όσπρια.
