Η τετραήμερη εργασία… δουλεύει: Ποιες χώρες την εφαρμόζουν

Οι συζητήσεις γύρω από την τετραήμερη εργασία, αναζωπυρώθηκαν από την πανδημία της COVID-19, με τους εργαζόμενους και τους εργοδότες να επανεξετάζουν τη σημασία της ευελιξίας στο ωράριο της εργασίας. Η ιδέα είναι απλή… Οι εργαζόμενοι εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, ενώ αμείβονται με τα ίδια χρήματα, τα ίδια οφέλη, αλλά και με τον ίδιο φόρτο εργασίας σαν να δούλευαν πενθήμερο. Έτσι, οι εταιρείες που μειώνουν την εβδομάδα εργασίας, λειτουργούν με λιγότερες συναντήσεις και περισσότερη ανεξάρτητη εργασία.

Οι υποστηρικτές της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας λένε πως οι λιγότερες ώρες στο χώρο εργασίας κάνει τους εργαζόμενους πιο παραγωγικούς και πως με αυτό τον τρόπο υπάρχει ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, κάτι που αυξάνει τόσο την ικανοποίηση των εργαζομένων όσο και την παραγωγικότητα. Μάλιστα, τα συνδικάτα σε όλη την Ευρώπη ζητούν από τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα ενώ κάποιες χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει την ιδέα, με κάποιες παραλλαγές. Τα συμπεράσματα από τις χώρες που ακολουθούν αυτή την πρακτική παρουσιάζει το Euronews.next.

Το Βέλγιο καθιέρωσε τετραήμερη εργασία για τους εργαζόμενους που το θέλουν

Τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, οι Βέλγοι υπάλληλοι κέρδισαν το δικαίωμα ναβρίσκονται στο γραφείο τους τέσσερις ημέρες αντί για τις συνηθισμένες πέντε χωρίς απώλεια μισθού. Το νομοσχέδιο τέθηκε σε ισχύ στις 21 Νοεμβρίου, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να αποφασίσουν αν θα εργάζονται τέσσερις ή πέντε ημέρες την εβδομάδα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα εργάζονται λιγότερο , απλώς θα συμπυκνώσουν τις ώρες εργασίας τους σε λιγότερες ημέρες. Ο στόχος είναι να δοθεί στους ανθρώπους και τις εταιρείες περισσότερη ελευθερία να οργανώσουν τον χρόνο εργασίας τους. Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Alexander de Croo, εκτιμά ότι η αλλαγή θα βοηθήσει να γίνει πιο ευέλικτη η «άκαμπτη» αγορά εργασίας του Βελγίου και θα διευκολύνει τους ανθρώπους να συνδυάσουν την οικογενειακή ζωή με την καριέρα τους. Πρόσθεσε δε ότι το νέο μοντέλο θα δημιουργήσει μια πιο «δυναμική» οικονομία. «Ο στόχος είναι να δώσουμε στους ανθρώπους και τις εταιρείες περισσότερη ελευθερία να φτιάξουν τον χρόνο εργασίας τους», είπε. «Αν συγκρίνετε τη χώρα μας με άλλες, θα δείτε συχνά ότι είμαστε λιγότερο δυναμικοί» ανέφερε.

Σημειώνεται πως μόνο 71 στους 100 Βέλγους στην ηλικιακή ομάδα από 20 έως 64 ετών έχουν δουλειά, λιγότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης που είναι περίπου 73. Επιπλέον, η χώρα βρίσκεται 10 ποσοστιαίες κάτω από τις γειτονικές χώρες όπως η Ολλανδία και η Γερμανία.

Η χώρα έχει θέσει στόχο για ποσοστό απασχόλησης 80% έως το 2030, κάτι που θα χρησιμεύσει για να διατηρήσει τις νόμιμες συντάξεις της προσιτές ή να χρηματοδοτήσει μελλοντικές φορολογικές περικοπές. Ωστόσο, η προοπτική μιας τετραήμερης εβδομάδας εργασίας δεν είναι ελκυστική για όλους.

