Την ώρα που θεόρατοι ουρανοξύστες, φουτουριστικά μουσεία, ευφάνταστα ξενοδοχεία και μοναδικής αισθητικής κτίρια κλέβουν συνήθως τα φώτα της αρχιτεκτονικής δημοσιότητας, για το 2018 όλα τα φλας στράφηκαν σε κάτι ολότελα διαφορετικό.
Κάτι που ολοκληρώθηκε μέσα στη χρονιά που πέρασε και ανανέωσε δραστικά τον σχεδιασμό και τη φιλοσοφία μιας κτιριακής ομάδας που έμοιαζε να έχει αφεθεί στην πεπατημένη δεκαετιών.
Κι όμως, ακόμα κι αυτά μπορούν να διαδραματίσουν σημαίνοντα αισθητικό ρόλο στην πόλη, συμβάλλοντας στην ξεχωριστή ταυτότητά της. Φτάνει να θέλουν να τολμήσουν και να καινοτομήσουν, αλλά και να ενταχθούν αρμονικά μέσα στον αστικό ιστό, εκεί που άλλοτε εξοβελίζονταν στις παρυφές των πόλεων και ακόμα πιο μακριά.
Κάτι που θα φέρνει αναγκαστικά στη Δανία, μια χώρα γνωστή για πολλά πράγματα, αλλά όχι και το σκι της. Η Δανία υποδέχτηκε λοιπόν φέτος ένα σωστό αρχιτεκτονικό στολίδι που δεν είναι πύργος, μουσείο, ξενοδοχείο ή εστιατόριο. Τι είναι; Ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας! Ή, σωστότερα, το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας.
Το οποίο φιλοξενεί στη στέγη του και τη μεγαλύτερη τεχνητή πίστα σκι της Δανίας, φέρνοντας το σπορ στην καρδιά της πρωτεύουσας, που όσο να πεις έχει κι αυτό τη σημασία του. Αν και δεν περιορίζεται εκεί κατά κανέναν τρόπο.
Γιατί αυτό που κάνει εξόχως μοναδική τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής Amager Bakke είναι ο απίστευτος σχεδιασμός της, απόλυτα ταιριαστός για ένα «πράσινο» εργοστάσιο που με τεχνολογία αιχμής μετατρέπει τα απόβλητα σε καθαρή ενέργεια, συντελώντας στο όραμα της Κοπεγχάγης να γίνει η πρώτη πόλη του κόσμου με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα ως το 2025.
Κι αυτό είναι το πλέον γενναίο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, κάνοντας ταυτοχρόνως και ένα δεύτερο -και εξίσου σημαντικό- άλμα: την εγκατάλειψη των μονολιθικών βιομηχανικών αντιλήψεων και τη μετατροπή μιας δημόσιας κτιριακής δομής σε τουριστική ατραξιόν. Και, γιατί όχι, σύμβολο μιας πόλης…
Αν δεν ήταν μονάδα παραγωγής ενέργειας, θα ήταν μια υπέροχη τεχνητή πίστα σκι 440 μέτρων σε μια σχετικά επίπεδη χώρα που το χιόνι που πέφτει δεν απολαμβάνεται από τους σκιέρ. Μια πίστα που σκαρφαλώνει σε ύψος 86 μέτρων, διαθέτει τέσσερα επίπεδα δυσκολίας (από αρχάριους μέχρι και δεινούς σκιέρ) και η πρόσβαση γίνεται με ανελκυστήρες μέσα από το εσωτερικό του κτιρίου που ευελπιστεί να φέρει σε επαφή τους Δανούς με το σκι. Οι οποίοι πετάγονται συνήθως στη Σουηδία για να κατεβαίνουν τις πλαγιές με τα παγοπέδιλα. Τώρα όμως δεν θα χρειάζεται, καθώς έχουν στην πρωτεύουσά τους μια από τις μεγαλύτερες τεχνητές πίστες σκι του κόσμου!
Η πλαγιά ήταν μια ιδέα του γνωστού δανού αρχιτέκτονα με διεθνή παρουσία Bjarke Ingels και του δημιουργικού του γραφείου Bjarke Ingels Group (BIG), ο οποίος οραματίστηκε κι αυτά τα «κυκλάκια» του φουγάρου, τους δακτυλίους καπνού που συμβολίζουν τη μετατροπή των σκουπιδιών σε καθαρή ενέργεια. Ένα όραμα που αποκτά σάρκα και οστά με τη βοήθεια του Thomas Heatherwick, του ανθρώπου που έδωσε το κατιτίς παραπάνω στον σχεδιασμό των Ολυμπιακών του Λονδίνου το 2012.
Η τεχνολογία πίσω από τους δακτυλίους καπνού δεν έχει ωστόσο ολοκληρωθεί ακόμα, καθώς όπως παρατηρεί ο Patrik Gustavsson, ο άνθρωπος που εξουσιοδοτήθηκε να φέρει το σκι στην Κοπεγχάγη: «Η BIG δουλεύει ακόμα τα δαχτυλίδια καπνού. Δεν είναι σαφές για την ώρα αν είναι τελικά μια εφαρμόσιμη λύση ή όχι, αλλά ελπίζουμε ειλικρινά να είναι».
