Χάρη στο διαδίκτυο και τις ευκολίες που προσφέρει αυτό, οι χρήστες έχουν άνετα πρόσβαση σχεδόν στα πάντα, απ’ όπου κι αν βρίσκονται, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
Ανάμεσα στα πολλά που μπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο είναι και οι διαφόρων ειδών επιστημονικές έρευνες.
Πώς μπορείτε να είστε όμως σίγουροι, ότι όντως πρόκειται για κάποια σοβαρή επιστημονική προσέγγιση και όχι… απλές ανοησίες;
Δείτε παρακάτω ποια στοιχεία πρέπει να έχετε υπόψη σας και να αναζητάτε ανάμεσα στις γραμμές, όταν διαβάζετε κάποια «επιστημονική έρευνα», προκειμένου να είστε σίγουροι ότι δεν είναι ψευδής.
Τα έξι προειδοποιητικά σημάδια:
1. Έχει δημοσιευτεί σε κάποιο αναγνωρισμένο επιστημονικό περιοδικό;
«Αν όχι, δεν πρέπει να εμπιστευτείτε αυτά που γράφει» λέει ο Ivan Oransky, πρώην αρχισυντάκτης στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters και συνιδρυτής του blog ‘Retraction Watch’. «Το σύστημα αξιολόγησης από ομότιμους επιστήμονες (peer-review system), όσες ατέλειες κι αν έχει, είναι αυτό που υπάρει ανάμεσα σε εμάς και την κακή επιστήμη» είπε ακόμη ο ίδιος μιλώντας στη δημοσιογράφο Sarah Fecht για το popularmechanics.com.
Επιπλέον μπορείτε να αναζητήσετε αν το επιστημονικό έντυπο ή ο εκδότης του βρίσκονται στη λίστα των αμφισβητήσιμων, ανοιχτών εκδόσεων (questionable open-access journals) του Jeffrey Beall στην εξής διεύθυνση: scholarlyoa.com.
2. Ποιος είναι ο παράγοντας επίδρασης του περιοδικού;
Ο παράγοντας επίδρασης (impact factor) είναι ο μέσος αριθμός εμφάνισης/παράθεσης των δημοσιεύσεων ενός περιοδικού από άλλους ερευνητές.
Συνήθως αυτές οι πληροφορίες υπάρχουν στην αρχική σελίδα του περιοδικού, ή κάνοντας μια αναζήτηση στο διαδίκτυο με το όνομα του περιοδικού και δίπλα τις λέξεις «impact factor».
3. Οι ερευνητές παραθέτουν τις δικές τους εργασίες;
Αν ναι, αυτό αποτελεί «κόκκινη σημαία» που υποδηλώνει ότι προωθούν απόψεις που δεν έχουν τη συναίνεση της επιστήμης. Οι παραθέσεις αναφέρονται στο τέλος ενός επιστημονικού έργου.
4. Πόσο μεγάλο ήταν το δείγμα;
Όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα, τόσο πιο ισχυρή θεωρείται μια έρευνα και μειώνονται οι πιθανότητες τα αποτελέσματα να θεωρηθούν τυχαία.
Σε γενικές γραμμές, όσο περισσότερα ερωτήματα θέτει μια εργασία, τόσο πιο μεγάλο πρέπει να είναι το δείγμα της.
Τα πιο αξιόπιστα επιστημονικά έργα περιλαμβάνουν αυτό που αποκαλείται ως «p-value», που μετρά την πιθανότητα (p) τα αποτελέσματα της μελέτης να εμφανίζονται τυχαία.
Ένας δείκτης 0.05 p-value υποδηλώνει, ότι τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η έρευνα, έχουν νόημα.
5. Βασίζεται σε συσχετίσεις;
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μεγάλη μείωση στα ποσοστά των καπνιστών στις ΗΠΑ, ενώ το ίδιο ισχύει και για το εθνικό ποσοστό ανθρωποκτονιών στη χώρα. Όμως -όπως σχολιάζει η αρθρογράφος- παρότι αυτά τα δύο γεγονότα συμβαίνουν το ίδιο χρονικό διάστημα, αυτό δε σημαίνει ότι το ένα έχει προκαλέσει το άλλο και το αντίστροφο.
6. Έχουν αναπαραχθεί τα αποτελέσματα;
Για να διαπιστώσετε αν τα αποτελέσματα μιας έρευνας έχουν αναπαραχθεί και από άλλους επιστήμονες, μπορείτε να κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο στο Google Scholar και να κάνετε κλικ στο Cited By link κάτω από το όνομα.
Θα πάρετε ως αποτελέσματα μια λίστα άλλων ερευνητών, οι οποίοι αναφέρουν τη συγκεκριμένη επιστημονική έρευνα στις δικές τους δημοσιεύσεις, παρέχοντας σας μια πιο ξεκάθαρη άποψη για τις κριτικές άλλων ερευνητών, γύρω από το ζήτημα που εξετάζει.
