Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί τι σκέφτονται οι συνάδελφοί σας για το ντύσιμό σας ή αν είπατε κάτι που δεν έπρεπε σε μια εκδήλωση ή σε μια συνάντηση φίλων και γνωστών; Αναμφίβολα το κοινωνικό περιβάλλον αλλά και κάθε άτομο ξεχωριστά δίνουν βαρύτητα στις απόψεις των άλλων. Βάσει αυτών αξιολογούν και αξιολογούνται, και αυτό δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Ωστόσο, ο φόβος αυτής της συνθήκης, δηλαδή το να μην εκφράζει κάποιος γνώμη και θέση, επειδή φοβάται την αντίδραση του περιβάλλοντός του, μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη για την αυτοανάπτυξη και την ψυχική υγεία.
Ζούμε σε σχέσεις και σε κοινότητες και πάντα αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους. Επομένως, είναι δύσκολο να μην ενδιαφέρεται κάποιος για το τι σκέφτονται οι υπόλοιποι άνθρωποι, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι το πόσο αφήνεις τη γνώμη κάποιου να σε επηρεάζει. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως «FOPO» (Fear Of People’s Opinions), δηλαδή ο φόβος για τις απόψεις των άλλων.
Ως όρος εισήχθη από τον ψυχολόγο Michael Gervais, ο οποίος έχει γράψει βιβλίο για το θέμα με τίτλο «The First Rule of Mastery: Stop Worrying About What People Think of You». Ο Gervais περιγράφει το FOPO ως έναν προληπτικό μηχανισμό που χρησιμοποιούμε, για να αυξήσουμε την αποδοχή μας στα μάτια των άλλων και να αποφύγουμε την απόρριψη. Χαρακτηρίζεται κυρίως από υπερβολική εγρήγορση και κοινωνική ετοιμότητα, καθώς συνεχώς ψάχνουμε για έγκριση.
«Και ο λόγος που το κάνουμε αυτό είναι, επειδή πριν από πολύ καιρό ο εγκέφαλός μας συνδύασε την ασφάλεια με το ανήκειν. Αν μας έδιωχναν από τη φυλή… ήταν σχεδόν θανατική καταδίκη να προσπαθήσουμε να επιβιώσουμε στη φύση μόνοι μας ή ακόμα και με μια χούφτα ανθρώπων», εξήγησε ο Gervais. Η «απόρριψη από άλλο άτομο πλέον δεν είναι “θανατική ποινή”, αλλά το μυαλό μας σε κάποιο βαθμό εξακολουθεί να το αισθάνεται έτσι».
Η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι, επίσης, μέρος αυτού. Ανάμεσα σε like, follow, αιτήματα και σχόλια, τα social media αντανακλούν την ανάγκη για εξωτερική επικύρωση. Και πλέον δεν έχει να κάνει τόσο με το τι είναι καλύτερο για το άτομο, αλλά με το τι είναι καλύτερο για το πώς θα σε αντιληφθούν θετικά οι άλλοι, όπως σημειώνουν ειδικοί που μίλησαν στη «Huffington Post».
Οι τρεις φάσεις του FOPO
- Αντιληπτική φάση: Περιλαμβάνει τα συναισθήματα και τις σκέψεις που τρέχουν στο μυαλό μας, καθώς προετοιμαζόμαστε για μια κοινωνική κατάσταση.
- Φάση ελέγχου: Όταν είμαστε με κάποιον, ελέγχουμε τον τόνο της φωνής του, τις μικροεκφράσεις και τη γλώσσα του σώματος του, προσπαθώντας να διαπιστώσουμε αν είμαστε αποδεκτοί.
- Φάση αντίδρασης: Αν αισθανθούμε ότι μπορεί να απορριφθούμε ή να μας δουν αρνητικά, προσπαθούμε να ενσωματωθούμε, ακόμη κι αν αυτό δεν μας ικανοποιεί. Για παράδειγμα, γελάμε με αστεία που δεν βρίσκουμε αστεία ή προσποιούμαστε ότι έχουμε δει μια ταινία που δεν έχουμε δει.
