Ο αστυφύλακας Τζακ Ντόου είχε μπουχτίσει να ρυθμίζει την κυκλοφορία και να σώζει παπαγάλους που το έχουν σκάσει, οπότε καταχάρηκε όταν πρόσεξε μία ανακοίνωση στην Εφημερίδα της Αστυνομίας για μια θέση ντετέκτιβ.
Κάνει αίτηση για τη θέση και του ζητούν συνέντευξη, αλλά του ζητάνε να περάσει πρώτα από ένα τεστ ικανοτήτων για να αποσαφηνιστεί εάν έχει τη λογική σκέψη που είναι αναγκαία για να γίνει ένας από τους καλύτερους ντετέκτιβ.
Ο αστυφύλακας Ντόου θεωρούσε ανέκαθεν τον εαυτό του έξυπνο, οπότε αισθάνεται σίγουρος ότι θα περάσει εύκολα το τεστ και θα γίνει ντετέκτιβ. Η αυτοπεποίθησή του παραμένει υψηλή όταν γίνεται ξεκάθαρο τι τον περιμένει.
Του παρουσιάζουν τέσσερις κάρτες και του λένε ότι έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με έναν πολύ αυστηρό κανόνα:
Εάν μια κάρτα έχει κύκλο από τη μία πλευρά, τότε είναι κίτρινη από την άλλη πλευρά.
Τον πληροφορούν ότι έχει ήδη αποδειχθεί ότι κάθε κάρτα έχει ένα σχήμα από τη μία πλευρά και ένα χρώμα από την άλλη.
Για να περάσει το τεστ, ο Τζακ Ντόου θα πρέπει απλά να προσδιορίσει ποιες από τις τέσσερις κάρτες χρειάζεται να γυρίσει από την άλλη πλευρά- και μόνον αυτήν ή αυτές τις κάρτες- για να προσδιορίσει εάν ο κανόνας του κατασκευαστή τηρείται.
Οι τέσσερις κάρτες είναι οι εξής:
Ο αστυφύλακας Ντόου με δυσκολία πιστεύει την τύχη του. Ένα έξοχο μυαλό σαν το δικό του ασφαλώς δεν θα έχει δυσκολία με αυτό το απλό τεστ. Όμως, εκεί που ετοιμάζεται να απαντήσει, ο εισηγητής του τεστ αναφέρει ότι συνήθως μόνο το 20% των αιτούντων απαντούν σωστά. Προφανώς, δεν είμαστε πολύ καλοί σε αυτό το είδος της λογικής.
Ο αστυφύλακας Ντόου διστάζει λίγο και μετά κάνει την επιλογή του…
Ποια κάρτα ή κάρτες χρειάζεται να γυρίσει από την άλλη ώστε να ελέγξει εάν ο κανόνας του κατασκευαστή έχει τηρηθεί και έτσι να περάσει το τεστ;
Λύση:
Το τεστ που πρέπει να περάσει ο αστυφύλακας Τζακ Ντόου- επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Πήτερ Ουάσον εδώ και σαράντα χρόνια- είναι κάτι παραπάνω από τους γρίφους που συνήθως υπάρχουν στα βιβλία με σπαζοκεφαλιές.
Μας λέει κάτι για τον τρόπο που είναι δομημένες οι λογικές μας ικανότητες και συγκεκριμένα αν μπορούν να ανακαλύπτουν παραβάσεις των υπό συνθήκη κανόνων (δηλαδή, κανόνες του στυλ « αν αχ, τότε ψ»).
Η σωστή απάντηση είναι ότι είναι απαραίτητο να γυρίσει δύο κάρτες για να καθορίσει αν τηρείται ο κανόνας που λέει ότι αν η κάρτα έχει κύκλο από την μία πλευρά τότε είναι κίτρινη από την άλλη. Οι κάρτες αυτές είναι: αυτή με τον κύκλο και αυτή που είναι κόκκινη.
Το σκεπτικό είναι:
Δεν είναι αναγκαίο να γυρίσει την κάρτα με το τετράγωνο μιας και δεν μας ενδιαφέρει τι χρώμα έχει από την άλλη πλευρά (επειδή ο κανόνας δεν λέει τίποτα για το χρώμα που έχουν τα τετράγωνα).
Πρέπει να γυρίσει την κάρτα με τον κύκλο επειδή η άλλη πλευρά πιθανόν να μην είναι κίτρινη, κάτι που συνιστά αθέτηση του κανόνα.
Δεν είναι αναγκαίο να γυρίσει την κάρτα με το κίτρινο επειδή δεν μας ενδιαφέρει ποιο σχήμα υπάρχει από την άλλη πλευρά – ο κανόνας δεν λέει ότι το κίτρινο πρέπει να συνδυαστεί αποκλειστικά με κύκλο, δηλώνει μόνον ότι αν υπάρχει κύκλος από τη μία πλευρά τότε πρέπει να υπάρχει κίτρινο από την άλλη.
Πρέπει να γυρίσει την κάρτα με το κόκκινο επειδή υπάρχει περίπτωση να έχει κύκλο από την άλλη πλευρά και τότε ο κανόνας παραβιάζεται.
Όπως έχουμε παρατηρήσει, είμαστε πολύ κακοί σε τέτοιου είδους τεστ οπότε οι πιθανότητες είναι να επιλέξατε λάθος. Αν είναι έτσι, μην ανησυχείτε ιδιαίτερα, αν και ίσως να σταθεί αιτία για να σας βάλει σε σκέψεις. Είναι κοινή ιδέα ότι τα πιστεύω μας για τον κόσμο πρέπει να έχουν λογική συνέπεια – τουλάχιστον με βάση κάποιο ορθό συλλογισμό. Όμως, αν συστηματικά και υποσυνείδητα σκεφτόμαστε εσφαλμένα, τότε θα πρέπει να αμφιβάλουμε αν ισχύει κάτι τέτοιο.
