Το 2018 όταν και η βραχυχρόνια μίσθωση στην Αθήνα άρχισε να γνωρίζει μια τρομαχτική αύξηση, λίγοι ήταν οι Αθηναίοι που αντιλήφθηκαν τη συγκεκριμένη κατάσταση σαν απειλή. Οι περισσότεροι ένιωθαν χαρούμενοι που οι μέχρι πρότινος γκρίζες γειτονιές τους άρχισαν να βλέπουν νέα και όμορφα μαγαζιά, νέους ανθρώπους και μια νέα χρωματιστή καθημερινότητα γενικώς. Το φαινόμενο ονομάστηκε gentrification και για λίγο, όλοι ήταν χαρούμενοι. Όταν οι Αθηναίοι άρχισαν να ψάχνουν σπίτια για τους εαυτούς τους, κατάλαβαν ότι το φαινόμενο είχε έρθει τελικά για να απειλήσει την ίδια τη δική τους στέγαση.
Tέσσερα χρόνια αργότερα, αναρωτηθήκαμε: τι κατάσταση επικρατεί σε αυτές τις γειτονιές όπου μετατράπηκαν σε…. Beverly Hills συνοικίες μέσα σε μια νύχτα; Αποφασίσαμε να ψάξουμε ένα σπίτι στο πάλαι πότε μικροαστικό και πυκνοδομημένο Κουκάκι με τις «αρχαίες» πολυκατοικίες.
Η έρευνα αγοράς που έχουμε κάνει διαδικτυακά από την προηγούμενη μέρα μας έχει δείξει ότι εννιά στις δέκα αγγελίες διαχειρίζονται από μεσιτικά γραφεία. Ελάχιστες είναι αυτές που ο υποψήφιος ενοικιαστής μπορεί να μιλήσει απευθείας με τον ιδιοκτήτη.
Ο υποψήφιος ενοικιαστής καλεί το μεσιτικό γραφείο, αναφέρει κωδικό ακινήτου και ενημερώνεται πως θα τον καλέσει ο συνεργάτης του γραφείου για να κλείσουν ραντεβού. Πολλές φορές, στο κινητό φτάνει ένας κωδικός με sms o οποίος ζητά μια επανάληψη όσων έχουν ειπωθεί τηλεφωνικά. Για την ακρίβεια, το μήνυμα λέει: «Στείλτε μας κωδικό ακινήτου και ονοματεπώνυμο παρακαλώ και σύντομα θα επικοινωνήσουμε μαζί σας για ραντεβού». Η κατάσταση μυρίζει… δυσκολίες πριν καν δηλαδή αντικρίσει κανείς τα σπίτια.
Οι τιμές που έχουμε δει είναι απλησίαστες, τα σπίτια σχεδόν όλα επιπλωμένα ενώ οι φωτογραφίες στο διαδίκτυο μαρτυρούν προσεγμένες διακοσμήσεις και φρεσκοβαμμένους τοίχους αλλά σε καμία περίπτωση την «ολική ανακαίνιση» για την οποία καυχιόνται οι αγγελίες.
Ανάμεσα τους βλέπουμε για παράδειγμα τις εξής: σπίτι 82 τ.μ. , 1ου ορόφου, κατασκευής 1970, με παλιά κουφώματα, παλιά μωσαϊκά, παλιά είδη υγιεινής, χωρίς πόρτα ασφαλείας, 800 ευρώ το μήνα. Ακόμα: διαμέρισμα 65 τ.μ. του 1971, με δύο υπνοδωμάτια και κεντρική θέρμανση προς 680 ευρώ το μήνα. Στο συγκεκριμένο σπίτι, μπροστινό και πίσω μπαλκόνι δεν χωράνε τραπεζάκι ή καρέκλες, μόνο σκούπες και σφουγγαρίστρες. Στην αγγελία αναφέρεται ότι η κατάσταση του σπιτιού είναι «καταπληκτική» και το σπίτι «πολυτελές», οι φωτογραφίες όμως δείχνουν παλιά κουφώματα και παλιά είδη υγιεινής σε κουζίνα και μπάνιο και ας είναι καλοδιατηρημένα.
Μετά από αρκετή ώρα τηλεφωνημάτων, όπου όλοι οι μεσίτες μας έχουν τονίσει πως «η τιμή δεν είναι συζητήσιμη», καταφέρνουμε να κλείσουμε ένα ραντεβού για την επόμενη μέρα.
