Η καφεΐνη θεωρείται ασφαλές συστατικό, που διεγείρει τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Παρόλο που κάποια διεγερτικά, όπως η νικοτίνη, η οποία θεωρείται εθιστική, ο εθισμός στην καφεΐνη δε θεωρείται πιθανός αν καταναλώνεται με μέτρο. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση καφέ μπορεί να γίνει συνήθεια και μπορεί να οδηγήσει ορισμένους ανθρώπους σε ανεπιθύμητη συμπεριφορά εάν ξυπνήσουν το πρωί και δεν πιουν καφέ. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι κεφαλαλγία, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, ναυτία και πόνος στους μυς.
Η κατανάλωση με μέτρο σημαίνει περίπου 2 με τρία φλιτζάνια καφέ ημερησίως για τους ενήλικες.
Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης πέτρας στη χολή, διαβήτη, Πάρκινσον, καθώς και ηπατικής νόσου. Παρά τις μελέτες αυτές, όμως, οι γιατροί δεν συνιστούν την κατανάλωση καφέ, ως μέσο για τη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης αυτών των ασθενειών.
Υπάρχουν αντικρουόμενες έρευνες σχετικά με την κατανάλωση καφεΐνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι περισσότεροι ωστόσο συστήνουν τη μέτρια κατανάλωση καφέ από τις έγκυες γυναίκες.
Ορισμένες μελέτες έχουν συσχετίσει την υψηλή πρόσληψη καφεΐνης με αυξημένο κίνδυνο αποβολής και μειωμένη εμβρυϊκή ανάπτυξη, αλλά μια σχέση αιτίου-αποτελέσματος δεν έχει τεκμηριωθεί. Η Αμερικανική Διαιτητική Εταιρεία συνιστά την κατανάλωση ποσότητας κάτω από 300 mg την ημέρα, η οποία ισοδυναμεί έως τρία φλιτζάνια καφέ.
Μέσω του θηλασμού η καφεΐνη μπορεί να «περάσει» και στον οργανισμό των μωρών. Ωστόσο, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής υποστηρίζει ότι ένα φλιτζάνι καφέ δεν κάνει κακό στο παιδί. Αντίθετα, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως διαταραχές στον ύπνο, νευρικότητα, ευερεθιστότητα και μείωση της όρεξης.
Η καφεΐνη «μένει» στον ανθρώπινο οργανισμό μέχρι και για πέντε με έξι ώρες μετά την κατανάλωση της και γι’ αυτό όσοι είναι ευαίσθητοι σε αυτήν θα ήταν καλό να μην πίνουν καφέ λίγες ώρες πριν πέσουν για ύπνο.
Σύμφωνα μάλιστα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ όσοι υποφέρουν από κρίσεις άγχους και ψυχολογικές διαταραχές καλό θα ήταν να αποφεύγουν την κατανάλωση καφέ, καθώς μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα που βιώνουν.
