«Αν γνωρίζω ότι κάποιο ενήλικο ή ανήλικο άτομο κακοποιείται συστηματικά, πώς μπορώ να βοηθήσω;». Στο ερώτημα αυτό δίνει απάντηση η Ελληνική Αστυνομία, μέσω της ιστοσελίδας της. Ειδικότερα: Μπορείτε επώνυμα ή και ανώνυμα στο Κέντρο της Άμεσης Δράσης (100) να το καταγγείλετε ή να ενημερώσετε άμεσα το τοπικό Αστυνομικό Τμήμα ή τις εισαγγελικές αρχές ή να τηλεφωνήσετε στην 24ωρη τηλεφωνική γραμμή του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης(197) «Ν. 3500/2006 Περί Ενδοοικογενειακής Βίας. Ποινικές συμπεριφορές – Υποχρεώσεις και Ενέργειες αστυνομικών Υπηρεσιών- Παροχή αγωγής στα θύματα» Ποιες συμπεριφορές θεωρούνται ως ποινικά αδικήματα σύμφωνα με το ν. 3500/2006. Α) Πλημμελήματα:

  • αρ. 6 § 1 ενδοοικογενειακή απλή σωματική βλάβη και εντελώς ελαφριά σωματική βλάβη που προξενείται από συνεχή συμπεριφορά,
  • 6 § 2 εδάφιο α΄ ενδοοικογενειακή επικίνδυνη σωματική βλάβη,
  • 6 § 3 εδάφιο α΄ ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη σε βάρος εγκύου ή σε βάρος μέλους της οικογένειας το οποίο, από οποιαδήποτε αιτία, είναι ανίκανο να αντισταθεί,
  • 6 § 3 εδάφιο β΄ ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη τελεσθείσα ενώπιον ανήλικου μέλους της οικογένειας,
  • 7 § 1 ενδοοικογενειακή παράνομη βία,
  • 7 § 2 ενδοοικογενειακή παράνομη απειλή,
  • 9 § 1 ενδοοικογενειακή προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας,
  • 9 § 2 ενδοοικογενειακή προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας σε βάρος ανηλίκου,
  • 10 παρακώλυση απονομής της δικαιοσύνης.

Β) Κακουργήματα:

  • ενδοοικογενειακή βαριά σωματική βλάβη (αρ. 6 § 2 εδάφιο β΄) με επιβαρυντική περίσταση αν ο υπαίτιος επεδίωκε ή γνώριζε και αποδέχθηκε το αποτέλεσμα της πράξης του (αρ. 6 § 2 εδάφιο γ),
  • βασανιστήρια (αρ. 6 § 4 εδάφιο α΄) με επιβαρυντική περίσταση όταν το θύμα είναι ανήλικος (αρ. 6 § 4 εδάφιο β΄),
  • βιασμός εντός του γάμου (αρ. 8 § 1),
  • κατάχρηση σε ασέλγεια εντός του γάμου (αρ. 8 § 2) και
  • κατάχρηση ανηλίκου σε ασέλγεια (αρ. 24).

Διευκρινίζονται τα ακόλουθα:

  • για την ενδοοικογενειακή απλή σωματική βλάβη του αρ. 6 § 1 η έννοια της σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας του είναι η προβλεπόμενη στο εδάφιο α’ της παρ. 1 του άρθρου 308 του Ποινικού Κώδικα και για την εντελώς ελαφριά σωματική βλάβη που προξενείτε από συνεχή συμπεριφορά του υπαιτίου, η έννοια της ελαφράς κάκωσης ή βλάβης της υγείας του προσδιορίζεται από το αρ. 308 § 1 εδάφιο β΄.
  • για την ενδοοικογενειακή επικίνδυνη σωματική βλάβη (6 § 2 εδάφιο α΄) αναγωγή γίνεται για την έννοια στο αρ. 309 ΠΚ, η διαφορά που πρέπει να προσεχθεί στην εν λόγω αξιόποινη πράξη σε σχέση με το 309 είναι ότι αρκεί γι’ αυτή η δυνατότητα να προκληθεί κίνδυνος ζωής ή βαριάς σωματικής βλάβης στο θύμα και δεν απαιτείται όπως στο αρ. 309 ΠΚ αυτός να προκύπτει από τον τρόπο τέλεσης της πράξης. Με το εδάφιο β΄ της § 2 άρθρο 6 τιμωρείται υπό τις προϋποθέσεις του αρ. 310 § 1 ΠΚ η ενδοοικογενειακή επικίνδυνη σωματική βλάβη που προκάλεσε τη βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση του θύματος. Με την πρόβλεψη του αρ. 6 § 2 γ΄ τυποποιείται η βαριά σκοπούμενη ενδοοικογενειακή βλάβη όπως στο αρ. 310 § 3 ΠΚ με διαφορά ως προς τη διαβάθμιση του δόλου του δράστη (αρκεί και ο ενδεχόμενος). Με την πράξη του αρ. 6 § 4 εδάφιο α΄ τυποποιείται ως διακεκριμένη παραλλαγή σωματικής βλάβης ο βασανισμός του θύματος και η πρόκληση ψυχικής βλάβης, ιδίως με πράξεις εγκλεισμού ή απομόνωσής του για τις έννοιες αυτές λήφθησαν υπόψη οι προβλέψεις του αρ. 137 Α § 2, 3 ΠΚ.
  • για τα εγκλήματα του αρ. 7 Ν.3500/2006 ενδοοικογενειακή παράνομη βία (7 § 1) και ενδοοικογενειακή παράνομη απειλή (7 § 2) πρέπει να επισημανθεί ότι συνιστούν διακεκριμένες παραλλαγές των άρθρων 330 και 333 ΠΚ, όμως σε σχέση με το αρ. 330 ΠΚ διευρύνεται η έννοια της βίας ως μέσο τελέσεως του εγκλήματος (αρκεί και βία κατά πραγμάτων), ενώ σε σχέση με το 333 περιορίζεται η έννοια της απειλής (απειλή με σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο αντί απλώς απειλή σωματικής βίας ή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης). Με το αρ. 9 αντιμετωπίζονται οι ενδοοικογενειακές προσβολές της γενετήσιας αξιοπρέπειας σε αντίθεση με το άρθρο 337 ΠΚ, η σοβαρότητα της επίθεσης κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας δεν αναφέρεται στη βαναυσότητα της προσβολής, αλλά στη βαναυσότητα του τρόπου με τον οποίο διαπράχθηκε (ιδιαίτερα ταπεινωτικός λόγος ή έργο).

Ποια πρόσωπα εμπίπτουν στις προστατευτικές διατάξεις του νόμου περί ενδοοικογενειακής βίας:

  • Ανεξάρτητα από το εάν υπάρχει συγκατοίκηση οι σύζυγοι, γονείς, συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος και εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους (αρ. 1 § 2 περ. α΄Ν.3500/2006).
  • Εφόσον συνοικούν οι συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού και πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός συμπαραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει ορισθεί μέλος ανάδοχης οικογένειας καθώς και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια(αρ. 1 § 2 περ. β΄Ν.3500/2006).
  • Εφόσον συνοικούν οι μόνιμοι σύντροφοι και τα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών.(α. 1 § 2 περ. γ΄Ν.3500/2006).
  • Οι τέως σύζυγοι (αρ. 1 § 2 περ. γ΄Ν.3500/2006), καθ’ όλο το χρονικό διάστημα ολοκλήρωσης των οικογενειακών τους διαφορών και για πράξεις που πηγάζουν ακριβώς και μόνο από τις οικογενειακές διαφορές των τέως συζύγων.