Ορισμένοι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης θα εργάζονται πράγματι για πολλές μέρες αν επιλέξουν να συμπυκνώσουν τις ώρες τους, και άλλοι, όπως οι εργαζόμενοι σε βάρδιες, απλά δεν θα έχουν την επιλογή αυτή.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο μια «εξαιρετικά επιτυχημένη» … συνταγή

Εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο που πραγματοποίησαν μια δοκιμή έξι μηνών της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας σχεδιάζουν τώρα να κάνουν τη μικρότερη εβδομάδα εργασίας μόνιμη, αφού χαιρέτισαν το πείραμα ως «εξαιρετικά επιτυχημένο».

Δεκάδες εταιρείες έχουν συμμετάσχει στο εξαμηνιαίο πιλοτικό πρόγραμμα – το μεγαλύτερο στο είδος του – το οποίο ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου για να μελετήσει τον αντίκτυπο των μικρότερων ωρών εργασίας στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και την ευημερία των εργαζομένων τους, καθώς και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ισότητα των φύλων.

Περίπου 61 εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου και περισσότεροι από 3.300 εργαζόμενοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα, το οποίο διευθύνεται από ερευνητές στα Πανεπιστήμια του Cambridge και της Οξφόρδης και στο Κολέγιο της Βοστώνης, καθώς και από τις μη κερδοσκοπικές ομάδες υπεράσπισης.

Η μεγάλη πλειοψηφία – περίπου το 92% – των εταιρειών που συμμετείχαν στη δοκιμή αποφάσισαν να διατηρήσουν την πολιτική των τεσσάρων ημερών της εβδομάδας και μετά τη δοκιμαστική περίοδο, χαιρετίζοντας το πιλοτικό πρόγραμμα ως «σημαντική εξέλιξη». Στη δοκιμή, οι εργαζόμενοι αναμένεται να ακολουθήσουν το «μοντέλο 100:80:100» – 100% της αμοιβής για το 80% του χρόνου, με αντάλλαγμα τη δέσμευση να διατηρήσουν τουλάχιστον 100 τοις εκατό παραγωγικότητα.

Το πιλοτικό πρόγραμμα στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένα από τα πολλά παγκοσμίως που διευθύνεται από την 4 Day Week Global, η οποία υποστηρίζει μια μικρότερη εβδομάδα εργασίας. «Παρόμοια προγράμματα πρόκειται να ξεκινήσουν στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, με περισσότερα προγραμματισμένα για τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία”, δήλωσε ο Joe Ryle, διευθυντής της εκστρατείας 4 Day Week UK».

Σκωτία και Ουαλία σκοπεύουν να ενταχθούν στο αυξανόμενο παγκόσμιο κίνημα

Στη Σκωτία, θα ξεκινήσει δικαστήριο μέσα στο 2023, για το θέμα του ωραρίου των εργαζομένων ενώ και η Ουαλία εξετάζει επίσης να πάει στα δικαστήρια για το συγκεκριμένο ζήτημα. Η απόφαση ήταν το αποκορύφωμα μιας προεκλογικής υπόσχεσης του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας (SNP). Οι εργαζόμενοι θα μειώσουν τις ώρες τους κατά 20%, αλλά δεν θα υποστούν καμία απώλεια στο μισθό τους. Μάλιστα, το SNP θα στηρίξει τις συμμετέχουσες εταιρείες με περίπου 11,8 εκατ. ευρώ.

Η κυβέρνηση επεσήμανε μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διεξήχθη από τη σκωτσέζικη δεξαμενή σκέψης το Ινστιτούτο Έρευνας Δημόσιας Πολιτικής (IPPR) στη Σκωτία, η οποία έδειξε ότι το 80% των ανθρώπων που ανταποκρίθηκαν στην ιδέα ήταν πολύ θετικοί για την πρωτοβουλία. Οι ερωτηθέντες είπαν ότι το πρόγραμμα θα ενισχύσει σημαντικά την υγεία και την ευτυχία τους.

