Ιστορική εξέλιξη χαρακτηρίζει η κυβέρνηση την υπογραφή χθες της συμφωνίας με την Ιταλία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και ευλόγως, καθώς με τον καθορισμό των ΑΟΖ στα νερά που ενώνουν τις δύο χώρες αίρεται μία εκκρεμότητα 40 ετών και μάλιστα σε μία χρονική στιγμή κατά την οποία η Τουρκία απειλεί με γεωτρήσεις στην υφαλοκρηπίδα της Κρήτης και της Ρόδου.
Γράφει η Βίκυ Σαμαρά
Για αυτό και μετά την υπογραφή από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια και τον Ιταλό ομόλογο του Λουίτζι ντι Μάιο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε με δήλωση του να σημειώσει μεταξύ άλλων ότι η συμφωνία, που ανταποκρίνεται πλήρως στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και τη σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, αναγνωρίζει κυριαρχικά δικαιώματα σε όλα τα εδάφη- χερσαία και νησιωτικά.
Ως γνωστόν η Τουρκία υποστηρίζει ότι τα νησιά δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα, αγνοώντας το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να τεκμηριώσει τις διεκδικήσεις της εις βάρος της Ελλάδας. Η συμφωνία για την ΑΟΖ με Ιταλία αποτελεί ένα ακόμη επιχείρημα στο νομικό οπλοστάσιο της Αθήνας και δεν ήταν τυχαίο ότι όλο το προηγούμενο διάστημα η Άγκυρα είχε επιχειρήσει να προσεγγίσει τη Ρώμη, αγωνιώντας και για τη συνεργασία των δύο χωρών στον ενεργειακό τομέα εκτός από τις συνομιλίες για τις θαλάσσιες ζώνες.
Με την υπογραφή της συμφωνίας, η Ιταλία υιοθετεί πλήρως πλέον την ερμηνεία του διεθνούς δικαίου για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας των νησιών και συντάσσεται με την Ελλάδα, ενώ η Τουρκία μένει όλο και πιο απομονωμένη στον ισχυρισμό της ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, δεν έχουν οικονομική ζώνη και έχουν μόνο χωρικά ύδατα.
Νομικό όπλο ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η Άγκυρα υποστηρίζει για παράδειγμα ότι η Κρήτη, που είναι το τέταρτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου δεν έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ!
Η συμφωνία με την Ιταλία βέβαια ήταν αποτέλεσμα μακροχρόνιων κόπων της ελληνικής διπλωματίας. Οι συζητήσεις είχαν ξεκινήσει πρώτη φορά το 2000, είχαν όμως λιμνάσει λόγω της εμπλοκής με την Αλβανία και ξαναξεκίνησαν το 2013, για να προχωρήσουν εντατικά από τα τέλη του 2019, μετά την υπογραφή της συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν και του καθεστώτος Σάρρατζ στις 27 Νοεμβρίου.
Το Ιόνιο ανήκει στις κόκκινες γαρίδες του
Εμπόδιο στις συζητήσεις με την Ιταλία για την ΑΟΖ είχαν σταθεί εξαρχής οι… κόκκινες γαρίδες. Και αυτό καθώς εξαρχής η Ρώμη ζητούσε να κατοχυρώσουν οι Ιταλοί ψαράδες το δικαίωμα να αλιεύουν τις μεγάλες κόκκινες γαρίδες στα ανοιχτά της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς ακόμη και στην περίπτωση που τα ελληνικά χωρικά ύδατα επεκταθούν (όπως προβλέπει η τελική συμφωνία) από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια, με βάσει και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Μετά από μακροχρόνιο διπλωματικό παζάρι, οι κόκκινες γαρίδες ανήκουν σε όλους τους ψαράδες του Ιονίου, καθώς μαζί με τη συμφωνία για την ΑΟΖ υπεγράφη χθες και Κοινή Δήλωση Ελλάδας-Ιταλίας για τους Πόρους της Μεσογείου. Με τη δήλωση αυτή, τα δυο κράτη εκφράζουν την προσήλωσή τους στην ισόρροπη και βιώσιμη διαχείριση των πόρων αυτών και συμφωνούν να διεξαγάγουν διαβουλεύσεις για την εκτίμηση τυχόν επιπτώσεων διαφόρων παραγόντων στις υφιστάμενες πρακτικές των αλιέων των δύο κρατών. (Βιώσιμη διαχείριση)
Υπογράφηκε επίσης, Κοινή Γνωστοποίηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την οποία τα δύο κράτη ζητούν την μελλοντική τροποποίηση του κανονισμού περί κοινής αλιευτικής πολιτικής ώστε, όταν η Ελλάδα αποφασίσει να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της έως τα 12 ν.μ., να διατηρηθεί η υπάρχουσα αλιευτική δραστηριότητα των Ιταλών αλιέων στην περιοχή μεταξύ 6-12 ν.μ., η οποία σήμερα αποτελεί διεθνή ύδατα. Επισημαίνεται ιδιαίτερα η αυτονόητη σημασία της αναφοράς στην Κοινή Γνωστοποίηση του δικαιώματος επέκτασης παντού της αιγιαλίτιδας ζώνης μας.
Τα υπάρχοντα δικαιώματα των Ιταλών αλιέων περιγράφονται με σαφήνεια αλλά πλέον περιοριστικά, τόσο ως προς τον αριθμό των σκαφών όσο και ως προς τα είδη που δύνανται να αλιεύσουν και εξαιρούνται τα είδη που αλιεύουν οι Έλληνες αλιείς.
