Φιλαδέλφεια: Η ταινία που πήγε κόντρα στα στερεότυπα, αλλά η παραγωγή δεν ήθελε ηθοποιό επειδή ήταν φορέας του AIDS

Είναι από τις ταινίες που όσες φορές και αν τη δεις, θα νιώθεις την ίδια συγκίνηση. Η ταινία που σε κάνει να νιώθεις έναν κόμπο στο στομάχι και κλαις πάντα σαν να την βλέπεις πρώτη φορά. Ωστόσο, η «Φιλαδέλφεια» είναι πολλά περισσότερα από μία συγκινητική χολιγουντιανή ταινία (εμπνευσμένη ή και βασισμένη από μία αληθινή ιστορία) που τη βλέπεις, έχοντας δίπλα σου ένα πακέτο χαρτομάντηλα.

Η «Φιλαδέλφεια» είναι μία από τις πιο σημαντικές στιγμές του Χόλιγουντ που τόλμησε να πάει κόντρα στα συντηρητικά στεγανά, σε μία εποχή που το AIDS ήταν ακόμα δαιμονοποιημένο και οι ασθενείς αντιμετωπίζονταν ως… λεπροί και μιάσματα, βιώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό, την απόρριψη και κατ’ επέκταση την κοινωνική απομόνωση. Βέβαια, εκείνος που το τόλμησε ήταν ο σκηνοθέτης και παραγωγός, Τζόναθαν Ντέμι, ο οποίος θέλησε να κάνει μία ταινία για την ασθένεια, όταν έμαθε ότι ο καλύτερός του φίλος Χουάν Μπότας ήταν φορέας του HIV.

Ζήτησε από τον σεναριογράφο Ρον Ναϊσγουάνερ να γράψει το σενάριο κι εκείνος αποδέχτηκε αμέσως την πρόταση. Η ιδέα για εκείνη την εποχή (μιλάμε για τέλη της δεκαετίας του ’80 και αρχές του ’90) έμοιαζε αν όχι τρελή, σίγουρα υψηλού ρίσκου. Εξάλλου, μέχρι τότε το Χόλιγουντ δεν άγγιζε καν το θέμα AIDS. Και ήρθε ο Ντέμι, όχι μόνο να μιλήσει ανοιχτά για την ασθένεια, αλλά μέσω της ταινίας του κατάφερε να αλλάξει τον τρόπο που μιλούσαν και σκέφτονταν για το AIDS, «γκρεμίζοντας» τον στερεοτυπικό τρόπο που έβλεπαν μέχρι τότε τους ομοφυλόφιλους.

Σε αυτό σίγουρα συνέλαβε και το πρωταγωνιστικό δίδυμο: ο Τομ Χανκς που ήδη για την Αμερική ήταν το «υπεραταλαντούχο αγόρι της διπλανής πόρτας» και ο Ντένζελ Ουάσιγκτον, ο οποίος να σημειώσουμε, πως αυτοπροτάθηκε για τον ρόλο. Η παρουσία του Χανκς ήταν καταλυτική, γιατί πέρα από τη συγκλονιστική ερμηνεία, επειδή ήταν ένας ηθοποιός που αγαπούσε το κοινό, έκανε πιο εύκολα συμπαθή στους θεατές τον ήρωα που υποδυόταν. Τον ένιωθαν έναν από εκείνους, κατάλαβαν πως ένας ασθενής μπορεί να είναι ο γείτονάς σου, ο συνάδελφός σου, ο συγγενής σου. Ο, δε, Ντένζελ Ουάσιγκτον ως μαύρος ομοφοβικός ήταν η τέλεια ειρωνεία του πώς κάποιος που βιώνει τον φυλετικό ρατσισμό, γίνεται και ο ίδιος ρατσιστής απέναντι σε έναν λευκό ομοφυλόφιλο και οροθετικό.

