Οι αερόσακοι αναβάτη, συνήθως ενσωματωμένοι σε τζάκετ ή σε ειδικό γιλέκο, κυκλοφορούν εδώ και τουλάχιστον 8 χρόνια. Στο διάστημα αυτό έχουν εξελιχθεί σε θαυμαστούς μηχανισμούς προστασίας, και πλέον είναι ενσωματωμένοι στις φόρμες των περισσότερων αναβατών αγώνων.
Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη της προστασίας που προσφέρουν από την πρόσφατη πτώση του Marc Marquez στο Mugello. Έπεσε με τουλάχιστον 280 χλμ., υποφέροντας τελικά μόνον από κάποιες κακώσεις.
Παρόλα αυτά, τα συστήματα που προσφέρονται στην αγορά δεν έχουν γνωρίσει ευρείας εμπορικής επιτυχίας, λόγω του κόστους αλλά και του όγκου τους. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι αερόσακων για το μοτοσυκλετιστή. Ο ενσύρματος και ο ασύρματος.
Ο ενσύρματος συνδέεται μέσω ενός συρματόσχοινου ή καλωδίου με ένα σταθερό σημείο της μοτοσυκλέτας. Όταν για κάποιον λόγο ο αναβάτης φύγει από τη σέλα, ο αερόσακος ενεργοποιείται και φουσκώνει, προστατεύοντας τις ευαίσθητες περιοχές του αυχένα και του στήθους.
Ο ασύρματος ενεργοποιείται από υπερευαίσθητους αισθητήρες που τοποθετούνται συνήθως πάνω στη μοτοσυκλέτα και αντιλαμβάνονται κάθε υπερβολική ή ασυνήθιστη αλλαγή της κινητικής κατάστασης, δίνοντας το σήμα για την ανάπτυξη του αερόσακου.
Ποιο είναι το καλύτερο σύστημα;
Την απάντηση δίνει το γαλλικό ινστιτούτο IFSTTAR (Institut Français des Sciences et Technologies des Transports, de l’Aménagement et des Réseaux), το οποίο αναλύει και εξετάζει τις τεχνολογίες που προορίζονται για χρήση στους δρόμους.
Πρόσφατα το ινστιτούτο δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας μελέτης που διεξήγε μεταξύ 2005 και 2009, εξετάζοντας όλους τους τότε υπάρχοντες τύπους αερόσακων. Επίσης ανέλυσε τις συνηθέστερες συνθήκες ατυχημάτων στα οποία εμπλέκονται οι μοτοσυκλετιστές και τις συνέπειές τους.
Στην τελική αναφορά που συνοδεύει την έρευνα, αναφέρονται και τα μέρη του σώματος κατά συχνότητα τραυματισμού.
Οι «ενσύρματοι» αερόσακοι αντιδρούν με καθυστέρηση και για το λόγο αυτό προσφέρουν μικρότερη ασφάλεια από τους ασύρματους.
Κι αυτό διότι ο πιο σημαντικός παράγοντας ασφαλείας ενός αερόσακου είναι ο χρόνος ενεργοποίησής του. Δηλαδή ο χρόνος που χρειάζεται για να φουσκώσει τελείως.
Κατά την έρευνα του IFSTTAR, προκειμένου για μετωπική σύγκρουση μοτοσυκλέτας με αυτοκίνητο, ο μέσος χρόνος που μεσολαβεί μέχρι να χτυπήσει στο όχημα και το κεφάλι του αναβάτη είναι 90 μιλισεκόντ (ms).
Επειδή ο ενσύρματος αερόσακος αρχίζει να φουσκώνει μόνο μετά το σήμα του καλωδίου, πριν το σώμα αρχίσει να αποσπάται από τη σέλα, το πιρούνι έχει ήδη υποχωρήσει και ο πίσω τροχός ανασηκωθεί φέρνοντας το σώμα του αναβάτη ακόμη πιο κοντά στο άλλο όχημα.
Ωστόσο επειδή το καλώδιο δεν έχει τεντώσει, ο αερόσακος ακόμη αδρανεί. Θα ενεργοποιηθεί όταν πια το σώμα θα βρίσκεται στον αέρα ή ακόμη χειρότερα, όταν πια θα έχει βροντήξει πάνω στο αυτοκίνητο. Βλέπετε σήμερα, ο καλύτερος αερόσακος (όπως αυτοί στα MotoGP) απαιτεί τουλάχιστον 50ms για να φουσκώσει προστατευτικά.
Αρκεί να δείτε τις σχετικές φωτογραφίες και θα καταλάβετε τι εννοούμε. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που απεικονίζεται, ο πλέον κρίσιμος χρόνος σε μια σύγκρουση είναι τα πρώτα 200ms (μέσος όρος των ατυχημάτων που εξετάστηκαν). Και ο ίδιος χρόνος, τα 200ms, είναι ο χρόνος που χρειάζεται ένας μέσος ενσύρματος αερόσακος για να ενεργοποιηθεί και φουσκώσει.
Οπότε οι ενσύρματοι αερόσακοι δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι σε μετωπικές συγκρούσεις και πρέπει να ξέρουμε ότι το 69% των ατυχημάτων αφορά συγκρούσεις μοτοσυκλέτας με αυτοκίνητο.
