Εάν μέχρι σήμερα θεωρούσαμε ότι το μηδέν και το τίποτα είναι έννοιες που ανακάλυψαν οι άνθρωποι και τις οποίες κατανοούν μόνο κάποια άλλα, ελάχιστα, θηλαστικά και ένα μόλις πτηνό, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσουμε. Αυστραλοί και Γάλλοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν -μέσω πειραμάτων- πως και οι μέλισσες μπορούν να «συλλάβουν» τις δύο αυτές έννοιες, ένα απρόσμενο εύρημα όπως είπαν.

Οι μέλισσες έχουν γενικά φήμη έξυπνων εντόμων, αφού προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι -μεταξύ άλλων- μπορούν να «μετρήσουν» ως το τέσσερα. Τώρα, οι μέλισσες διευρύνουν τη «λέσχη» των λιγοστών έξυπνων ζώων (δελφινιών, παπαγάλων, πιθήκων και… παιδιών προσχολικής ηλικίας) που έχουν την ικανότητα να διακρίνουν και να αναγνωρίσουν τον αριθμό μηδέν από τους υπόλοιπους.

Η μέλισσα έχει λιγότερους από ένα εκατομμύριο νευρώνες στον εγκέφαλό της, έναντι περίπου 86 δισεκατομμυρίων του ανθρώπου, παρόλα αυτά δείχνει ικανή να «καταλάβει» και αυτή το μηδέν, δηλαδή την έννοια του τίποτα. Μπορεί το μηδέν να φαίνεται κάτι απλό στο σημερινό ενήλικο άνθρωπο, όμως αποτελεί μια προχωρημένη αφαιρετική έννοια, που δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί. Γι’ αυτό άλλωστε, αρκετοί αρχαίοι ανθρώπινοι πολιτισμοί δεν συμπεριλάμβαναν το μηδέν στα συστήματα αρίθμησής τους.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Άντριαν Ντάιερ του Πανεπιστημίου RMIT της Μελβούρνης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science» και την οποία αναμεταδίδει το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ισχυρίζονται ότι απέδειξαν με τα πειράματά τους ότι οι μέλισσες, παρόλο που απέχουν πολύ από τα πιο εξελιγμένα θηλαστικά στο δέντρο της εξέλιξης, δεν ξεχωρίζουν μόνο την έννοια «μικρότερο από» από την έννοια «μεγαλύτερο από». Αλλά, είναι δυνατό να διακρίνουν το μηδέν ως κάτι μικρότερο από τον αριθμό ένα.

Στα πειράματα (με κίνητρο και ανταμοιβή την παροχή έξτρα τροφής για όποια μέλισσα έκανε σωστή επιλογή) η έννοια «μικρότερο από» αντιπροσωπευόταν από μια εικόνα με λίγα μαύρα γεωμετρικά σχήματα πάνω σε λευκό φόντο, ενώ την έννοια «μεγαλύτερο από» αντιπροσώπευε μια λευκή εικόνα με πολλά μαύρα σχήματα. Το μηδέν ήταν μια εικόνα που δεν είχε καθόλου μαύρα σχήματα, ήταν δηλαδή κενή. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι μέλισσες καταλάβαιναν ότι η εικόνα με τίποτα πάνω της (το μηδέν) ήταν μικρότερη σε αξία από την εικόνα με ένα μαύρο στίγμα πάνω της (ο αριθμός ένα).

«Το μηδέν είναι μια δύσκολη έννοια για να κατανοηθεί και η σχετική μαθηματική ικανότητα δεν μαθαίνεται εύκολα. Τα παιδιά χρειάζονται μερικά χρόνια για να τη μάθουν, περίπου στην ηλικία των τεσσάρων ετών. Για καιρό πιστεύαμε ότι μόνο οι άνθρωποι έχουν τη νοημοσύνη να καταλάβουν την έννοια του μηδενός, αλλά πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οι μαϊμούδες και τα πουλιά μπορούν επίσης. Αυτό που δεν ξέραμε μέχρι τώρα ήταν ότι ακόμη και τα έντομα τελικά μπορούν να καταλάβουν το μηδέν», δήλωσε ο Ντάιερ.

Κάποιοι, πάντως, εμφανίσθηκαν πιο επιφυλακτικοί, θέτοντας το ερώτημα τι πραγματικά σημαίνει ότι ένα ζώο -και πολύ περισσότερο ένα έντομο- «καταλαβαίνει» το μηδέν και το τίποτα. Όμως, αυτό είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να απαντηθεί, με απόλυτη βεβαιότητα.