Σήμερα, 1η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS και η «Φιλαδέλφεια» 31 χρόνια μετά αποτελεί ένα μάθημα ζωής, αλλά και φόρο τιμής στα θύματα της ασθένειας και σε όλους εκείνους που πάλεψαν για χρόνια με τον αόρατο εχθρό, αλλά και τον ορατό που δεν ήταν/είναι άλλος από τον ίδιο τον άνθρωπο!

Η υπόθεση

Ένας ομοφυλόφιλος δικηγόρος διώχνεται από τη δουλειά του επειδή είναι φορέας του AIDS. Μηνύει τους πρώην εργοδότες του, αλλά ο μοναδικός συνάδελφος που αναλαμβάνει την υπόθεσή του είναι ένας μαύρος δικηγόρος με προκαταλήψεις κατά των γκέι.

Ξέρατε ότι…

• Η «Φιλαδέλφεια» είναι εν μέρει βασισμένη από την αληθινή ιστορία του νεαρού δικηγόρου, Τζέφρι Μπάουερς. Ωστόσο, σε αντίθεση με την ταινία, ο Τζέφρι δεν ζούσε όταν δικαιώθηκε. Πέθανε στις 30 Σεπτεμβρίου 1987. Η δικαίωση ήρθε μόλις τον Δεκέμβριο του 1993, ενώ η υπόθεση έκλεισε οριστικά το 1995 όταν η Baker & McKenzie απέσυρε την έφεση που έκανε και προχώρησε σε «εμπιστευτική διευθέτηση του ζητήματος» με την οικογένεια του Μπάουερς.
• Η οικογένειά του, αρχικά έκανε αγωγή στους παραγωγούς της ταινίας, καθώς υποστήριζαν πως το σενάριο βασίστηκε στη ζωή του Τζέφρι και μάλιστα, 54 σκηνές ήταν πιστή αντιγραφή γεγονότων από τη ζωή του γιου τους που οι ίδιοι είχαν εκμυστηρευτεί. Η υπόθεση έφτασε στα δικαστήρια το 1996, με τους δημιουργούς της ταινίας να παραδέχονται πως το σενάριο «βασίστηκε εν μέρει» στη ζωή του νεαρού δικηγόρου.
• Η ταινία έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους παραμονή Χριστουγέννων το 1993, με προϋπολογισμό 26.000.000 δολάρια. Τα πήγε εξαιρετικά εισπρακτικά, αν σκεφτείς το θέμα που διαπραγματευόταν, με τα κέρδη παγκοσμίως να είναι 206,6 εκατομμύρια δολάρια.
• Στη «Φιλαδέλφεια» έπαιξαν 53 κομπάρσοι, που ήταν φορείς του AIDS. Έναν χρόνο μετά, όταν πραγματοποιήθηκε η τελετή των Όσκαρ, όπου ο Τομ Χανκς κατέκτησε το βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου, οι 43 από αυτούς είχαν πεθάνει. Σύμφωνα με τους New York Times, μόλις οι 10 ήταν ζωντανοί! Ο Χανκς, όταν ανέβηκε να παραλάβει το Όσκαρ, έβγαλε έναν συγκινητικό λόγο, αφιερωμένο σε εκείνους. «Ο παράδεισος είναι γεμάτος με αγγέλους, που τους αγκάλιασε ο Δημιουργός και τους γιάτρεψε τον πυρετό, τους απάλυνε τον πόνο, τους καθάρισε τα σώματα από τα σημάδια και είναι, πια, αναπαυμένοι και ήσυχοι», είπε δακρυσμένος ο ηθοποιός.