Είναι όμως χρήσιμοι σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, π.χ. αν πέσει κανείς μόνος του. Τότε ο αερόσακος προστατεύει. Όμως οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν τη μειοψηφία των ατυχημάτων, κάπου 15%.
Ασύρματοι αερόσακοι
Αυτοί είναι συνήθως ενσωματωμένοι σε ειδικά γιλέκα. Η έρευνα κατέδειξε ότι αυτοί οι αερόσακοι προσφέρουν μακράν τη μεγαλύτερη ασφάλεια, καθώς φουσκώνουν πολύ πιο γρήγορα. Αρκεί να διαβάσετε πώς αντέδρασε ο αερόσακος του Marquez που χρειάστηκε μόλις 90 ms (από τη στιγμή που άρχισε να χάνει τον έλεγχο της Honda του, όχι από τη στιγμή που χτύπησε στο έδαφος) για να φουσκώσει πλήρως.
Βέβαια ένα τέτοιο σύστημα, ως εξαιρετικά προηγμένο, είναι πανάκριβο και για την ώρα η παραγωγή είναι περιορισμένη καθώς μόνο η Dainese διαθέτει τέτοιο στην αγορά. Είναι όμως ενδεικτικό του επιπέδου ασφαλείας που μπορεί να προσφέρει.
Εκτός του κόστους, ένα ασύρματο σύστημα απαιτεί την τοποθέτηση ηλεκτρονικών αισθητήρων στη μοτοσυκλέτα. Κι αν έχει κανείς περισσότερες μοτοσυκλέτες, το κόστος αυξάνεται.
Να ξεκαθαρίσουμε επίσης ότι οι ασύρματοι αερόσακοι προσφέρουν προστασία και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει σύγκρουση με άλλο όχημα, όταν δηλαδή ο αναβάτης πέφτει από απώλεια ελέγχου της μοτοσυκλέτας. Ακόμη κι όταν ο αναβάτης δεν αποσπαστεί από τη μοτοσυκλέτα κατά την πτώση αλλά σέρνεται μαζί της.
Ένα θέμα που προέκυψε κατά την έρευνα είναι η θέση της φιάλης με το διοξείδιο του άνθρακα που χρησιμοποιείται για το φούσκωμα του αερόσακου. Συνήθως τοποθετείται μέσα στο τζάκετ ή το γιλέκο που περιέχει τον αερόσακο, κάπου δίπλα στα πλευρά.
Όμως εκεί, αν βρει πάνω σε κάποιο σκληρό αντικείμενο, θα καταλήξει να σπάσει τα πλευρά του αναβάτη. Η τοποθέτησή του λοιπόν πρέπει να αλλάξει και οι εταιρείες πρέπει να βρουν άλλη, λιγότερο επικίνδυνη θέση, κάπου κοντά στους γλουτούς για παράδειγμα.
Άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι ο όγκος του αερίου που χρησιμοποιείται για το φούσκωμα του αερόσακου. Ένας κατασκευαστής για παράδειγμα βρήκε ότι για τη βέλτιστη προστασία απαιτούνται 60 λίτρα αερίου, όμως η αναγκαία φιάλη θα ήταν εξαιρετικά μεγάλη και άβολη. Έτσι συμβιβάστηκε με 18 λίτρα. Περισσότερο αέριο δίνει τη δυνατότητα για μεγαλύτερο αερόσακο σε όγκο αλλά και αντίστοιχα περισσότερο χρόνο για την πλήρη ανάπτυξή του.
Και τώρα;
Οι αερόσακοι, είναι βέβαιο, θα γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς με το πέρασμα του χρόνου, καθώς μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης θα γίνονται όλο και μικρότεροι, όλο και ταχύτεροι, όλο και ασφαλέστεροι. Και φθηνότεροι.
Ιδανικά θα έπρεπε όλοι να αντιδρούν σε λιγότερα από 100ms, όμως τα ευρωπαϊκά στάνταρ που συζητούνται αυτόν τον καιρό (EN 1621-4) κλίνουν δυστυχώς προς την επιβολή ενός μέγιστου χρονικού ορίου κοντά στα 200ms, υπερβολικά μεγάλο χρόνο αντίδρασης για να σώσουν τον αναβάτη από τις χειρότερες συνέπειες μιας σύγκρουσης.
Και έπειτα, κάποια στιγμή, όπως οι ζώνες, το κράνος και οι αερόσακοι στα αυτοκίνητα, θα γίνουν κι αυτοί υποχρεωτικοί και στις μοτοσυκλέτες.
Δείτε στο βίντεο έναν αερόσακο με ενσύρματη ενεργοποίηση…
Δείτε ακόμη την εξέλιξη του D-air, του ασύρματου συστήματος της Dainese την τελευταία δεκαετία…
Επιπλέον, την τελική μορφή στην οποία τοποθετείται σήμερα στα τζάκετ και φόρμες παραγωγής…
Τέλος, την αναλυτικότερη εξήγηση του συστήματος της apinestars που χρησιμοποιείται στο MotoGP και στο μέλλον θα βρει την εφαρμογή και για πολιτική χρήση…