Πώς να αναγνωρίσετε το FOPO
Αν πιάνετε τον εαυτό σας να προσαρμόζεται διαρκώς, για να ευχαριστήσετε τους γύρω σας, μπορεί να αντιμετωπίζετε FOPO. Απλά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- διαρκή έλεγχο του τηλεφώνου σας για να φαίνεστε μονίμως απασχολημένοι ή σημαντικοί,
- γέλιο με αστεία που δεν βρίσκετε αστεία,
- ενέργειες που δεν σας ικανοποιούν, αλλά τις κάνετε επειδή τις κάνουν οι υπόλοιποι. Για παράδειγμα, κατανάλωση αλκοόλ,
- υπερβολικό άγχος κατά την παραγγελία, για να μην καθυστερείτε τη σειρά,
- παραμονή στη δουλειά αργά, επειδή ο προϊστάμενος είναι ακόμα εκεί,
- ψέματα για την ηλικία σας σε ένα περιβάλλον με νεότερους ανθρώπους,
- προσποίηση ότι έχετε δει μια ταινία που δεν έχετε δει.
Συνολικά, το FOPO είναι οτιδήποτε κάνετε, για να αποφύγετε τη διαφοροποίηση και την πιθανή απόρριψη από μια ομάδα. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Michael Gervais, στην πραγματικότητα οι άνθρωποι δεν σας προσέχουν τόσο όσο νομίζετε. «Νιώθουμε ότι βρισκόμαστε διαρκώς στο επίκεντρο… Νιώθουμε συνέχεια πως μας κοιτάζουν οι άλλοι, μας κρίνουν και μας επικρίνουν, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι όπως νομίζουμε», λέει.
Τελικά, το να ανησυχείς υπερβολικά για τις απόψεις των άλλων οδηγεί στο να ακολουθήσεις ένα μονοπάτι που δεν είναι δικό σου. Μπορεί να κυνηγήσετε τα όνειρα και την επιδοκιμασία των άλλων παρά τις δικές σας επιθυμίες και μπορεί να περάσετε τη ζωή σας «όντας αυτό που οι άλλοι άνθρωποι θέλουν να είστε, παρά αυτό που πραγματικά είστε».
Πώς να αντιμετωπίσετε το FOPO
Αυτογνωσία και αποδοχή. Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του FOPO. Όταν αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχει αυτό το φαινόμενο, αρχίζει να μειώνεται η επίδρασή του πάνω σας. Η αναγνώριση των συναισθημάτων σας και η αποδοχή ότι τα συναισθήματα αυτά είναι φυσιολογικά, μπορούν να βοηθήσουν στην αποφόρτιση της έντασης.
Διαχείριση συναισθημάτων. Η άσκηση αναπνοών και η θετική αυτοομιλία μπορούν να βοηθήσουν να εστιάσετε στον εαυτό σας, όταν αισθάνεστε υπερβολική ανησυχία ή άγχος για τη γνώμη των ανθρώπων γύρω σας. Αυτές οι τεχνικές βοηθούν στη διαχείριση των δύσκολων συναισθημάτων που συνοδεύουν το FOPO.
Προσωπικές αξίες. Σκεφτείτε τι σας προσδιορίζει και αν οι αξίες σας αντανακλούν την ουσία του εαυτού σας. Η μετάβαση από μια ταυτότητα βασισμένη στην απόδοση, όπως την αντιλαμβάνονται οι άλλοι, σε μια ταυτότητα βασισμένη στους προσωπικούς στόχους μπορεί να μειώσει το FOPO. Εάν δυσκολεύεστε να ανακαλύψτε τις δικές σας αξίες και στόχους μπορείτε να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός επαγγελματία της ψυχικής υγείας.
Άσκηση αναθεώρησης. Αναλογιστείτε τι έχετε χάσει λόγω της ανησυχίας σχετικά με τις απόψεις των άλλων. Για παράδειγμα, σκεφτείτε με τη σημερινή σας εμπειρία πώς θα αναθεωρούσατε το παρελθόν σας. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε τις ευκαιρίες που χάσατε και να εστιάσετε περισσότερο στην αυθεντικότητα σας και τις επιθυμίες σας.
Αυτοπεποίθηση. Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τις αξίες σας και να νοιάζεστε λιγότερο για τις απόψεις των άλλων. Ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή σας αισθάνεστε ασφαλείς με τον εαυτό σας.
