Όταν τη δεκαετία του 1990 στην Ελλάδα οι καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημίων είχαν γίνει… της μόδας, δεν έλειπαν κάποια ειρωνικά σχόλια σχετικά με τα αιτήματα των μαθητών και των σπουδαστών. Ποιος, άλλωστε, δεν έχει ακούσει το ότι κάποιες καταλήψεις είχαν γίνει «επειδή το σάντουιτς δεν είχε ντομάτα»!
Η συγκεκριμένη ατάκα άγγιξε τα όρια του αστικού μύθου καθώς όλοι το είχαν ακούσει κανείς, όμως, δεν το είχε ζήσει στο δικό του σχολείο, αλλά σε… κάποιο άλλο, κάπου άλλου. Μέχρι που κάποια στιγμή ο μύθος μπερδεύτηκε με την πραγματικότητα και υπήρξαν κάποιοι που ισχυρίζονταν πως το είχαν δει γραμμένο σε καταλόγους αιτημάτων.
Πως θα αντιδρούσατε, ωστόσο, αν κάποιος σας έλεγε πως για έναν εξίσου ασήμαντο λόγο, στο θρυλικό πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όχι απλά έγινε κατάληψη αλλά ξέσπασε μια άγρια τριήμερη φοιτητική εξέγερση στο τέλος της οποίας 93 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωής τους; Και όμως. Είναι αλήθεια.
Όχι, για τη ντομάτα στο σάντουιτς αλλά για την κακή ποιότητα ενός ποτού που σερβιρίστηκε σε δυο φοιτητές. Ακόμα και στις ημέρες μας το συγκεκριμένο περιστατικό αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και πλέον αιματηρά βίαια ξεσπάσματα στην ιστορία της Αγγλίας.
Η γιορτή της Αγίας Σχολαστικής
Στις 10 Φεβρουαρίου 1355 κάτοικοι και φοιτητές της Οξφόρδης τιμούσαν την γιορτή της Αγίας Σχολαστικής. Η συμβίωση μεταξύ ντόπιων και φοιτητών δεν ήταν πάντα αρμονική. Ίσα- ίσα, μάλλον το αντίθετο συνέβαινε. Τα επεισόδια ήταν συχνά και είχαν πάρει, μάλιστα, και συγκεκριμένη ονομασία. Town and Gown!
Εκείνη την ημέρα, ωστόσο, τίποτα δεν προμήνυε όλα αυτά που θα ακολουθούσαν καθώς αφενός η ζωή στην πόλη κυλούσε χωρίς εντάσεις και με μια χαλαρή διάθεση (εξαιτίας της γιορτής της Αγίας Σχολαστικής) και αφετέρου γιατί το τελευταίο χρονικό διάστημα ανάλογα περιστατικά είχαν -σε μεγάλο βαθμό- περιοριστεί.
Ένα από τα βασικά «στέκια» για ένα (ή και παραπάνω) ποτό ήταν η Swindlestock (or Swyndlestock) Tavern στην περιοχή του Κάρφαξ, σε μικρή απόσταση από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εκείνη την ημέρα η παμπ ήταν γεμάτη και ο ιδιοκτήτης της Τζον Κρόιντον (John Croidon) έτριβε τα χέρια του από ικανοποίηση. 
Ανάμεσα στους θαμώνες ήταν και δυο φοιτητές της Οξφόρδης. Ο Γουόλτερ Σπρεντζάιους (Walter Spryngeheuse) και ο Ρότζερ ντε Τσέστερφιλντ (Roger de Chesterfield). Οι δυο νεαροί αφού ήπιαν τα πρώτα τους ποτά, άρχισαν να κάνουν παράπονα στον Κρόιντον για την ποιότητα του αλκοόλ που τους σέρβιρε.
Για την ιστορία να αναφερθεί πως υπάρχει μια σύγχυση σχετικά με το τι έπιναν οι δυο φοιτητές. Οι μισοί λένε πως έπιναν κρασί και οι άλλοι μισοί πως έπιναν μπύρα. Κανείς δεν ξέρει στην πραγματικότητα τι έπιναν, αν και αυτό, μάλλον μικρή σημασία έχει πλέον.
