Πολλά είναι τα ζευγάρια τα οποία αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας και προβληματίζονται για το αν πρέπει να υποβληθούν σε θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς σκέφτονται τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή και δεν γνωρίζουν αναλυτικά τη διαδικασία.
Είναι ασφαλή τα φάρμακα; Στα ζευγάρια με υπογονιμότητα συνιστάται πάντα η εξωσωματική; Όσο πιο μεγάλη είναι η γυναίκα τόσο πιο απαραίτητος θεωρείται ο προεμφυτευτικός έλεγχος; Στα ερωτήματα του Newsbeast απαντά ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Ιωάννης Παπακωνσταντίνου, εξειδικευθείς στη Γυναικολογική Ενδοκρινολογία, την Υπογονιμότητα και την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή.
Ο Ιωάννης Παπακωνσταντίνου είναι επιστημονικός συνεργάτης στην κλινική Γένεσις Αθηνών και Ειδικός Αναπαραγωγής στην παναμερικανική αλυσίδα 46 πολιτειακών κλινικών Εξωσωματικής Γονιμοποίησης, Fertility Clinic Network Kindbody. Υπηρετεί ως Λέκτορας στο Μετεκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εξειδίκευσης (Fellowship) μέσω του REI Fellows Board Review Course, MRSi με κατεύθυνση στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση, στο Σικάγο των ΗΠΑ, όπως και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (MSc) «Ανθρώπινη Αναπαραγωγή», που οργανώνεται από το Τμήμα Ιατρικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
– Έπειτα από πόσο διάστημα πρέπει το ζευγάρι να εξετασθεί για υπογονιμότητα;
Η υπογονιμότητα επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους αναπαραγωγικής ηλικίας παγκοσμίως κι έχει αντίκτυπο στις οικογένειες και τις κοινότητές τους. Είναι μια διαταραχή της υγείας και αφορά την αδυναμία του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα ή της γυναίκας να συλλάβει μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Πιο συγκεκριμένα, συστήνεται διερεύνηση μετά από 1 έτος προσπαθειών για ηλικίες <35 ετών ή μετά από 6 μήνες για >35 ετών, ώστε να αποφασιστεί το θεραπευτικό πρωτόκολλο που θα ακολουθηθεί.
Επίσης, κάθε κοπέλα με διαταραχές περιόδου πρέπει να πραγματοποιήσει άμεσα ορμονικό έλεγχο στις αρχές του κύκλου για πιθανή δυσλειτουργία του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-ωοθηκών και στην περίπτωση που ενδιαφέρεται μελλοντικά για τεκνοποίηση να ελέγξει το ωοθηκικό της απόθεμα με την Αντιμυλλέριο Ορμόνη (ΑΜΗ), όπως και με τον υπερηχογραφικό δείκτη AFC (Antral Follicle Count).
– Σε ζευγάρια με υπογονιμότητα συνιστάται πάντα η εξωσωματική;
Καταρχάς, πριν προχωρήσει το ζευγάρι με κάποια μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως εξωσωματική ή σπερματέγχυση, πρέπει ήδη να έχει τεθεί η διάγνωση της αιτίας ή των αιτιών της υπογονιμότητας. Υπάρχουν δυστυχώς τόσες αθόρυβες νόσοι, όπως ινομυώματα ή πολύποδες ενδομητρίου, σαλπιγγικοί παράγοντες, ενδομητρίωση, ενδομητρίτιδα, αλλά και λόγοι, όπως ανδρικής προέλευσης, οι οποίοι δυσχεραίνουν την πρόγνωση και καθιστούν αναποτελεσματικές τις παραπάνω τεχνικές.
Κατόπιν θεραπείας, όμως, επιτυγχάνεται σχεδόν άμεσα εγκυμοσύνη. Άρα, εν ολίγοις αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα καθαυτό αυξάνονται αισθητά οι πιθανότητες επιτυχίας. Πραγματικά, είναι αναρίθμητα τα περιστατικά που κατάφεραν να συλλάβουν, φυσικά με την κατάλληλη καθοδήγηση, ακόμη και μετά από αποτυχημένες εξωσωματικές.
– Πόσο ασφαλή είναι, όμως, και τα φάρμακα της εξωσωματικής;
Όσον αφορά την ασφάλεια των γυναικών, που υποβάλλονται σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, πληθώρα ερευνών από δεκαετίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν υφίσταται συσχέτιση μεταξύ των φαρμάκων υπογονιμότητας και του γυναικολογικού καρκίνου. Μερικές εξ αυτών από διεθνή ακαδημαϊκά περιοδικά υψηλής αναγνωρισιμότητας εξηγούν πως το ρίσκο εμφάνισης καρκίνων ήταν χαμηλότερο σε κοπέλες που έκαναν εξωσωματική, πιθανόν λόγω κύησης, ενώ περισσότεροι από 6 κύκλοι δεν συσχετίστηκαν με καρκίνο μαστού.
Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτο πως σε μία έρευνα 25.000 γυναικών η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού μειώθηκε αισθητά στις κοπέλες που έκαναν 7 ή περισσότερους κύκλους εξωσωματικής συγκριτικά με 1-2. Δυστυχώς, η πραγματική μάστιγα της εποχής μας είναι η υπογονιμότητα, η οποία αυξάνει και κατά κόρον τον κίνδυνο καρκινογένεσης.
– Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς συσχετίζεται η υπογονιμότητα με τον καρκίνο;
Θα απαντήσω συνοπτικά πως η κύηση, ειδικά μετά την 6η εβδομάδα, χαρακτηρίζεται από αμφίδρομη ροή των κυττάρων του εμβρύου και της μητέρας μέσω του πλακούντα, το οποίο ονομάζεται μικροχιμαιρισμός.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μία προστατευτική διά βίου βιολογική σύνδεση μεταξύ τους, επηρεάζοντας στη συνέχεια μακροχρόνια και την υγεία τους. Συμπεραίνεται, λοιπόν, πόσο καίριας σημασίας είναι η αύξηση του αριθμού γεννήσεων, δεδομένου κιόλας ότι η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στη γήρανση του πληθυσμού της.
– Πολλές κοπέλες αναρωτιούνται τι έμβρυα να επιλέξουν: 3ης ημέρας ή βλαστοκύστη;
Αναφορικά, στην Αμερική με όλα τα κέντρα που συνεργάζομαι, κατά 99% των περιπτώσεων επιλέγεται βλαστοκύστη και PGT-A (προεμφυτευτικό), όμως δεν είναι μονόδρομος και κάθε κοπέλα πρέπει να αποφασίσει εκείνη για τα έμβρυά της, αφότου έχει ενημερωθεί πλήρως. Δημοσιεύτηκε σ’ ένα υψηλού κύρους επιστημονικό περιοδικό η εξής έρευνα: «Η πρώτη σύγκριση βλαστοκύστεων με προεμφυτευτικό έλεγχο από έμβρυα που αναπτύχθηκαν στη μήτρα σε σχέση με έμβρυα που αναπτύχθηκαν στο εργαστήριο». Δηλαδή, κατόπιν διέγερσης και σπερματέγχυσης αφαιρέθηκαν οι βλαστοκύστες από το ενδομήτριο με σκοπό να συγκριθούν με αντίστοιχες από τους ίδιους δότες, που όμως δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο. Το αποτέλεσμα ήταν τα έμβρυα που αναπτύχθηκαν στη μήτρα να έχουν καλύτερη ποιότητα από τα αντίστοιχα του εργαστηρίου. Προς αποφυγήν κάθε παρεξηγήσεως δεν συνιστώ 3ης ημέρας έναντι βλαστοκύστης, αλλά να εξατομικεύεται ανά περίπτωση.
– Ο προεμφυτευτικός έλεγχος, που είπατε προηγουμένως, είναι απαραίτητος σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας;
Σχετικά με τον προεμφυτευτικό, θα ήθελα να επισημάνω πως δεν είναι πανάκεια, παρότι συστήνεται πολύ συχνά, κυρίως σε περιστατικά με αποβολές. Μάλιστα, βάσει βιβλιογραφίας, ακόμα και λίγα φυσιολογικά κύτταρα σ’ ένα έμβρυο με μωσαϊκισμό (παθολογικό) αρκούν, για να δημιουργηθεί ένα υγιές παιδάκι μέσω του μηχανισμού απομάκρυνσης κυττάρων από το εσωτερικό του εμβρύου προς τον πλακούντα. Συνεπώς, πρέπει να γίνεται, αφότου έχει προηγηθεί ενημέρωση για την πιθανότητα ανακριβών αποτελεσμάτων.
Παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχουν προφανώς κάποιες απόλυτες ενδείξεις για την πραγματοποίησή του και σαφέστατα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμος. Όπως, παραδείγματος χάριν, στο ζευγάρι που έπασχε από τύφλωση λόγω «συγγενούς αμαύρωσης του Leber», οι οποίοι κατάφεραν τοιουτοτρόπως να αποκτήσουν ένα κοριτσάκι που χαίρει άκρας υγείας.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του μαιευτήρα – γυναικολόγου Ιωάννη Παπακωνσταντίνου (drpapakonstantinou.gr).