Η Σκωτία «έδειξε» την Ισλανδία και τα δυνατά αποτελέσματα που είχε ως τον σημαντικότερο λόγο για να ξεκινήσει στη χώρα η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.

Ορισμένες επιχειρήσεις της Σκωτίας έχουν ήδη ξεκινήσει τις δικές τους «κομμένες» εργάσιμες εβδομάδες, με τον όμιλο UPAC με έδρα τη Γλασκώβη να λέει πρόσφατα ότι οι υπάλληλοί του θα απολαμβάνουν μια τετραήμερη εβδομάδα με τον ίδιο μισθό μετά την εκτέλεση ενός επιτυχημένου πιλοτικού προγράμματος. Ο Jack Sargeant, μέλος του Senedd και πρόεδρος της επιτροπής είπε στον ιστότοπο Nation.Cymru ότι η Ουαλία πρέπει να πρωτοστατήσει στην εξερεύνηση της τετραήμερης εβδομάδας. «Είναι μια τολμηρή πρόταση, αλλά όχι πιο τολμηρή από εκείνους τους αγωνιστές που αγωνίστηκαν για μια πενθήμερη εβδομάδα, αμειβόμενες διακοπές και μισθό ασθενείας που τώρα θεωρούμε δεδομένο», είπε και πρόσθεσε: «Όταν ζητάμε μια τετραήμερη εβδομάδα, (μιλάμε για) μείωση των ωρών εργασίας σε έναν οργανισμό, αλλά όχι μείωση του ποσοστού αμοιβής. Υπάρχουν πολλές δοκιμές εκεί έξω που υποδηλώνουν ότι η παραγωγικότητα αυξάνεται».

Τώρα εναπόκειται στην κυβέρνηση της Ουαλίας να εξετάσει την πρόταση. Η Sophie Howe, η Επίτροπος Future Generations, κάλεσε επίσης την κυβέρνηση να εισαγάγει μια παρόμοια τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα δοκιμής, τουλάχιστον στον δημόσιο τομέα.

Η Ισπανία ξεκινά μια δοκιμαστική φάση

Αφού το μικρό αριστερό κόμμα Más País ανακοίνωσε πέρυσι ότι η κυβέρνηση συμφώνησε με το αίτημα τους να ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εργασίας, η Ισπανία ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα τον Δεκέμβριο. Το πιλοτικό πρόγραμμα θα βοηθήσει τις ΜμΕ να μειώσουν την εβδομάδα εργασίας τους κατά τουλάχιστον μισή ημέρα, χωρίς μείωση των μισθών. «Το πρόγραμμα είναι ένα τεστ για να δούμε αν μπορεί να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Οι εταιρείες που εγγράφονται μπορούν να λάβουν βοήθεια από ένα κρατικό ταμείο 10 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά πρέπει να σχεδιάσουν τρόπους για να αυξήσουν την παραγωγικότητα που να αντισταθμίζει τις υπερβάσεις του μισθολογικού κόστους» ανέφερε το Υπουργείο Βιομηχανίας της Ισπανίας. Αυτές οι βελτιώσεις πρέπει να υλοποιηθούν εντός ενός έτους, ενώ η εταιρεία πρέπει να παραμείνει στο πρόγραμμα για τουλάχιστον δύο χρόνια. Για το πρώτο έτος του πιλοτικού προγράμματος, η κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει εν μέρει το κόστος των μισθών και θα βοηθήσει στη χρηματοδότηση της κατάρτισης για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Μπορούν να λάβουν μέρος μόνο εργαζόμενοι με σύμβαση αορίστου χρόνου πλήρους απασχόλησης.

Ισλανδία: Ένας από τους «πρώτους» στην τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα

Μεταξύ 2015 και 2019, η Ισλανδία διεξήγαγε το μεγαλύτερο πιλοτικό πρόγραμμα στον κόσμο εβδομαδιαίας εργασίας 35 έως 36 ωρών (μείωση από τις παραδοσιακές 40 ώρες) χωρίς καμία μείωση των αποδοχών. Περίπου 2.500 άτομα συμμετείχαν στη δοκιμαστική φάση.