Ο ιδιοκτήτης της παμπ προσβλήθηκε, αντέδρασε έντονα και τους ζήτησε να πληρώσουν και να φύγουν. Αυτή ήταν η σπίθα από την οποία προκλήθηκε μια μεγάλη φωτιά. Η αντίδραση του ιδιοκτήτη δεν άρεσε καθόλου στους δυο φοιτητές οι οποίοι άρχισαν να τον βρίζουν.
Ένας… τσαμπουκάς που μετατράπηκε σε εξέγερση
Μέσα στον πανικό που είχε δημιουργηθεί στην παμπ ένας από τους δυο φοιτητές άρπαξε ένα ποτήρι (που περισσότερο έμοιαζε με μικρή κανάτα, με βάση τα σημερινά δεδομένα) και το πέταξε στο πρόσωπο του Τζον Κρόιντον, ο οποίος ζαλισμένος και ματωμένος σωριάστηκε στο έδαφος.
Οι κάτοικοι της περιοχής αντέδρασαν έντονα και προπηλάκισαν τους δυο φοιτητές οι οποίοι όταν είδαν τα σκούρα έσπευσαν να φύγουν. Αντί, ωστόσο, να ηρεμήσουν πήγαν και ειδοποίησαν περίπου 200 συμφοιτητές τους οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους της πόλης και άρχισαν τις μικροσυμπλοκές με τους εξαγριωμένους κατοίκους.
Τα νέα διαδόθηκαν γρήγορα και έτσι ο δήμαρχος της Οξφόρδης Τζον ντε Μπέρεφορντ (John de Bereford), προκειμένου να γλιτώσει τα χειρότερα επικοινώνησε με τον πρύτανη του πανεπιστημίου, Χάμβρει ντε Τσάρλτον (Humphrey de Cherlton), και απαίτησε την σύλληψη των δυο ταραξιών προκειμένου να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Ο πρύτανης, ωστόσο, του είπε πως τα χέρια του είναι δεμένα καθώς υπήρχε το πανεπιστημιακό άσυλο που τους κάλυπτε!
Στο μεταξύ, οι φοιτητές είχαν μάθει για την παρέμβαση του δημάρχου και θέλησαν να πάρουν εκδίκηση. Τον εντόπισαν, τον χτύπησαν ενώ παράλληλα μια μικρή ομάδα φοιτητών είχε ήδη αρχίσει να επιδίδεται σε λεηλασίες στην πόλη της Οξφόρδης. Οι ντόπιοι προκειμένου να υπερασπιστούν τις περιουσίες τους συγκρότησαν μικρές ομάδες και βγήκαν στο… κυνήγι των φοιτητών. Η κατάσταση πλέον άρχισε να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο.
Χάος, βία και 93 νεκροί
Οι πιο ψύχραιμοι ήλπιζαν πως την επόμενη ημέρα τα πνεύματα θα ηρεμήσουν αλλά τελικά συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Ο πρύτανης του πανεπιστημίου κάλεσε τους εξαγριωμένους φοιτητές και τους ζήτησε να ηρεμήσουν και να επιστρέψουν στα μαθήματά τους.
Εκείνοι, ωστόσο, όχι απλά δεν τον άκουσαν αλλά σχημάτισαν μικρές ομάδες που βγήκαν στους δρόμους της πόλης και επιδόθηκαν σε ένα όργιο βίας, σπάζοντας και καταστρέφοντας ότι έβρισκαν στο διάβα τους.
Τρομαγμένος ο δήμαρχος της Οξφόρδης έσπευσε σε μια κοντινή πόλη στην οποία κατά σύμπτωση εκείνη την ημέρα περιόδευε ο βασιλιάς της Αγγλίας Εδουάρδος Γ’ από τον οποίο ζήτησε ακρόαση. Όταν είδε πως ούτε έτσι ομαλοποιείται η κατάσταση, αποφάσισε να λάβει πιο δραστικά μέτρα. Το απόγευμα ηγήθηκε μιας πορείας 2.000 αγροτών οι οποίοι οπλισμένοι με τόξα και φωνάζοντας «Σκοτώστε, σκοτώστε, ερημώστε, ερημώστε, χτυπήστε γρήγορα, δώστε γερά χτυπήματα» («Slay, slay, havok, havok, smite fast, give good knocks!») επιτίθονταν σε οτιδήποτε είχε σχέση με το πανεπιστήμιο. Από εγκαταστάσεις τις οποίες κατέστρεφαν και στη συνέχεια πυρπολούσαν μέχρι και φοιτητές ή καθηγητές. Σε εκείνα τα επεισόδια ήταν που καταγράφηκαν οι πρώτοι νεκροί.
