Η Πορτογαλία ποτέ δεν βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Οι Πορτογάλοι μάλιστα πάντοτε εξοργίζονταν όταν η χώρα τους αποκλειόταν από τον ευρωπαϊκό χάρτη με τις μετεωρολογικές προβλέψεις.

Δυστυχώς, το ότι βρίσκονται τώρα στο προσκήνιο οφείλεται σε δυσάρεστους λόγους. Το επιτόκιο για τα ομόλογα δεκαετούς διάρκειας που εξέδωσε το υπουργείο Οικονομικών έφτασε στις αρχές του χρόνου το 17%. Όσο περισσότερη συζήτηση γίνεται για ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, τόσο πιο επιθετικοί γίνονται οι πιστωτές με την Πορτογαλία. Και κανείς δεν μπορεί να τους πείσει ότι οι διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες είναι μεγάλες.

Οι διαφορές όμως είναι πράγματι σοβαρές, γράφει στο τελευταίο του τεύχος ο Economist. Στις 11 Φεβρουαρίου, μια ημέρα πριν από τις εκτεταμένες ταραχές και τους εμπρησμούς κτιρίων στην Αθήνα, το μεγαλύτερο συνδικάτο της Πορτογαλίας οργάνωσε μια μεγάλη διαδήλωση εναντίον των περικοπών. Οι διαδηλωτές πραγματοποίησαν πορεία στο κέντρο της Λισαβόνας, περνώντας μπροστά από την Avenida da Liberdade, με τα καταστήματα Gucci και Prada. Δεν έσπασε ούτε ένα τζάμι. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση ολοκλήρωνε τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας που είχε ζητήσει η Τρόικα.

Οι μεταρρυθμίσεις στην Πορτογαλία υποστηρίζονται από τα δύο μεγάλα κόμματα, που ψηφίζονται από τα 2/3 του πληθυσμού. Οι υπόλοιπες ψήφοι πηγαίνουν σε ένα μίγμα εκκεντρικών μοναρχικών, κομμουνιστών και οικολόγων. Αλλά κι εκείνοι δεν σχεδιάζουν ακριβώς την επανάσταση. «Πρέπει να αποπληρώσουμε το χρέος μας, αλλά το χρονοδιάγραμμα και το επιτόκιο δεν είναι ρεαλιστικά», τονίζει ο Ζόρζε Πίρες, μέλος του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Η συνοχή αυτή μπορεί πάντως σύντομα να δοκιμαστεί. Το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 3%, ίσως κι ακόμη περισσότερο, το 2012. Κι αυτό έρχεται ύστερα από μια οριζόντια περικοπή 20% στον δημόσιο τομέα. Η ανεργία, που έφτασε πέρυσι το 14%, μπορεί να ανεβεί κι άλλο. Θεωρητικά, η οικονομία στη συνέχεια θα ανακάμψει και η χώρα θα επιστρέψει στις αγορές το φθινόπωρο του 2013.

Λίγοι είναι όμως οι αναλυτές που πιστεύουν κάτι τέτοιο, καθώς η κυριότερη εξαγωγική αγορά της Πορτογαλίας, η Ισπανία, αντιμετωπίζει κι αυτή προβλήματα. Η Citigroup εκτιμά ότι η ύφεση θα συνεχιστεί για τρία ακόμη χρόνια. Η Πορτογαλία θα χρειαστεί πιθανότατα και δεύτερη βοήθεια.

Όπως και στην Ιταλία, η κρίση του χρέους έπληξε την Πορτογαλία ύστερα από μια τρομερή δεκαετία. Την περίοδο 2000-2010 η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ δεν ξεπέρασε το 0,2%. Κι αυτό, επειδή οι Κινέζοι και οι Ανατολικοευρωπαίοι είχαν αρχίσει να ανταγωνίζονται τις δύο μεγαλύτερες εξαγωγικές βιομηχανίες της Πορτογαλίας: τα υφαντουργικά προϊόντα και τα παπούτσια. Και οι δύο τομείς έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν.

Παράλληλα όμως, αυξήθηκε το ενδιαφέρον για τομείς όπως η δικηγορία, η υγεία ή το δημόσιο. «Όσοι σπούδασαν σκηνοθεσία κατέληξαν δημόσιοι υπάλληλοι», λέει ο Πέδρο Σάντα Κλάρα από το πανεπιστήμιο Nora της Λισαβόνας.

Το βιοτικό επίπεδο διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα χάρις σε χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι όταν ξέσπασε η κρίση, πολλοί ήταν εκείνοι που εξεπλάγησαν. Όταν η χώρα εντάχθηκε στην ευρωζώνη, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας είχε προβλέψει ότι η βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήταν κάτι που ανήκε στο παρελθόν. Όμως τον Μάιο του 2011, το ΔΝΤ επέστρεψε.

Η κυβέρνηση πρέπει τώρα να προχωρήσει επειγόντως σε μεταρρυθμίσεις. «Πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια, υπήρχε σ’ αυτή τη χώρα μέλλον για τους νέους ακόμη και χωρίς μεταρρυθμίσεις», λέει ο υπουργός Ναυτιλίας Μανουέλ Πίντο ντε Απρέου. «Τώρα αυτό πλέον δεν ισχύει». Το 10% των πτυχιούχων Πανεπιστημίου είναι άνεργοι.

«Προχωρούμε πλέον σε μια κοινωνία της αβεβαιότητας», λέει ο κοινωνιολόγος Αντόνιο Μπαρέτο. Αντίθετα με τους Έλληνες, οι Πορτογάλοι δεν κατηγορούν τους ξένους για τα προβλήματά τους. Πιστεύουν ότι εκείνοι πρέπει να τα λύσουν. Όπως λένε, αντίθετα με τους Ισπανούς, στη δική τους χώρα τους ταύρους τους αντιμετωπίζουν και τους εξουδετερώνουν άοπλοι άνθρωποι, κλείνει το άρθρο του Economist.