Για να διασφαλιστεί ο ποιοτικός έλεγχος, τα αποτελέσματα αναλύθηκαν από τη βρετανική δεξαμενή σκέψης Autonomy και την Ισλανδική μη κερδοσκοπική Ένωση για την Αειφορία και τη Δημοκρατία (ALDA). Η δοκιμή χαρακτηρίστηκε επιτυχημένη από ερευνητές και ισλανδικά συνδικάτα που διαπραγματεύτηκαν για μείωση των ωρών εργασίας. Η μελέτη οδήγησε επίσης σε μια σημαντική αλλαγή στην Ισλανδία, με σχεδόν το 90% του ενεργού πληθυσμού να έχει πλέον μειωμένες ώρες ή άλλα καταλύματα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το στρες των εργαζομένων και η εξουθένωση μειώθηκαν και υπήρξε βελτίωση στην ισορροπία μεταξύ ζωής και εργασίας.Ωστόσο, δεν συμμερίστηκαν όλες οι κυβερνήσεις την επιτυχία της Ισλανδίας με την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα.

Μικτές οι αντιδράσεις στη Σουηδία

Στη Σουηδία, μια τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα με πλήρεις αποδοχές δοκιμάστηκε το 2015 με ανάμεικτα αποτελέσματα. Η πρόταση ήταν να δοκιμάσουμε εξάωρες εργάσιμες ημέρες αντί για οκτάωρες χωρίς απώλεια μισθού, αλλά δεν ήταν όλοι ευχαριστημένοι με την ιδέα να ξοδέψουν χρήματα για τη δίκη. Ακόμη και τα αριστερά κόμματα θεώρησαν ότι θα ήταν πολύ ακριβό να εφαρμοστεί αυτό σε μεγάλη κλίμακα. Ωστόσο, θετικά αποτελέσματα παρατηρήθηκαν σε ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο, το οποίο άλλαξε 80 νοσηλευτές και γιατρούς σε εξάωρη εργασία και προσέλαβε νέο προσωπικό για να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο.

Η ανταπόκριση του ιατρικού προσωπικού ήταν θετική, ωστόσο το πείραμα δέχτηκε επίσης πολλές κριτικές και δεν ανανεώθηκε. Ωστόσο, ορισμένες εταιρείες, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία Toyota, επέλεξαν να διατηρήσουν μειωμένο ωράριο για τους εργαζομένους τους.

Οι γερμανικές νεοφυείς επιχειρήσεις… πειραματίζονται

Η Γερμανία φιλοξενεί μία από τις μικρότερες μέσες εβδομάδες εργασίας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), η μέση εβδομαδιαία εργασία είναι 34,2 ώρες. Ωστόσο, τα συνδικάτα ζητούν περαιτέρω μείωση των ωρών εργασίας.

Η IG Metall, το μεγαλύτερο συνδικάτο της χώρας, ζήτησε μικρότερες εβδομάδες εργασίας, υποστηρίζοντας ότι θα βοηθούσε στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στην αποφυγή απολύσεων. Σύμφωνα με έρευνα της Forsa, το 71% των ανθρώπων που εργάζονται στη Γερμανία θα ήθελε να έχει την επιλογή να εργάζεται μόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα.

