«Αστρονομία και μηχανισμός των Αντικυθήρων» είναι ο τίτλος της ομιλίας του Καθηγητή Αστρονομίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης I. Σειραδάκη, στο Κέντρο Γαία του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου.

Προϊστορικά κείμενα προσδιορίζουν τις ρίζες της Αρχαίας Ελληνικής Αστρονομίας και Κοσμολογίας τουλάχιστον 1000 χρόνια (Ησίοδος, Όμηρος) πριν τη την κλασσική και ελληνιστική περίοδο (Θαλής, Αναξιμένης, Πυθαγόρας, Εύδοξος, Αριστοτέλης, Αρίσταρχος, Ερατοσθένης, Ίππαρχος, Πτολεμαίος). Κατά την προϊστορική εποχή είχε μελετηθεί η περιστροφή της Γης (ανατολή και δύση του Ήλιου, Σελήνης και αστέρων), η ετήσια κίνηση του Ήλιου, η μετατόπιση των πλανητών στην εκλειπτική, η εναλλαγή των φάσεων της Σελήνης, το φαινόμενο των εκλείψεων.

Κατά την κλασσική και ελληνιστική περίοδο έχουμε πλέον μετρήσεις των γεωμετρικών και φυσικών μηχανισμών που διέπουν τη Γη και τα πέραν αυτής σώματα, ανάλυση των δεδομένων και υπολογισμούς μεγεθών (σχήμα και μέγεθος της Γης, απόσταση και διάμετρος της Σελήνης και του Ήλιου, ηλιοκεντρικό σύστημα με επίκυκλους (Αρίσταρχος: γεωκεντρικό), 2ος νόμος του Kepler. εξίσωση του χρόνου, κ.α.).

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (150 – 100 π. Χ.) περιέχει μερικούς από τους παραπάνω υπολογισμούς. Βρέθηκε τυχαίως, το 1900 μ. Χ, σε ένα αρχαίο ναυάγιο, κοντά στα Αντικύθηρα, από Συμιακούς σφουγγαράδες. Οι διαστάσεις του ήταν περίπου 30×20×10 cm – λίγο μεγαλύτερος από ένα σημερινό Laptop – και περιείχε τουλάχιστον 30 συνεργαζόμενα γρανάζια, με τη βοήθεια των οποίων ήταν δυνατόν να υπολογιστεί, με μεγάλη ακρίβεια, η κίνηση του Ήλιου και της Σελήνης, οι φάσεις της Σελήνης και να προβλεφθούν εκλείψεις (ηλιακές ή σεληνιακές). Είχε μια διπλή κυκλική κλίμακα έμπροσθεν και δύο ελικοειδείς κλίμακες όπισθεν. Ο χειριστής μπορούσε να επιλέξει (στην εμπρόσθια κυκλική κλίμακα) μια οποιαδήποτε ημερομηνία χρησιμοποιώντας ένα στρόφαλο (μανιβέλα). Ο στρόφαλος εμπλέκονταν συγχρόνως, με μία σειρά συνεργαζομένων γραναζιών, που κινούσαν διάφορους δείκτες, οι οποίοι έδειχναν τα αστρονομικά φαινόμενα που αναφέρθηκαν παραπάνω, πάνω στις υπόλοιπες κλίμακες του οργάνου. Περιείχε επίσης ένα εκτεταμένο εγχειρίδιο χρήσης. Η κύριες λειτουργίες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων έχουν αποκρυπτογραφηθεί και πάνω από 2500 γράμματα του εγχειριδίου χρήσεως έχουν διαβαστεί (μετά από 2000 χρόνια!) με τη χρήση εξειδικευμένων καινοτόμων μεθόδων.

Μέχρι σήμερα, δεν έχει βρεθεί κανένας μηχανισμός με γρανάζια πριν την εποχή που κατασκευάστηκε ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων και πέρασαν περισσότεροι από 16 αιώνες για να κατασκευαστεί κάποιος μηχανισμός που να συγκρίνεται με την τεχνολογική πολυπλοκότητά του. Για το λόγο αυτό ο αστρονομικός αυτός μηχανισμός καθιστά επιτακτική την ανάγκη να γραφτούν ξανά τα βιβλία για την ιστορία και την εξέλιξη της παγκόσμιας ιστορίας της Τεχνολογίας.

Η παγκοσμίως πλέον πιστή και σε πραγματικές διαστάσεις ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, η οποία κατασκευάστηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, θα εκτίθεται κατά τη διάρκεια της ομιλίας.

Η ομιλία εντάσσεται στον κύκλο ομιλιών «Επιστήμη – Τεχνολογία – Οικονομία στην Αρχαία Ελλάδα» και θα δοθεί την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2012, στις 19:30 στο Αμφιθέατρο «Άγγελος Γουλανδρής» του Κέντρου Γαία, Όθωνος 100, Κηφισιά.

Η είσοδος είναι ελεύθερη

Για περισσότερες πληροφορίες: 210-8015 010, 210-8015 870 εσωτ. 555