• Ο Τομ Χανκς δεν ήταν η πρώτη επιλογή του Τζόναθαν Ντέμι, αλλά ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις, ο οποίος αρνήθηκε προκειμένου να πρωταγωνιστήσει στην ταινία «Εις το Όνομα του Πατρός». Και τι ειρωνεία. Οι δύο ηθοποιοί την ίδια χρονιά ήταν υποψήφιοι για το Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, το οποίο τελικά κατέκτησε ο συγκλονιστικός Χανκς.
• Ούτε ο Ντένζελ Ουάσινγκτον ήταν η πρώτη επιλογή του Ντέμι. Μάλλον, δεν ήταν καν στα πλάνα του, αφού αρχικά τον ρόλο του δικηγόρου τον είχε προτείνει στην Τζόντι Φόστερ, με την οποία είχαν συνεργαστεί στη «Σιωπή των Αμνών», αλλά εκείνη αρνήθηκε. Στη συνέχεια, ο σκηνοθέτης στράφηκε σε άντρες πρωταγωνιστές, όπως ο Ρόμπιν Γουίλιαμς και ο Μπιλ Μάρεϊ, οι οποίοι επίσης αρνήθηκαν. Ο Ντένζελ Ουάσινγκτον αυτοπροτάθηκε για τον ρόλο, τον οποίο πήρε.
• Κι ένα οξύμωρο: ενώ η «Φιλαδέλφεια» είναι η ταινία – ύμνος στον αγώνα κατά του AIDS, και πήγε κόντρα στον συντηρητισμό και τα στερεότυπα, οι παραγωγοί της αρνήθηκαν να προσλάβουν στο καστ τον ηθοποιό Ρον Βάουτερ, επειδή ήταν φορέας της ασθένειας. Ο Τζόναθαν Ντέμι έδωσε μάχη για να τους πείσει να τον δεχτούν. Ο Βάουτερ πέθανε τον Απρίλιο του 1994.
• Η «Φιλαδέλφεια» ήταν υποψήφια για 5 Όσκαρ, αλλά τελικά κατέκτησε δύο, το Α’ Ανδρικό (Τομ Χανκς) και Καλύτερο τραγούδι ο Μπρους Σπρίνγκστιν για το «Streets of Philadelphia». Να σημειωθεί πως δεν ήταν καν υποψήφια στην κατηγορία «καλύτερης ταινίας» που εκείνη τη χρονιά το κέρδισε η «Λίστα του Σίντλερ», όπως και ο Τζόναθαν Ντέμι δεν ήταν καν υποψήφιος στην κατηγορία «Καλύτερη σκηνοθεσία» που το κατέκτησε ο Στίβεν Σπίλμπεργκ για τη «Λίστα του Σίντλερ».
• Η σκηνή με το μασκέ πάρτι όπου ο «Άντριου» και ο «Μιγκέλ» (Αντόνιο Μπαντέρας) ήταν ντυμένοι αξιωματικοί, δεν ήταν τυχαία. Στην πραγματικότητα, ήταν ένα μήνυμα του σκηνοθέτη για να τιμήσει τους γκέι άνδρες και γυναίκες που υπηρετούσαν στις ένοπλες δυνάμεις, αφήνοντας αιχμές κατά του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, ο οποίος με το διάταγμα «Don’t ask – Don’t tell» επέτρεπε στους ομοφυλόφιλους να υπηρετούν, αλλά αποκρύπτοντας τη σεξουαλική τους ταυτότητα.
• Στην ταινία υπάρχει μία σκηνή που κόπηκε, στην οποία ο «Άντριου» και ο σύντροφός του «Μιγκέλ» είναι ξαπλωμένοι στο κρεβάτι και συζητάνε για την ασθένεια, με τον Αντόνιο Μπαντέρας να λέει πως κάποια στιγμή θα είναι θεραπεύσιμη. Αν και αποδείχτηκε προφητική, κόπηκε και οι λόγοι δεν είναι ξεκάθαροι. Αν και ο σκηνοθέτης υποστήριξε τότε πως την έκοψε γιατί «έριχνε τον ρυθμό της ταινίας», σχολιάζονταν έντονα πως πέρασε από «λογοκρισία» για να μη σοκάρει τους θεατές η εικόνα των δυο ανδρών στο κρεβάτι. Είπαμε, άλλες εποχές, δύσκολες και σκληρές για τους ομοφυλόφιλους.