Μέσα στη ζούγκλα με τα «χρυσαφένια» σπίτια
Προσπάθεια πρώτη: Το σπίτι που θα δούμε είναι στα ψηλά του Κουκακίου, στο πιο όμορφο δηλαδή κομμάτι της γειτονιάς, είναι 72 τ.μ. και το ενοίκιο είναι στα 800 ευρώ. Ο μεσίτης με έχει ήδη ρωτήσει από το τηλέφωνο τι δουλειά κάνω και αν θα μπορώ να είμαι εντάξει στις υποχρεώσεις μου. Πριν μπούμε στο σπίτι, στο δρόμο ήδη, πρέπει να υπογράψω ένα έντυπο το οποίο αναφέρει ότι αν το νοικιάσω, θα πρέπει να καταβάλω στο γραφείο το ποσό των 800 ευρώ ως μεσιτική αμοιβή. Αν δεν το υπογράψω δεν μπορώ και να δω το διαμέρισμα.
Μπαίνοντας στο τελευταίο, μαθαίνω πως είναι κατασκευής 1960. Η ιδιοκτήτρια το περιγράφει ως πλήρως ανακαινισμένο, αλλά στην πραγματικότητα είναι μερικώς. Φρεσκοβαμμένο μεν και με μια ωραία νέα ταπετσαρία τοίχου στο σαλόνι και στην τραπεζαρία και κάποια όμορφα διασκομητικά στοιχεία αλλά: παλιά ξύλινα κουφώματα και παντζούρια, παλιά μωσαϊκά, παλιά (έως αρχαία) και λίγα ντουλάπια στην κουζίνα, παλιά και μικρή ντουλάπα στο υπνοδωμάτιο (σημειώνεται ότι το υπνοδωμάτιο είναι ένα μέσα σε αυτά τα 72 τ.μ.), και παλιά είδη υγιεινής στο μπάνιο.
Υπάρχει ένα μικρούτσικο μπαλκόνι στην πρόσοψη της τρίπατης πολυκατοικίας (χωράει ένα τραπεζάκι καφενείου με δύο καρέκλες) και άλλο ένα στενό (δεν χωράει καρέκλες και τραπέζι μόνο σκούπες και σφουγγαρίστρες) στην κουζίνα.
Κάπου εδώ μαθαίνουμε ότι το ενοίκιο δεν είναι τελικά 800 ευρώ αλλά 850 μιας και η ιδιοκτήτρια της οικογενειακής πολυκατοικίας λέει ότι τα 50 ευρώ είναι φιξ για τα κοινόχρηστα κάθε μήνα, γιατί… «βολεύει έτσι».
Τα έξοδα για την κεντρική θέρμανση (φυσικό αέριο) είναι έξτρα. Σε αυτό το σημείο καταλαβαίνω ότι ούτε 850 ευρώ το μήνα δεν κοστίζει τελικά αυτό το σπίτι για ένα άτομο. Η ιδιοκτήτρια με ρωτάει και αυτή με τη σειρά της τι δουλειά κάνω. Λίγο πριν φύγω μου «ξεφουρνίζει» και το πιο βασικό: από τα 850 ευρώ θέλει να μου κόβει απόδειξη μόνο για τα 300 ευρώ, γιατί αλλιώς: «δεν την συμφέρει».
-«Πρέπει να ρωτήσω τον λογιστή μου» απαντάω και συνεχίζω: «αλλά αν δεν γίνεται; Τι θα κάνουμε» για να μου απαντήσει ατάραχη: «Τότε δεν θα στο νοικιάσω». Επίσης: η ιδιοκτήτρια θέλει δύο ενοίκια «μπροστά» συν το τρέχον, τρία. Και ένα που θα πάρει το μεσιτικό γραφείο, τέσσερα. Άρα: για να μπω στο σπίτι, πρέπει να δώσω 3.400 ευρώ «με το καλημέρα σας».
Προσπάθεια δεύτερη: Περιμένοντας το ραντεβού για το επόμενο σπίτι αποφασίζουμε να δοκιμάζουμε τα ενοικιαστήρια που βρίσκουμε τοιχοκολλημένα σε δρόμους και εισόδους πολυκατοικιών. Στην κεντρική οδό Δημητρακοπούλου βλέπουμε μια αγγελία για ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. στον 4ο όροφο. Η πολυκατοικία είναι μια τυπική πολυκατοικία του 1970. Ο ιδιοκτήτης που μένει σε ένα μακρινό βόρειο προάστιο και δεν μπορεί να μας το δείξει από κοντά σήμερα, θέλει πρώτα να μας ενημερώσει για τα εξής: το διαμέρισμα χρησιμοποιείται ως Airbnb αλλά ο ιδιοκτήτης δεν θέλει να συνεχίσει έτσι, θέλει να βρει κάποιον για συμβόλαιο τριετές ή τετραετές. Το σπίτι είναι και αυτό «πλήρως ανακαινισμένο», με νέα κουφώματα και πλήρως επιπλωμένο. Τα έπιπλα δεν μπορούν να βγουν. Αν δεν τα θέλω δεν μπορώ να το νοικιάσω. Η τιμή ενοικίασης πάνω στη «φασαριόζα» κεντρική Δημητρακοπούλου είναι 1.000 ευρώ το μήνα. Όμως: «αφού εργάζομαι στα βόρεια προάστια (έχει προηγηθεί ερώτηση) γιατί θέλω να μείνω στο Κουκάκι;»
Προσπάθεια τρίτη: Βλέπουμε άλλο ένα σπίτι το οποίο έχουμε «αλιεύσει» την προηγούμενη μέρα στο διαδίκτυο. Εδώ δεν υπάρχει μεσίτης, μιλάμε κατευθείαν με την ιδιοκτήτρια. Ανεβαίνουμε τον τρίτο όροφο της «θηριώδους» πολυκατοικίας, στην Δημητρακοπούλου και αυτή. Το διαμέρισμα είναι 70 τ.μ. και κοστίζει 700 ευρώ το μήνα. Απευθύνεται και αυτό σε ένα άτομο μιας και υπάρχει ένα υπνοδωμάτιο.
