Όσπρια, ζυμαρικά και λαχανικά αντικαθιστούν ή υπερτερούν σημαντικά σε σχέση με το κρέας και τα ψάρια. Από τα σουπερμάρκετ αγοράζονται πλέον μόνο τα απολύτως αναγκαία, τα εστιατόρια αδειάζουν και οι πελάτες μετακινούνται σε πιτσαρίες και σουβλατζίδικα.

Το φαγητό της προηγούμενη μέρας δεν πετάγεται πλέον, τα εμφιαλωμένα κρασιά είναι σχεδόν παρελθόν… Επιπροσθέτως, «το αγοραστικό κοινό στρέφεται προς την ιδιωτική ετικέτα. Τα επώνυμα προϊόντα αντικαθίστανται από τα προϊόντα με ετικέτα του σουπερμάρκετ, τα οποία παρουσιάζουν σημαντική αύξηση στην κατανάλωση, επειδή είναι φτηνότερα» επισημαίνει ο Γιώργος Λαχουρίτης, πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών(ΙΝΚΑ).

Ο ίδιος παρατηρεί ότι οι καταναλωτές απορρίπτουν πλέον τα συσκευασμένα τρόφιμα, προτιμώντας τα χύμα προϊόντα καθώς και όλα τα προϊόντα με χαμηλή τιμή: επιλέγουν το λευκό τυρί (από αγελαδινό γάλα) από τη φέτα με ελληνική ονομασία προέλευσης (από πρόβειο γάλα), διότι είναι φτηνότερο. Γι’ αυτό και αυξήθηκαν τόσο οι διαφημίσεις φέτας.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Καταναλωτών, οι Έλληνες έχουν αυξήσει την κατανάλωση όσπριων και ζυμαρικών: «Το γεύμα πλέον μιας πενταμελούς οικογένειας είναι ζυμαρικά με λίγη σάλτσα και ψωμάκι» λέει ο Γ. Λαχουρίτης, προσθέτοντας ότι η κατανάλωση κρέατος μειώθηκε κατά 30%, ενώ στα ψάρια επιλέγουν τα φτηνά (γόπα, σαρδέλα, γαύρο) αποφεύγοντας τα ακριβά ή αγοράζουν τσιπούρες και λαβράκια ιχθυοτροφείου.

Το ΙΝΚΑ ζητάει από την κυβέρνηση να υποχρεώσει τις εταιρείες να μειώσουν τις τιμές των προϊόντων, ώστε να αναπροσαρμοστούν στις τιμές των μισθών: «Δεν είναι δυνατόν να πωλείται ένα ελληνικό πακέτο ρύζι 3 ευρώ, όταν το κόστος αγοράς του είναι 20 λεπτά…» σχολιάζουν, λέγοντας ότι «παλιότερα πηγαίναμε στο σουπερμάρκετ κι ό,τι μας άρεσε το βάζαμε στο καλάθι. Σήμερα πάμε κι αγοράζουμε τα αναγκαία. Οι συνήθειες των καταναλωτών άλλαξαν. Ψωνίζουν μόνο ό,τι χρειάζονται για να περάσουν περίπου δύο μέρες».

Τονίζουν ότι οι καταναλωτές κάνουν έρευνα αγοράς, προσπαθώντας να πετύχουν την καλύτερη τιμή. Κι αυτό συμβαίνει επειδή οι διαφορές στις τιμές των προϊόντων φτάνουν μέχρι και το 100%. Επιλέγοντας προϊόντα από τρία διαφορετικά σουπερμάρκετ το όφελος του καταναλωτή, σύμφωνα με το ΙΝΚΑ, κυμαίνεται στο 20%.

Το προβάδισμα στην κατανάλωση κρέατος έχουν το χοιρινό και το κοτόπουλο που έχουν προσιτή τιμή, σύμφωνα με τον Βασίλη Παπαθανάση (αντιπρ. Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρεοπωλών): «Στα αμνοερίφια και τα πρόβεια κρέατα η κατανάλωση έπεσε κατά 40%. Μικρότερη μείωση εμφανίζεται στο μοσχάρι».

Οι κρεοπώλες διαπιστώνουν ότι μεγάλο μέρος των καταναλωτών αγοράζουν φτηνό κρέας από τα σουπερμάρκετ και μάλιστα σε πολύ μικρές ποσότητες: «Πριν εμφανιστεί η οικονομική κρίση, έμπαιναν στο χασάπικο δέκα πελάτες κι αγόραζαν κρέας αξίας 500 ευρώ. Σήμερα 15 πελάτες θα κάνουν αγορές μικρότερες των 400 ευρώ. Αν μια οικογένεια ξόδευε 100 ευρώ την εβδομάδα για κρέας, τώρα ξοδεύει εξήντα».

Αυτή η μεταστροφή στις διατροφικές συνήθειες συμβαδίζει όμως με αύξηση της παχυσαρκίας, σημειώνει η διατροφολόγος Αστερία Σταματάκη: «Ο κόσμος προτιμά τα φτηνά τρόφιμα με πολλά λιπαρά διότι επιλέγει με βάση την τιμή. Ενα χάμπουργκερ είναι φτηνότερο από μια σαλάτα κι ένα σουβλάκι με πίτα από μια μερίδα ψητό κοτόπουλο. Το κρέας και τα ψάρια είναι ακριβότερα από τα όσπρια και τα ζυμαρικά».

Οι έρευνες των διατροφολόγων έδειξαν ότι οι καταναλωτές πλέον επιλέγουν τις λιπαρές τροφές (πίτσες) και τις πλούσιες σε υδατάνθρακες (ζυμαρικά). Επιπλέον προτιμούν να τρώνε σε φαστ-φουντ και πιτσαρίες από τα εστιατόρια που είναι ακριβότερα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το καταναλωτικό κοινό παρασύρεται από δελεαστικές προσφορές (μια οικογενειακή πίτσα, δώρο δύο αναψυκτικά) που αποτελεί οικονομική λύση, αλλά με πολλές θερμίδες. Επίσης σημειώνεται αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ, που καταναλώνεται στο σπίτι, ειδικά από εργαζόμενους που έχασαν τη δουλειά τους.

Γενικότερα οι διατροφολόγοι, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία», διαπιστώνουν ότι οι Έλληνες στη διάρκεια της κρίσης τρώνε μεγαλύτερες ποσότητες τροφών και, αντιθέτως, ορισμένοι αρνούνται τη λήψη τροφής, επηρεασμένοι από αρνητικά αισθήματα. Συνιστούν στους καταναλωτές να επιλέγουν εποχικά φρούτα και λαχανικά (χαμηλού κόστους) και φτηνά ψάρια που είναι υγιεινά και θρεπτικά. Να μην πετούν το φαγητό της προηγούμενης μέρας (το σπανακόριζο γίνεται πίτα και το κοτόπουλο σούπα) και να προγραμματίζουν την ημερήσια λήψη τροφών (μία μέρα ψάρι, την επομένη κοτόπουλο, όσπρια). Επιπλέον επισημαίνουν ότι οι πελάτες των διατροφολόγων μειώθηκαν αισθητά θεωρώντας ότι πιέζονται από τη γενικότερη κατάσταση και δεν μπορούν να προσθέσουν άλλη μια πίεση, που είναι η απώλεια βάρους.