Οι Ιταλοί θα ψαρεύουν ειδικότερα τέσσερις κατηγορίες ειδών,με ανώτατο όριο 68 σκάφη, ενώ τα μικροπελαγικά αλιεύματα, τα οποία αφορούν τους Έλληνες ψαράδες, δεν θα αλιεύονται από τους Ιταλούς βάσει της Συμφωνίας. Έτσι η Αθήνα θεωρεί ότι και ως προς το αλιευτικό κομμάτι, η συμφωνία αυτή είναι win- win.
Η διαπραγμάτευση για τον τουρισμό
Ενώ όμως μετά από τόσα χρόνια βρέθηκε λύση για το μείζον ζήτημα της γαρίδας (την προηγούμενη εβδομάδα η ελληνική και η ιταλική πλευρά είχαν ανταλλάξει σχέδια με συγκεκριμένες προτάσεις για τη συμφωνία οριοθέτησης, μετά και την τηλεφωνική επικοινωνία Δένδια- Ντι Μάιο), οι συζητήσεις λίγο έλειψε να κολλήσουν στο θέμα του τουρισμού.
Η Ρώμη είχε δυσαρεστηθεί από το γεγονός ότι η Ιταλία έμεινε εκτός της λευκής λίστας χωρών από τις οποίες η Ελλάδα θα δεχθεί τουρίστες αεροπορικά. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι τουριστικές περιοχές όπως τα Επτάνησα, τα Δωδεκάνησα και η Πελοπόννησος «ζουν» από τους Ιταλούς τουρίστες, οδήγησε και σε μία συμφωνία για τον τουρισμό. Έτσι από Δευτέρα η Ελλάδα ανοίγει σταδιακά για τους τουρίστες από την Ιταλία, από την οποία είχαν σταματήσει από πολύ νωρίς οι πτήσεις λόγω των φρικτών εικόνων στο αποκορύφωμα της πανδημίας του κορονοϊού. Αναμένεται πάντως τα δειγματοληπτικά τεστ που θα πραγματοποιούνται να εστιάσουν στις πτήσεις απο Ιταλία.
Σε κάθε περίπτωση ενδεικτικό των δυσκολιών του εγχειρήματος είναι το γεγονός ότι η συμφωνία με την Ιταλία για την ΑΟΖ έκλεισε κυριολεκτικά στο παρά πέντε της επίσκεψης Ντι Μάιο, προχθές το βράδυ οπότε και ο κ. Δένδιας τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό.
Ραντεβού στο Κάιρο και το ζήτημα της Αλβανίας
Το σενάριο πάντως μίας τμηματικής συμφωνίας με την Αίγυπτο ενέχει το πρόβλημα ότι αφήνει εκτός την υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου, όπου έχει επικεντρωθεί το «μάτι» της Άγκυρας. Ενώ το ζήτημα οριοθέτησης με την Κύπρο εκ των πραγμάτων αιωρείται…
Συζητήσεις γίνονται σύμφωνα με πληροφορίες και για συμφωνία- πακέτο με την Αλβανία, η οποια διευκολύνται στην οριοθέτηση και της δικής της ΑΟΖ. Ήδη απο το Φεβρουάριο του 2019 τις παγωμένες συζητήσεις μεταξύ Αθήνας και Τιράνων είχαν αναθερμάνει με δηλώσεις τους ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα και ο τότε Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος.
Ελλάδα και Αλβανία είχαν φτάσει κυριολεκτικά ένα βήμα… μετά τη συμφωνία για ΑΟΖ. Το 2009 οι δύο χώρες είχαν φτάσει σε μία υποδειγματική συμφωνία οριοθέτησης μετά από δυόμιση χρόνια λεπτών διαπραγματεύσεων και μάλιστα ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής και η τότε υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη είχαν επισκεφθεί την Αλβανία. Όμως οι εκλογές στην Αλβανία έφεραν αλλαγή κυβέρνησης και η νέα κυβέρνηση έστειλε τη συμφωνία για ΑΟΖ στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, το οποίο έκρινε ότι η συμφωνία ήταν μονόπλευρα υπέρ της Ελλάδας και την ακύρωσε. Υπήρχαν τότε υπόνοιες ακόμη και για δωροδοκία των Αλβανών δικαστών από παράγοντες της Τουρκίας. Η κ. Μπακογιάννη είχε τότεδηλώσει ότι η συμφωνία είχε ενοχλήσει την Τουρκία επειδή θα δημιουργούσε προηγούμενο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και στο Αιγαίο. Για αυτό εξάλλου και μετά το μνημόνιο Ερντογάν Σάρρατζ η πρώην υπουργός Εξωτερικών είχε εκφράσει την άποψη ότι θα έπρεπε να προχωρησει η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία και εν συνεχεία με Αλβανία και Αίγυπτο.
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας με την Ιταλία
- Η συμφωνία Ελλαδας- Ιταλίας επιβεβαιώνει τη μέση γραμμή της συμφωνίας του 1977 για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
- Με τη νέα συμφωνία η μέση γραμμή θα ισχύει και για τα υπερκείμενα της υφαλοκρηπίδας ύδατα.
- Επιβεβαιώνεται το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.
- Γνωστοποιείται η πρόθεση επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια από τα έξι.