Όλα αυτά δεν μπορούν βέβαια να κλέψουν τη μαγεία από την κατεξοχήν λειτουργία του εντυπωσιακού κτιρίου…
Απλά-απλά, καίει 400.000 τόνους σκουπιδιών και αποβλήτων ετησίως για να τροφοδοτεί περισσότερα από 62.500 σπίτια με ρεύμα και άλλα 160.000 με θέρμανση. Κάπου 500.000-700.000 κάτοικοι έχουν πλέον ηλεκτρικό και θέρμανση από το Amager Bakke, αλλά και τουλάχιστον 46.000 επιχειρήσεις, καθώς το εργοστάσιο είναι διπλάσια αποδοτικό από την προηγούμενη μονάδα.
Όσο για το αποτύπωμά του στο περιβάλλον, το ARC (όπως το λένε, από το Amager Resource Center) απελευθερώνει καθαρό νεράκι, 100 εκατ. λίτρα νερού τον χρόνο! Αλλά και 10.000 τόνους μετάλλων ετησίως, τους οποίους συλλέγει από τα σκουπίδια. Την ίδια ώρα που προσφέρει και άφθονη διασκέδαση φυσικά, μιας και η στέγη του είναι ένα σωστό βουνό με πραγματικά δέντρα.
Η μονάδα ηλεκτροπαραγωγής είναι μια από τις καθαρότερες και αποδοτικότερες του κόσμου στον κλάδο της αποτέφρωσης αποβλήτων και σίγουρα η μόνη που έχει κάνει τον δικό της χαμό στα κοινωνικά μέσα. Δεν συναντάς και κάθε μέρα εργοστάσια ενέργειας με πίστες σκι, μονοπάτια πεζοπορίας και τοίχους αναρρίχησης στις σκεπές τους, ούτε και ντυμένα με ό,τι πιο προχωρημένο σχεδιαστικά έχει να επιδείξει η σύγχρονη αρχιτεκτονική! Αφήνοντας κατά μέρος το καφέ με τη μαγευτική θέα στην πόλη.
Και δεν είναι μόνο τα απόβλητα που μετατρέπει σε ενέργεια, αλλά και το νερό της βροχής, το ηλιακό φως, ακόμα και τις ροές του αέρα. Όλα αυτά είναι που το κάνουν «οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά επωφελές», κατά τον Ingels, αποτελώντας ένα εξαίσιο παράδειγμα αυτού που αποκαλεί «ηδονιστική βιωσιμότητα».
Όσο για τον σχεδιασμό του, είναι το απόγειο ίσως της δημιουργικής μεγαλοφυΐας του 43χρονου Ingels, αποδεικνύοντας στην πράξη πώς ένα προχωρημένο τεχνολογικά εργοστάσιο μπορεί να είναι και φιλικό στο περιβάλλον και καινοτόμο σχεδιαστικά. Ντυμένο με αλουμίνιο, θέτει νέα ορόσημα όχι μόνο στον περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένο σχεδιασμό, αλλά και στην αποδοτικότητα σε επίπεδο ενέργειας και αποτυπώματος άνθρακα. Πρωτοποριακή τεχνολογία και αρχιτεκτονική ακολουθούν εδώ τις ίδιες καινοτόμες γραμμές, δημιουργώντας ένα κτίριο του μέλλοντος στο εδώ και τώρα.
Ένα χάδι για τα μάτια δηλαδή που απολαμβάνει ήδη καθολική συναίνεση στη Δανία. Το Amager Bakke το διαχειρίζεται η Amager Ressource Center (ARC), μια δημόσια εταιρία που ελέγχεται από πέντε δήμους της χώρας, αντικαθιστώντας την παλιά μονάδα παραγωγής ενέργειας που είχε φτιαχτεί πριν από 45 χρόνια.
«Είναι ένα πολυχρηστικό εργοστάσιο που επαινείται από όλο τον κόσμο, εξαιτίας της απήχησής του στο κοινό. Το εργοστάσιο παρέχει ενέργεια και διαχείριση αποβλήτων και είναι ήδη αρχιτεκτονικό ορόσημο και χώρος αναψυχής», λέει χαρακτηριστικά ο Ole Hedegaard Madsen, διευθυντής της Babcock & Wilcox Vølund που συνεργάστηκε στον εξοπλισμό της μονάδας.
Και είναι το γεγονός ότι δεν το έχτισαν κάπου μακριά από την πόλη, αλλά στην ίδια την καρδιά της Κοπεγχάγης, θέλοντάς το ένα έργο για όλους τους πολίτες. Αφού για τους πολίτες προορίζεται δηλαδή: «Είναι εγκατεστημένο κοντά στο αεροδρόμιο και μόλις 5 χιλιόμετρα από την Πλατεία Δημαρχείου της Κοπεγχάγης, οπότε δεν μιλάμε απλώς για μια βιομηχανική μονάδα, αλλά για έναν σταθμό της δανέζικης πρωτεύουσας», συνεχίζει ο Madsen.
Έτσι μεταμορφώνεις ένα υπεραποδοτικό και υπερσύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας σε έμβλημα μιας πόλης, υλοποιώντας το μεγαλόπνοο όραμα της ανθρωπότητας για πόλεις φιλικές στο περιβάλλον και τον ίδιο τον άνθρωπο…
