Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, αναφερόμενος στην ίδρυση και χρηματοδότηση με Ευρωομόλογα, του Ταμείου Ανάκαμψης, υπογράμμιζε και τα κάτωθι:

Γράφει ο Παύλος Θωμόγλου*

«Εάν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ήταν και το 2009 τόσο σοφά, όσο είναι τώρα, τα πράγματα θα ήταν πιο εύκολα. Όταν,όμως, τότε, πρότεινα τα Ευρωομόλογα, Γερμανοί, Ολλανδοί, Φιλανδοί και Αυστριακοί ήθελαν να ‘’αυτοκτονήσουν’’. Τώρα φαίνεται ότι τα Ευρωομόλογα είναι μία κανονικότητα».

Σύντομα, θα διαπιστωθεί εάν πράγματι, οι κρίσεις έκαναν την Ευρώπη σοφότερη και εάν τα Ευρωομόλογα αποτελούν, πλέον, μέρος μιας νέας κανονικότητας.

Κι’ ακόμη, μετά τις πρόσφατες εξελίξεις των Ελληνοτουρκικών συνομιλιών, θα αποδειχθεί εάν η Ε.Ε διακατέχεται από ευαισθησία και πνεύμα δικαιοσύνης, αλλά και εάν υπηρετεί πραγματικά τις αρχές και αξίες των ιδρυτών της. Τούτο, μετά την τελευταία επίσκεψη του Έλληνα υπουργού των εξωτερικών στην Άγκυρα, όπου με σταθερότητα, σαφήνεια και αποφασιστικότητα, προκαλούμενος, δημοσιοποίησε για πρώτη φορά, την επεκτατική και παράνομη συμπεριφορά των γειτόνων μας, σε βάρος της χώρας μας, ταυτίζοντας την Ελλάδα με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Είναι γεγονός ότι, με το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, η ηγεσία της Ε.Ε. αντέδρασε πιο έγκαιρα και εντελώς διαφορετικά, από ότι το 2010 (κρίση χρέους της Ελλάδας ) : κάλεσε τα μέλη της να αυξήσουν, όσο έπρεπε, τις δαπάνες προκειμένου να σώσουν ανθρώπινες ζωές, επιχειρήσεις, θέσεις εργασίας.

Τα μέλη τηςΈνωσης ανταποκρίθηκαν στην υπόδειξη της ηγεσίας της, αυξάνοντας συνεχώς τις παρεμβάσεις τους, διευρύνοντας ελλείμματα και χρέη.

Το διαφαινόμενο, όμως, τέλος, λόγω εμβολίων, της πανδημίας θα δοκιμάσει σοβαρά την πρωτόγνωρη αυτή ενδοκοινοτική αλληλεγγύη.

Η, προ Covid, κανονικότητα είναι πλέον ανέφικτη, λόγω του υπερδανεισμού των περισσοτέρων μελών της Ε.Ε., ενώ η συνέχιση της δημοσιονομικής «ελαστικότητας» που έγινε αποδεκτή, εξαιτίας και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν φαίνεται ότι είναι άλλο ανεκτή από τη γερμανική πολιτική και δικαστική εξουσία.

Ο σχετικός προβληματισμός λαμβάνει, τώρα τη μορφή του κάτωθι διλήμματος:

Η αναστολή, για πρώτη φορά, των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ( Σ.Σ&Α. ) και η γενναιόδωρη χρηματοοικονομική στήριξη των μελών της Ευρωζώνης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) ( μαζικές και χωρίς εξαιρέσεις αγορές ομολόγων ) ήταν μια παροδική, λόγω «πολέμου», παρέκκλισή από διαχρονικές καταστατικές αρχές ή αποτελούσε ουσιαστική και οριστική ρήξη με την, μέχρι τότε, κοινοτική ορθοδοξία;

• Εάν επικρατήσει η πρώτη άποψη, τότε, πιθανότατα, η Ε.Ε. θα βρεθεί, σύντομα, μπροστά σε νέες κρίσεις (χρέους, ανεργίας, κοινωνικών προστριβών, θεσμικών αμφισβητήσεων ).

• Εάν, όμως, συνειδητοποιηθεί από τη Γερμανία και τους «φειδωλούς» του Βορρά, ότι η οικονομική πολιτική της Ένωσης δεν μπορεί, πλέον, να ρυθμίζεται από ένα Σύμφωνο, οι βασικοί όροι του οποίου δεν ανταποκρίνονται σε καμία επιστημονική ανάλυση, ενώ καταπατούνται από τα περισσότερα μέλη της, τότε η αναθεώρησή του θα καταστεί άμεση προτεραιότητα, με την αντιμετώπιση της υπερδιόγκωσης των κρατικών χρεών να αναδεικνύεται σε ρυθμιστικό παράγοντα της όλης κοινοτικής λειτουργίας.

Επισήμως, κανένα αίτημα που αναφέρεται σε διαγραφή χρέους δεν συζητείται, γιατί οι ευρωπαϊκές Συνθήκες απαγορεύουν ρητά τη χρηματοδότηση χωρών, μέσω της νομισματικής πολιτικής.

Τα κρατικά, πάντως, χρέη, σπάνια και κατ’ εξαίρεση διαγράφονται, συχνά, όμως, αναχρηματοδοτούνται. Το γεγονός αυτό προσδιορίζει τα όρια των σχετικών επιλογών, οι οποίες καθορίζουν και την έκταση των αναπτυξιακών μας προοπτικών:

• Η αναχρηματοδότηση χρεών είναι πιο εύκολη, όταν το συνολικό ύψος των οφειλόμενων είναι μικρότερο.

Η Ελλάδα, σήμερα, εμφανίζει το υψηλότερο, στην Ευρωζώνη, δημόσιο χρέος ως ποσοστού του ΑΕΠ (210% περίπου, έναντι μέσου όρου 100%), ενώ ακολουθούν, Ιταλία (160%), Πορτογαλία (130%), Ισπανία και Γαλλία (120%). Χωρίς κάποια μορφή σεισάχθειας δύσκολα θα μπορούσε να υιοθετηθεί ένα ρεαλιστικότερο, Σ.Σ.&Α. για μια ορθολογικότερη κανονικότητα.

• Η αναχρηματοδότηση κρατικών χρεών είναι επωφελής, όταν το κόστος του νέου δανεισμού είναι μικρότερο του παλαιού.

Η παράταση των παρεμβάσεων της Ε.Κ.Τ., προκειμένου να συνεχισθεί ο φθηνός δανεισμός των μελών της Ε.Ε. κατά την πρώτη, τουλάχιστόν, φάση της επανεκκίνησης της ευρωπαϊκής οικονομίας, φαίνεται επιβεβλημένη.

• Ένα χρέος είναι διαχειρίσιμο, όταν η αξιοποίηση των δανειακών πόρων γίνεται κατά τρόπον που να διευρύνει τις δυνατότητες εξόφλησης του.

Η αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (υλοποίηση ενός καινοτόμου προγράμματος επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, ευρύτερης αποδοχής, με περιβαλλοντικές και κοινωνικές ευαισθησίες) αποτελεί την τελευταία, ίσως, ευκαιρία για την εδραίωση μίας ταχύρρυθμης και βιώσιμης ανάπτυξης της οικονομίας μας.

*Παύλος Θωμόγλου, Επιχειρηματίας, Μέλος Δ.Σ. ΕΒΕΑ, π. Αντιπρόεδρος ΕΒΕΑ