Υπάρχει ένα μπροστινό στενόμακρο μπαλκόνι, το οποίο έχει μια σχετική «υπόσταση» αλλά δεν είναι και για πολλά –πολλά. Η κουζίνα έχει νέα ντουλάπια όπως και το μπάνιο αλλά και τα δύο είναι πολύ στενά και ανήλιαγα με πολύ μικρά παραθυράκια στον εσωτερικό φωταγωγό. Το σπίτι είναι γεμάτο έπιπλα, πίνακες, ακόμα και αξεσουάρ γάτας, όπως ένα τεράστιο ονυχοδρόμιο και ένα κρεβατάκι γάτας «καρφιτσωμένο» στο παράθυρο.
Μαθαίνω πως αν θέλω να νοικιάσω το σπίτι, πρέπει να το κάνω «αποδεχόμενη» όλα αυτά τα σερβίτσια, τα έπιπλα, τις κουρτίνες και τις συρταριέρες. Ακόμα και τα αξεσουάρ για την γάτα. Φεύγοντας βλέπω και μια πόρτα δίπλα από αυτήν της κύριας εισόδου. «Εδώ τι έχει;» ρωτάω. -«Εδώ είναι μια μικρή αποθηκούλα αλλά δεν θα μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε, θα έχει δικά μας πράγματα μόνο». Φεύγοντας σκέφτομαι: δεν είναι μόνο το υψηλό ενοίκιο που πρέπει να χωρέσεις στη ζωή σου, είναι και που η ζωή σε αυτό το σπίτι θα μοιάζει δανεική, η ζωή ενός άλλου.
Περπατάμε για λίγο στους πολύβουους και ζωντανούς δρόμους της περιοχής, εκεί όπου τα νέα σούπερ μοδάτα μαγαζιά συνυπάρχουν με αυτά που έχουν οι μοδίστρες, αλλά και με φούρνους και μανάβικα που μετράνε ως και πέντε δεκαετίες ζωής. Το στοιχείο που μας προκαλεί εντύπωση είναι πως στις περισσότερες πολυκατοικίες υπάρχει πια κάμερα στην είσοδο αλλά και αυτός ο ειδικός μηχανισμός που με έναν κωδικό ξεκλειδώνει για να πάρει κάποιος το κλειδί ενός σπιτιού μέσα από το κουτί. Τα συγκεκριμένα «κουτάκια» είναι οι πιο αδιάψευστοι μάρτυρες της σαρωτικής επέλασης του Airbnb στην γειτονιά του Κουκακίου.
Προσπάθεια τέταρτη- Στην κεντρική και με βαβούρα Βεϊκου, βλέπουμε άλλη μια αγγελία για ένα σπίτι 50 τ.μ. Παίρνουμε και εδώ ένα τηλέφωνο για να δούμε τι… ψάρια θα πιάσουμε. Σε πάρα πολύ αυστηρό τόνο, μονολογώντας σχεδόν, η ιδιοκτήτρια μου λέει τηλεφωνικά τα εξής: «Το σπίτι είναι πλήρως ανακαινισμένο. Κοστίζει 450 ευρώ τον μήνα. Τον πρώτο χρόνο. Τον δεύτερο χρόνο είναι 480 ευρώ και τον τρίτο χρόνο 500 ευρώ. Τα παραπάνω είναι όρος που περιγράφεται στο συμβόλαιο. Επίσης απαγορεύεται να υπενοικιάσετε εσείς το σπίτι με την μορφή Αirbnb σε κάποιον άλλο, είναι παράνομο και μου το έκανε ο τελευταίος ενοικιαστής. Στο συμβόλαιο θα αναγράφει ότι αν το κάνετε θα φύγετε αμέσως από το σπίτι και θα κινηθώ απέναντι σας νομικά. Τέλος, θα υπάρχει όρος στο συμβόλαιο πως κάθε δύο μήνες θα έχω το δικαίωμα να σας επισκέπτομαι για να βλέπω ποια είναι η κατάσταση του σπιτιού…»