Όλες ή μέρος πέντε περιφερειών της Ουκρανίας που βρίσκονται από τη βιομηχανική περιοχή του Ντονμπάς, στα βορειοανατολικά της χώρας έως τη χερσόνησο της Κριμαίας που είναι στα νότια έχει πλέον προσαρτήσει η Ρωσία μετά από δημοψηφίσματα που καταγγέλλει η διεθνής κοινότητα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του αμερικανικού think tank ISW (Institute for the Study of War) οι εν λόγω περιοχές αντιπροσωπεύουν το 19,4% του ουκρανικού εδάφους, συμπεριλαμβανομένου του 11,9% που κατακτήθηκε από τη ρωσική επίθεση που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.
Λουχάνσκ και Ντονέτσκ
Το Λουχάνσκ και Ντονέτσκ οι δύο αυτές κυρίως ρωσόφωνες περιφέρειες συγκροτούν το Ντονμπάς, τη βιομηχανική δηλαδή λεκάνη της Ουκρανίας. Μεταξύ 2014 και 2022 μια εμπόλεμη σύγκρουση έφερε αντιμέτωπες τις ουκρανικές δυνάμεις με αυτονομιστές υπό την ηγεσία της Μόσχας.
Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Βλαντίμιρ Πούτιν, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, αναγνώρισε την ανεξαρτησία των αυτονομιστών, οι οποίοι τότε ήλεγχαν το 3% της ουκρανικής επικράτειας, και αιτιολόγησε την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου με την ανάγκη να σωθούν οι ρωσόφωνοι πληθυσμοί από μια υποτιθέμενη γενοκτονία.
Πριν η Ρωσία πραγματοποιήσει την εισβολή στην Ουκρανία, στην περιοχή του Λουχάνσκ κατοικούσαν περίπου 2,1 εκατομμύρια άνθρωποι. Η περιοχή συνορεύει από τρεις πλευρές με τη Ρωσία και, σύμφωνα με το ISW, περισσότερο από το 99% της επικράτειας βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Μόσχας μετά από ρωσικές επιθέσεις την περασμένη άνοιξη και καλοκαίρι.
Από τις τέσσερις περιφέρειες που διεξήγαγαν τα αποκαλούμενα δημοψηφίσματα τις τελευταίες ημέρες, αυτή είναι η περιοχή όπου ο ρωσικός έλεγχος είναι ο πιο μεγάλος, αλλά φέρει το κόστος μεγάλων στρατιωτικών απωλειών.
Από την ουκρανική αντεπίθεση στις αρχές Σεπτεμβρίου, η οποία απελευθέρωσε μεγάλο μέρος της γειτονικής περιφέρειας του Χαρκόβου, οι ουκρανικές δυνάμεις χτυπούν επίσης το Λουχάνσκ.
Η γειτονική περιφέρεια του Ντονέτσκ είχε προ πολέμου 4,1 εκατομμύρια κατοίκους και η ομώνυμη πρωτεύουσά της είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας.
Πριν από τη ρωσική εισβολή, περίπου η μισή περιοχή ήταν υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών. Σήμερα, περίπου το 58% της επικράτειας κατέχεται από τη Μόσχα και τους συμμάχους της, συμπεριλαμβανομένης της πόλης-λιμάνι της Μαριούπολης, που έχει καταστραφεί από την πολιορκία και τους βομβαρδισμούς από τις ρωσικές δυνάμεις.
Οι θανατηφόρες μάχες συνεχίζονται εκεί, όπου οι ουκρανικές δυνάμεις σημείωσαν πρόοδο τον Σεπτέμβριο.
Ζαπορίζια
Αυτή η περιοχή που συνορεύει με τη Μαύρη Θάλασσα φιλοξενεί το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της χώρας, στον ποταμό Δνείπερο, και είχε 1,63 εκατομμύριο κατοίκους πριν από τον πόλεμο.
Σύμφωνα με το ISW, το 72% της έκτασής του είναι υπό τον έλεγχο των δυνάμεων της Μόσχας και τη στρατιωτική της διοίκηση.
Η μεγαλύτερη πόλη της, η ομώνυμη Ζαπορίζια, κρατείται από ουκρανικές δυνάμεις, αλλά το μεγαλύτερο λιμάνι της, το Μπερντιάνσκ, βρίσκεται στα χέρια της Ρωσίας.
Ο γιγαντιαίος πυρηνικός σταθμός εκεί καταλήφθηκε από τον ρωσικό στρατό τον Μάρτιο. Έκτοτε, τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα αλληλοκατηγορούνται ότι βομβάρδιζαν τα περίχωρά τους με κίνδυνο να προκαλέσουν πυρηνικό ατύχημα. Οι εκκλήσεις για αποστρατιωτικοποίηση έχουν πολλαπλασιαστεί, χωρίς επιτυχία μέχρι στιγμής. Επιθεωρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) βρίσκονται εκεί από τις αρχές Σεπτεμβρίου.