Ενέργειες και Υποχρεώσεις Υπηρεσιών Ελληνικής Αστυνομίας

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους οι Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας οφείλουν σε περίπτωση καταγγελίας κάποιας από τις αξιόποινες πράξεις των αρ. 6, 7, 9, 10 του νόμου αυτού κατά την επιταγή του αρ. 17 § 1 Ν.3500/2006 και του αρ. 36 ΚΠΔ να μην θεωρούν απαραίτητη την υποβολή εγκλήσεως, καθώς κανόνας για τη δίωξη των εγκλημάτων αυτών αποτελεί η αυτεπάγγελτη δίωξη. Επίσης κατά την επιταγή του αρ. 17 § 2 για τα πλημμελήματα των άρθρων αυτών εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία. Ειδική πρόβλεψη περιλήφθηκε πρόσφατα με το αρ.28 § 1 Ν.4055/2012 το οποίο τροποποίησε το αρ. 46 ΚΠΔ και προβλέπεται πλέον ρητά στο εδάφιο δ΄ της § 2 αυτού ότι «δεν απαιτείται κατάθεση παραβόλου για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής και τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας». Ο αστυνομικός που επιλαμβάνεται στο πλαίσιο προανάκρισης, σύμφωνα με το αρ. 243 § 2 ΚΠΔ, υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας επέχει υποχρέωση εχεμύθειας κατ’ αρ. 22 Ν.3500/2006 και απαγορεύεται να ανακοινώνει με οποιονδήποτε τρόπο το ονοματεπώνυμο του θύματος και του κατηγορουμένου, τη διεύθυνση κατοικίας τους, καθώς και οποιαδήποτε άλλα στοιχεία είναι δυνατόν να αποκαλύψουν την ταυτότητα τους. Η παράβαση της υποχρέωσης αποτελεί πλημμέλημα με απειλούμενη ποινή φυλάκιση μέχρι δυο ετών (αρ. 22 § 2 Ν.3500/2006). Στο άρθρο 21 προβλέπεται η αρωγή των θυμάτων, αλλά και η υποχρέωση των αστυνομικών αρχών να ενημερώνουν το θύμα για τη δυνατότητα παροχής αρωγής αλλά και τους αρμόδιους για την παροχή αυτής φορείς. Προς τον σκοπό αυτό, ο αστυνομικός θα πρέπει να ενημερώνει το θύμα κατ’ αρχάς για τα δικαιώματα που ο Ν.3500/2006 του απονέμει, δηλαδή ότι πρόκειται για αυτεπάγγελτα διωκόμενο έγκλημα και ποιες συμπεριφορές συνιστούν εγκλήματα κατά τον νόμο αυτό. Επίσης να το ενημερώνει για τη σχετική προβλεπόμενη διαδικασία (αυτόφωρη διαδικασία, ποινική διαμεσολάβηση κ.λπ.) και για τη δυνατότητα που παρέχεται στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία ζητούν τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων για προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης, εξαιτίας του συγκεκριμένου περιστατικού, στα οποία προσφέρεται το ευεργέτημα της πενίας, με μόνη την απόδειξη του περιστατικού βίας, αν αδυνατούν να καταβάλουν, έστω και προσωρινά, τις απαιτούμενες δικαστικές δαπάνες (άρθρο 22 Ν.3500/2006), απευθυνόμενα στη γραμματεία του κατά τόπου αρμόδιου Πρωτοδικείου.

Παροχή αρωγής στα θύματα

Όσον αφορά την αρωγή, ο Νόμος προβλέπει για τα θύματα, την ύπαρξη:

  • Υποστηρικτικών υπηρεσιών, στις οποίες μπορεί να απευθυνθεί (π.χ. τηλεφωνική γραμμή SOS15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, τηλεφωνική γραμμή 197 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης) για να λάβει ψυχοκοινωνική στήριξη και νομική συμβουλευτική.
  • Κοινωνικών Υπηρεσιών που παρέχουν στέγη (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (τηλεφωνική γραμμή 197) και ξενώνες κακοποιημένων γυναικών- ΓΓΙΦ) αν το θύμα διατρέχει κάποιο κίνδυνο ή κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να αλλάξει διαμονή