Τη μάχη της διεύρυνσης των δημοσιονομικών περιθωρίων δίνει η κυβέρνηση, μετά την απόφαση της τελευταίας Συνόδου Κορυφής για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής όσον αφορά στις αμυντικές δαπάνες. Η Αθήνα περιμένει να μάθει τις λεπτομέρειες του νέου μηχανισμού της εθνικής ρήτρας διαφυγής όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες με βάση τους νέους δημοσιονομικούς προκειμένου να σχηματίσει ξεκάθαρη εικόνα για το δημοσιονομικό χώρο που θα απελευθερωθεί και να λάβει οριστικές αποφάσεις για το νέο πακέτο παροχών που περιλαμβάνει μειώσεις άμεσων φόρων με έμφαση στη μεσαία τάξη.
Η ρήτρα διαφυγής θα ενεργοποιηθεί από το 2026 και όπως έχει ανακοινώσει ο Επίτροπος Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Βάλντις Ντομπρόβσκις, η πρόταση της Κομισιόν είναι η εθνική ρήτρα διαφυγής να ενεργοποιηθεί για περιορισμένο χρονικό διάστημα, 4 ετών, δίνοντας τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες έως και κατά 1,5% του ΑΕΠ ετησίως. Μάλιστα η Κομισιόν θα προχωρήσει στην έκδοση κατευθύνσεων για το πώς τα ίδια τα κράτη θα υποβάλλουν το σχετικό αίτημα.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης έχει συνδέσει τα περιθώρια για μείωση φόρων με τις αποφάσεις που θα ληφθούν στην Ευρώπη για τη ρήτρα διαφυγής και την Άμυνα. «Μελετούμε σχέδιο για μείωση φόρων. Ανακοινώσεις αναμένονται από τον πρωθυπουργό τον Σεπτέμβριο. Η ρήτρα διαφυγής θα επηρεάσει την ευελιξία που θα έχουμε. Όσο γενναία είναι η απόφαση σε σχέση με την άμυνα, τόσο μεγαλύτερο περιθώριο θα έχουμε με τους φόρους» ανέφερε πρόσφατα.
Η ελληνική θέση
Στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων, η χώρα μας διεκδικεί η ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής να γίνει με απόλυτα συντονισμένο τρόπο και ουσιαστικά ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες ώστε να μην σταλούν λάθος μηνύματα στις αγορές. Επιπλέον, η ρήτρα διαφυγής να δώσει δημοσιονομική ανάσα σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ χωρίς να εξαιρούνται τα κράτη που έχουν όπως και η Ελλάδα αυξημένες αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με πληροφορίες η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει μια κοινή αφετηρία για τις αμυντικές δαπάνες -που θα εξαιρούνται από τους δημοσιονομικούς κανόνες – και θα πρέπει να διαμορφώνεται από το μέσο ευρωπαϊκό όρο των αμυντικών δαπανών.
Συνολικά οι αμυντικές δαπάνες στη χώρα μας αγγίζουν το 3,2% του ΑΕΠ και εξ αυτού του ποσοστού περίπου το 0,6% του ΑΕΠ φέτος αφορά αγορές αμυντικού εξοπλισμού. Για το 2026 οι δαπάνες του προϋπολογισμού για αμυντικό εξοπλισμό υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω κατά 500 εκατ. ευρώ, φτάνοντας τα 2 δισ. ευρώ.
Ασαφής η συσχέτιση αμυντικών δαπανών και ανάπτυξης
Σύμφωνα με «Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων» της Alpha Bank όσον αφορά στην Ελλάδα, η συσχέτιση μεταξύ αμυντικών δαπανών και οικονομικής μεγέθυνσης είναι μάλλον ασαφής, δεδομένης, μάλιστα, της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας, η οποία δεν βασίζεται στη βαριά βιομηχανία, αλλά κυρίως στις υπηρεσίες και τον τουρισμό. Το πόσο σημαντικός θα είναι ο αντίκτυπος στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας, στα επόμενα χρόνια, θα εξαρτηθεί από το αν θα μπορέσει η χώρα να κατευθύνει επιπλέον πόρους προς τον τομέα της άμυνας. Η κυβέρνηση στα πλαίσια του νέου εξοπλιστικού προγράμματος της χώρας για την επόμενη δωδεκαετία προτίθεται να εντάξει στον αμυντικό σχεδιασμό της την ενίσχυση του εγχώριου συστήματος καινοτομίας, ώστε να δημιουργηθεί μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία από τις αμυντικές επενδύσεις της Ελλάδας.