Περισσότερα από τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι υποστηρίζουν τη διερεύνηση της κυβέρνησης για την πιθανή εισαγωγή τετραήμερης εβδομάδας εργασίας. Μεταξύ των εργοδοτών, περισσότεροι από δύο στους τρεις το υποστήριξαν. Μια σημαντική πλειοψηφία (75 τοις εκατό) πιστεύει ότι μια τετραήμερη εβδομάδα θα ήταν επιθυμητή για τους εργαζόμενους, ενώ η πλειοψηφία (59 τοις εκατό) πιστεύει ότι θα πρέπει να είναι εφικτό και για τους εργοδότες. Σχεδόν οι μισοί εργοδότες (46 τοις εκατό) δήλωσαν ότι θεωρούν «εφικτό» τη δοκιμή τετραήμερης εβδομάδας στο δικό τους περιβάλλον εργασίας. Ωστόσο, το κατά πόσον ένα τέτοιο μέτρο θα εφαρμοστεί ή θα συζητηθεί δεν έχει ακόμη φανεί. Μέχρι στιγμής, είναι κυρίως μικρότερες νεοφυείς επιχειρήσεις που πειραματίζονται με μικρότερη εργάσιμη εβδομάδα.

Και η Ιαπωνία μπαίνει στην τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα

Σε άλλες χώρες όπως η Ιαπωνία, όλο και περισσότερες εταιρείες υιοθετούν την τετραήμερη εργασία , μετά την ανακοίνωση της ιαπωνικής κυβέρνησης το 2021 για ένα σχέδιο για την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής σε ολόκληρη τη χώρα.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που αυτό θα μπορούσε να είναι καλό για τη χώρα, όπου ο θάνατος από υπερκόπωση στοιχίζει πολλές ζωές. Το προσωπικό που εργάζεται επιπλέον ώρες μπορεί συχνά να αρρωστήσει λόγω υπερβολικής εργασίας ή να αυτοκτονήσει. Το 2019, ο τεχνολογικός γίγαντας Microsoft πειραματίστηκε με το μοντέλο προσφέροντας στους υπαλλήλους τριήμερα Σαββατοκύριακα για ένα μήνα. Η κίνηση αύξησε την παραγωγικότητα κατά 40 τοις εκατό και οδήγησε σε πιο αποτελεσματική εργασία.

Η Unilever δοκιμάζει αυτήν τη στιγμή τη μικρότερη εβδομάδα εργασίας στη Νέα Ζηλανδία

Εν τω μεταξύ, στη Νέα Ζηλανδία, 81 εργαζόμενοι που εργάζονται για τον «γίγαντα» Unilever συμμετέχουν επί του παρόντος σε μια δοκιμή διάρκειας ενός έτους για μια τετραήμερη εβδομάδα εργασίας με πλήρη αμοιβή. «Πιστεύουμε ότι οι παλιοί τρόποι εργασίας είναι ξεπερασμένοι και δεν ταιριάζουν πλέον στον σκοπό», δήλωσε ο Nick Bangs, Διευθύνων Σύμβουλος της Unilever New Zealand.

Έντονο ενδιαφέρον στις ΗΠΑ και στον Καναδά

Σύμφωνα με έρευνα από τον προμηθευτή λογισμικού cloud Qualtrics, το 92% των εργαζομένων στις ΗΠΑ είναι υπέρ της συντομεύσεως της εβδομάδας εργασίας, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι εργάζονται περισσότερες ώρες. Οι εργαζόμενοι που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν τη βελτίωση της ψυχικής υγείας και την αυξημένη παραγωγικότητα ως οφέλη.

Τρεις στους τέσσερις υπαλλήλους (74%) λένε ότι θα μπορούσαν να ολοκληρώσουν τον ίδιο όγκο εργασίας σε τέσσερις ημέρες, αλλά οι περισσότεροι (72%) λένε ότι θα έπρεπε να εργάζονται περισσότερες ώρες τις εργάσιμες για να το κάνουν. Στον Καναδά, έρευνα από την παγκόσμια υπηρεσία απασχόλησης Indeed διαπίστωσε ότι το 41% των Καναδών εργοδοτών εξετάζει εναλλακτικά υβριδικά προγράμματα και νέους τρόπους εργασίας, μετά την πανδημία COVID-19.

Η έρευνα του Indeed σε 1.000 εργοδότες εργαζομένων γραφείου στον Καναδά διαπίστωσε ότι το 51% των μεγάλων εταιρειών με 500+ υπαλλήλους «είναι πιθανό να εφαρμόσουν 4ήμερες εβδομάδες εργασίας».