Οι κοινοτικοί στόχοι για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών απαιτούν «πράσινα» επαγγελματικά προσόντα σε ολοένα περισσότεροι τομείς, από τις τεχνολογίες πληροφορικής μέχρι τις μεταφορές. Μέσα σε μόλις λίγα χρόνια, μεταξύ 2005 και 2009, μόνο ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υπολογίζεται ότι δημιούργησε πάνω από 220.000 νέες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.

Σύμφωνα δε, με την Πασκαλίν Ντεσί (Pascaline Descy), επικεφαλής Έρευνας και Ανάλυσης Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop), με έδρα τη Θεσσαλονίκη, «αν η ΕΕ προσεγγίσει τους στόχους για την αειφόρο ανάπτυξης, που περιγράφονται στη στρατηγική “Ευρώπη 2020”, η προοπτική για την απασχόληση στην Ευρώπη είναι η δημιουργία περισσότερων από 1 εκατ. θέσεων εργασίας».

Αν και οι «πράσινες» δεξιότητες τείνουν να εξελιχθούν σε προαπαιτούμενο για σχεδόν κάθε μορφής εργασίας, ωστόσο έκθεση του Cedefop, που θα δοθεί στη δημοσιότητα την άνοιξη του 2012, κατέγραψε μια σειρά από προβλήματα και αδυναμίες, που αφορούν τόσο τις κυβερνήσεις και τους εργοδότες, όσο και τους ίδιους τους εργαζόμενους.

Έρευνα για εννέα «πράσινα» επαγγέλματα σε οκτώ χώρες
Η έκθεση, με τίτλο «Green Skills and Environmental Awareness in Vocational Education and Training», χαρτογράφησε τις εξελίξεις σε εννέα επαγγέλματα σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Γερμανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Σλοβακία, Φιλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο). Τα επαγγέλματα που μπήκαν στο μικροσκόπιο ήταν: επιστήμονες νανοτεχνολογίας, μηχανικοί περιβάλλοντος, ενεργειακοί επιθεωρητές, ηλεκτρολόγοι, εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών, εργάτες μόνωσης, εξειδικευμένοι «λαμαρινάδες», επιθεωρητές εκπομπών ρύπων οχημάτων και συλλέκτες ανακυκλώσιμων υλικών.

Ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα; Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα της έκθεσης που έχει στη διάθεσή του το ΑΜΠΕ, για πολλές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον περιβαλλοντικό κλάδο, η τρέχουσα οικονομική κρίση σημαίνει ότι, λόγω και της ανεργίας, έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε εργαζόμενους με επαγγελματικά προσόντα. Το γεγονός αυτό τις ενθαρρύνει να κόψουν δαπάνες, που αφορούν εκπαίδευση των εργαζομένων για την απόκτηση «πράσινων» δεξιοτήτων.

«Χωρίς μακροπρόθεσμη επένδυση, όμως, ιδίως στην επιστημονική και τεχνολογική κατάρτιση, οι εργοδότες ενδέχεται σύντομα να βρεθούν ενώπιον έλλειψης εργαζομένων με τα απαιτούμενα επαγγελματικά προσόντα. Για την ακρίβεια, σε χώρες με χαμηλή ανεργία αντιμετωπίζουν ήδη τέτοιες ελλείψεις και οι πιθανές επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία και αγορά εργασίας είναι σοβαρές”, υπογραμμίζεται στο σημείωμα του Cedefop.

To Ευρωπαϊκό Κέντρο «ανακάλυψε» ακόμη ότι, παρά τον ισχυρό ρόλο που παίζουν στη ζήτηση για «πράσινες» θέσεις οι απαιτούμενες πολιτικές και κανονισμοί, τα περισσότερα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη ενσωματώσει στις περιβαλλοντικές πολιτικές τους την ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών δεξιοτήτων. Με απλά λόγια, «αυτό σημαίνει ότι οι περιβαλλοντικοί στόχοι [της Ευρώπης] δεν στηρίζονται επαρκώς από την εκπαίδευση και την κατάρτιση», προειδοποιεί το Cedefop.

Χώρες όπως η Γερμανία νιώθουν ήδη τους κραδασμούς: «Η Γερμανία αντιμετωπίζει ήδη έλλειψη εργαζομένων με τις απαιτούμενες δεξιότητες στα περισσότερα από τα εννέα επαγγέλματα [που εξετάζονται στο πλαίσιο της έκθεσης], ακολουθούμενη κατά πόδας από την Ολλανδία. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει επίσης ελλείψεις, σε ό,τι αφορά τα επαγγελματικά προσόντα ανώτερου επιπέδου».