Ο πρύτανης του πανεπιστημίου βλέποντας πως η κατάσταση έχει ξεφύγει πλέον από κάθε έλεγχο ζήτησε και εκείνος με τη σειρά του ακρόαση από τον βασιλιά με τον οποίο συναντήθηκε την Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου. Την ώρα της συνάντησης, ωστόσο, εξαγριωμένοι αγρότες και κάτοικοι της πόλης της Οξφόρδης, εισέβαλαν στους χώρους του πανεπιστημίου, σπάζοντας και καίγοντας τα πάντα.
Οι φοιτητές αντέδρασαν και για πολλές ώρες το ο… ναός της γνώσης είχε μετατραπεί σε πεδίο μάχης με τις συγκρούσεις να γίνονται πλέον σώμα με σώμα. Στο τέλος της ημέρας ο απολογισμός είναι τραγικός. Συνολικά 63 φοιτητές και 30 ντόπιοι είχαν χάσει τη ζωής τους, ενώ αδιευκρίνιστος παρέμεινε ο αριθμός των τραυματιών!
Μια «βεντέτα» που κράτησε 600 χρόνια
Τρεις ημέρες μετά το… κακής ποιότητας ποτό, τα πνεύματα στην Οξφόρδη άρχισαν να ηρεμούν και η κανονικότητα να επιστρέφει. Τότε ήταν που αποφάσισε να παρέμβει ο βασιλιάς ο οποίος σύστησε μια εξεταστική επιτροπή η οποία θα διερευνούσε τα γεγονότα.
Προς γενική έκπληξη η επιτροπή αυτή δικαίωσε το Πανεπιστήμιο, προκαλώντας όπως ήταν φυσικό την οργή των κατοίκων της πόλης. Σα να μην έφτανε αυτό, ο βασιλιάς, επέβαλε και μια σειρά μέτρων προς… αποκατάσταση της αδικίας που είχε υποστεί το πανεπιστήμιο.
Ο Εδουάρδος, απαίτησε από τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο της Οξφόρδης να παρελάσουν ασκεπείς στην κεντρική οδό της πόλης, να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία για την ανάπαυση των ψυχών των νεκρών φοιτητών και να δηλώσουν ότι σέβονται τα προνόμια και το άσυλο του πανεπιστημιακού ιδρύματος! Αλλά δεν έμεινε εκεί. Επέβαλε κάτι σαν… φόρο στην πόλη καθώς απαίτησε να καταβληθεί από το ταμείο του δήμου μία πέννα για κάθε νεκρό φοιτητή προς ενίσχυση του ταμείου υποτροφιών του Πανεπιστημίου.
Το οικονομικό σκέλος της ποινής παρέμεινε σε ισχύ για τα επόμενα 470 χρόνια κάτι που ανά περιόδους πυροδοτούσε νέες εντάσεις ανάμεσα στις δυο αντιμαχόμενες πλευρές. Το 1825 ο τότε δήμαρχος της πόλης ήταν ο πρώτος που αρνήθηκε να καταβάλει αυτό τον φόρο και οι πρυτανικές αρχές προκειμένου να καταλαγιάζουν επιτέλους τα πνεύματα το δέχθηκαν. Το οριστικό τέλος της κόντρας ήρθε ανήμερα της συμπλήρωσης 600 χρόνων από τα αιματηρά επεισόδια. Στις 10 Φεβρουαρίου 1955 σε μια συμβολική διπλή τελετή ο τότε δήμαρχος της Οξφόρδης ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας της Νομικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και ο Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου ανακηρύχθηκε επίτιμος Δημότης της πόλης.