Χερσώνα
Περίπου το 88% αυτής της περιφέρειας, της δυτικότερης που ελέγχεται από τη Μόσχα, και της ομώνυμης πρωτεύουσάς της τέθηκε υπό ρωσικό έλεγχο στις πρώτες ημέρες του πολέμου.
Η περιφέρεια, πολύ σημαντική για την ουκρανική γεωργία, είναι στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα επειδή συνορεύει με τη χερσόνησο της Κριμαίας, την οποία προσάρτησε το 2014.
Η κατάληψη της Χερσώνας, που συνδέεται με αυτή των ακτών της Ζαπορίζια και του Ντονέτσκ, επιτρέπει στη Ρωσία να δίνει εδαφική συνέχεια σε όλες τις περιφέρειες που ελέγχει στην Ουκρανία και στο ρωσικό έδαφος.
Η Ουκρανία ηγείται μιας αντεπίθεσης εκεί και έχει σημειώσει κάποιες επιτυχίες τους τελευταίους μήνες. Συγκεκριμένα, κατέστρεψε τις γέφυρες που εκτείνονται στον Δνείπερο γύρω από την πόλη Χερσώνα για να διακόψει τις γραμμές ανεφοδιασμού των ρωσικών δυνάμεων.
Επιπλέον, οι επιθέσεις με στόχο Ρώσους και φιλορώσους αξιωματούχους αυξάνονται εκεί και αρκετοί από αυτούς έχουν σκοτωθεί.
Η Κριμαία προσαρτήθηκε στη Ρωσία το 2014
Αφού προσαρτήθηκε στη Ρωσική Ομοσπονδία το 2014, μετά από δημοψήφισμα που κρίθηκε παράνομο από το Κίεβο και τη Δύση, αυτή η τουριστική και αμπελουργική χερσόνησος δηλητηρίασε τις σχέσεις μεταξύ Κιέβου και Μόσχας μετά την πτώση της ΕΣΣΔ το 1991.
Με πληθυσμό που αποτελείται κυρίως από ρωσόφωνους, η Κριμαία είχε «χαριστεί» το 1954 στη Σοβιετική Ουκρανία από τον Νικήτα Χρουστσόφ, ηγέτη της τότε ΕΣΣΔ που ήταν ουκρανικής καταγωγής.
Όμως, στις 27 Φεβρουαρίου 2014, φιλορώσοι κομάντο κατέλαβαν το τοπικό κοινοβούλιο, όπου οι βουλευτές που κλήθηκαν εσπευσμένα να εκλέξουν μια κυβέρνηση ευνοϊκή για τη Μόσχα.
Στις 16 Μαρτίου 2014, κατά τη διάρκεια ενός αποκαλούμενου δημοψηφίσματος που κατήγγειλε η διεθνής κοινότητα, το 97% των κατοίκων ψήφισε «υπέρ» της ένταξης στη Ρωσία, σύμφωνα με τη Μόσχα. Η προσάρτηση επικυρώθηκε δύο ημέρες αργότερα με μια συνθήκη που υπέγραψε ο πρόεδρος Πούτιν.
Από το 2014, πολλοί επικριτές της Ρωσίας έχουν συλληφθεί εκεί.
Από τα δύο εκατομμύρια κατοίκους της Κριμαίας, το 59% είναι Ρώσοι, το 24% Ουκρανοί και το 12% Τάταροι.
Κατακτώντας την Κριμαία – η οποία αντιπροσωπεύει το 4,5% του ουκρανικού εδάφους – η Ρωσία ανέκτησε επίσης το μεγάλο λιμάνι της Σεβαστούπολης, όπου εγκατέστησε τον πολεμικό της στόλο από τον 18ο αιώνα, και που της προσφέρει μια διέξοδο στην Μαύρη Θάλασσα και από εκεί στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Από τον Μάιο του 2018, η χερσόνησος συνδέεται με την ηπειρωτική Ρωσία μέσω της γέφυρας Κερτς μήκους 19 χιλιομέτρων.
Η Κριμαία, που χρησιμοποιείται ως βάση υλικοτεχνικής υποστήριξης από τη Ρωσία και βρίσκεται πολύ μακριά από τις μάχες, έχει πληγεί από τον Αύγουστο από πολλές εκρήξεις σε στρατιωτικά αεροδρόμια και αποθήκες πυρομαχικών.
Η Ουκρανία παραδέχτηκε αργότερα ότι πραγματοποίησε τις επιθέσεις.