Νέοι και γυναίκες θεωρούν «βρώμικα» πολλά από τα «πράσινα» επαγγέλματα
Κεφαλόπονο προκαλεί το γεγονός ότι αυτές οι ελλείψεις δεν σχετίζονται με την αύξηση της ζήτησης για τα «χαμηλών» απαιτήσεων πράσινα επαγγέλματα. Σχετίζονται περισσότερο με τη συνταξιοδότηση ανθρώπων που ασχολούνται με αυτά και την απροθυμία -ή την αδυναμία- των νέων να τους αντικαταστήσουν.

Σε ό,τι αφορά το τελευταίο αυτό στοιχείο, η έκθεση του Cedefopέδειξε ότι πολλά πράσινα επαγγέλματα δεν δελεάζουν τους νέους και τις γυναίκες, γιατί θεωρούνται «βρώμικα» ή «βαριά» χειρωνακτικά.

«Τα πράσινα επαγγέλματα χαμηλότερων προσόντων ‘’υποφέρουν’’ από την αρνητική εικόνα [που υπάρχει για ορισμένα από αυτά. Οι εθνικές πολιτικές για την αύξηση των πράσινων δεξιοτήτων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, χρειάζεται να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι ανάμεσα σε δύο κρίσιμες πληθυσμιακές ομάδες -τους νέους και τις γυναίκες- οι πράσινες θέσεις εργασίας δεν θεωρούνται επιθυμητές και ελκυστικές», δηλώνει ο Αντόνιο Ρανιέρι (Antonio Ranieri), στέλεχος του Cedefop.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, από την πλευρά τους, θα πρέπει να μεριμνήσουν για βελτιωμένα συστήματα χαρτογράφησης, πιστοποίησης και κατηγοριοποίησης των «πράσινων» επαγγελματικών προσόντων και για ένα συνεπές και σταθερό πλαίσιο πολιτικής, αλλά και για τον καλό συντονισμό των διάφορων πολιτικών στον χώρο. Παράλληλα, θα πρέπει να δρομολογήσουν καμπάνιες ενημέρωσης και συμβουλευτικές συνεδρίες, ώστε σταδιακά να φύγει η «ρετσινιά» από τα πράσινα επαγγέλματα χαμηλότερων εργασιακών προσόντων.

Ποιες ειδικότητες προβλέπεται να έχουν ζήτηση στην Ευρώπη και την Ελλάδα
Σύμφωνα με την έκθεση, για τις χώρες Γερμανία, Φιλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο προβλέπεται μελλοντική αύξηση στον όγκο των θέσεων εργασίας για τα περισσότερα από τα εννέα επαγγέλματα που εξετάζονται.

Η ζήτηση για μηχανικούς περιβάλλοντος αναμένεται να αυξηθεί και στις οκτώ χώρες και ιδίως στη Σλοβακία, όπου ξεκινάει από χαμηλά. Αύξηση της ζήτησης για επιστήμονες νανοτεχνολογίας αναμένεται κυρίως στη βόρεια Ευρώπη και ιδίως στο Ην. Βασίλειο και τη Γερμανία.

Περισσότερους ενεργειακούς επιθεωρητές, ηλεκτρολόγους, εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών, εργάτες μόνωσης και εξειδικευμένους «λαμαρινάδες» εκτιμάται ότι θα ζητήσουν στα επόμενα χρόνια οι περισσότερες από τις οκτώ χώρες, αν και η ζήτηση δεν είναι ομοιόμορφη μεταξύ τους.

Σε Ελλάδα και Ιταλία, τα προγράμματα χρηματοδότησης φωτοβολταϊκών έχουν ενεργοποιήσει τα… αισθητήρια των πολιτών, σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη της εγκατάστασης τέτοιων συστημάτων, με ό,τι αυτό σημαίνει και για την αγορά εργασίας.

Η ζήτηση για εργαζόμενους υψηλά εξειδικευμένους στον τομέα της συλλογής και διαχείρισης αποβλήτων και της ανακύκλωσης αναμένεται να αυξηθεί σε κάποιες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Ιταλία και η Σλοβακία.

Αντίθετα, οι αλλαγές νομοθεσίας στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προβλέπεται να μειώσουν τη ζήτηση για ενεργειακούς επιθεωρητές, εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών και εργάτες μόνωσης.

Το ίδιο ισχύει για τους επιθεωρητές εκπομπών ρύπων στα οχήματα, σε ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία (εξαιτίας της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των πολιτών, που περιορίζει την αγορά/χρήση αυτοκινήτων) , η Ολλανδία (συνεπεία παραγόντων όπως οι φορολογικές επιβαρύνσεις για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα πετρελαιοκίνητα και βενζινοκίνητα αυτοκίνητα) και το Ηνωμένο Βασίλειο (όπου υπάρχει σχεδιασμός για λιγότερους ελέγχους τύπου «ΚΤΕΟ»).

«Όπως οι περισσότεροι “κήποι”, η πράσινη οικονομία της Ευρώπης χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη», καταλήγει η έκθεση του Cedefop.