Ήταν το 1986, όταν ο αρχαιολόγος, Πέτρος Θέμελης και η ομάδα του ξεκίνησαν την ανασκαφή στη Μεσσήνη, φέρνοντας από τότε και για τα επόμενα χρόνια στο φως μία ολόκληρη αρχαία πόλη, την οποία πολλοί έχουν παρομοιάσει με την Πομπηία.
Στο αρχαιολογικό πάρκο που εκτείνεται σε 400 στρέμματα στους πρόποδες του όρους Ιθώμη, συναντάς ευρήματα, μνημεία, εσωτερικές διαδρομές, το Θέατρο που χτίστηκε τον 3ο-2ο π.Χ. αιώνα και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της ελληνικής αρχαιότητας. Επίσης, στην Αρχαία Μεσσήνη θα δείτε, μεταξύ άλλων, τα ιερά της Αγοράς, το Ασκληπείο, το λουτρό, το βουλευτήριο, το εκκλησιαστήριο, μία αστική έπαυλη, το γυμνάσιο, την Παλαίστρα, καθώς και το Μαυσωλείο.
Και για όλα αυτά θα χρειαστείτε περίπου τρεις ώρες για να καταφέρετε να τα δείτε, ενώ φανταστείτε πως έχει αποκαλυφθεί μόνο ένα μέρος της αρχαίας πόλης. Ωστόσο, να είστε σίγουροι πως δεν θα σας κουράσει καθόλου η περιήγηση αυτή, καθώς δεν θα σταματήσετε λεπτό να νιώθετε ένα απέραντο δέος για όσα απλώνονται μπροστά της.
Η Αρχαία Μεσσήνη μπορεί να μην έχει τη δημοφιλία της Αρχαίας Ολυμπίας, όμως, είναι ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, και μάλιστα είναι από τις πιο καλά διατηρημένες και σημαντικές πόλεις της αρχαιότητας. Ιδρύθηκε τον χειμώνα του 370 π.Χ.-369 π.Χ. από τον θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών στη μάχη των Λεύκτρων και την εισβολή του στη Λακωνία.
Ο Επαμεινώνδας απελευθέρωσε τη Μεσσηνία από τη σπαρτιατική επιρροή και επέλεξε τους πρόποδες του όρους Ιθώμη για να χτίσει την πρωτεύουσα των ελεύθερων Μεσσηνίων. Χτίστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την αρκαδική Μεγαλόπολη, ώστε να αποκλειστεί η Σπάρτη από εχθρικά κράτη και να εκλείψει η επιρροή της έξω από τη Λακωνική.
Ο περιηγητής Παυσανίας έχει διασώσει τις περισσότερες πληροφορίες για την ίδρυση της πόλης. Κήρυκες σταλμένοι από τους Θηβαίους έφτασαν στην Ιταλία, τη Σικελία, τη Λιβυκή πόλη Ευεσπερίδες και όπου αλλού ζούσαν φυγάδες Μεσσήνιοι, καλώντας τους να επιστρέψουν στην πατρίδα, οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα.
Να σημειώσουμε, επίσης πως τα λίθινα τείχη της Αρχαίας Μεσσήνης έχουν διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζονται ορισμένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου.
