Η φυλή των Μαορί αποβιβάζεται με κανό στη Νέα Ζηλανδία από τις ακτές της ανατολικής Πολυνησίας κάπου μεταξύ 1250-1300 μ.Χ.
Εκεί θα ριζώσουν και θα αναπτύξουν μια ιδιαίτερη κοινωνία σταθερά προσανατολισμένη στον πόλεμο και τη μάχη.
Στις πρώτες επαφές μαζί τους, οι Ευρωπαίοι κατατρομοκρατήθηκαν και στα ημερολόγιά τους περιέγραφαν πελώριους πολεμιστές γεμάτους με τατουάζ, παρά το γεγονός ότι στους στρατούς τους έπαιρναν μέρος και γυναίκες.
Και βέβαια τρομακτική δεν ήταν μόνο η όψη τους, καθώς αυτή ήταν απλώς η αρχή όσων έκαναν αυτούς τους πολεμιστές τόσο περιβόητα ανατριχιαστικούς.
Η πρώτη ποτέ επαφή του Δυτικού με τους Μαορί έγινε τον Δεκέμβριο του 1646, όταν ένα ολλανδικό πλοίο έδεσε κοντά σε έναν οικισμό τους. Εχθροπραξίες έλαβαν χώρα αμέσως, οι δύο πλευρές μέτρησαν τις δικές τους απώλειες και οι Ολλανδοί έφυγαν άρον άρον. Ο Ευρωπαίος δεν θα επέστρεφε μάλιστα παρά τον Οκτώβριο του 1767, περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα δηλαδή!
Τώρα ήταν η σειρά του βρετανού εξερευνητή Τζέιμς Κουκ να δοκιμάσει μια ανατριχιαστική γεύση Μαορί…
Τα τατουάζ τους σκαλίζονταν στο δέρμα
Η δερματοστιξία διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στη φυλή των Μαορί και αφορά μάλιστα και στα δύο φύλα. Κι αν το πρόσωπο είναι το κοινότερο σημείο στολισμού, οι Μαορί διακοσμούν με τα περίφημα μοτίβα τους τόσο λαιμό και μανίκια όσο και όλο το σώμα.
Η ηλικία από την οποία αρχίζει η δερματοστιξία είναι συνήθως η εφηβεία. Και παρά την ύπαρξη ευδιάκριτων μοτίβων, κάθε σχέδιο είναι μοναδικό στη σύλληψή του. Τα τατουάζ δημιουργούνται σε ειδικές μυητικές τελετές και κάθε γραμμή είναι εδώ για να αποδείξει τη γενναιότητα και τη δύναμη του κατόχου. Κι έτσι δεν φτιάχνονται με βελόνα, αλλά σκαλίζονται κυριολεκτικά στο δέρμα χρησιμοποιώντας σφυρί και (οστέινο) καλέμι!
Κι έτσι το δέρμα των Μαορί έχει αυλακώσεις (σαν δίσκος βινυλίου), μιας και η ιδιαίτερη τεχνική των τατουάζ είναι εδώ για να δείξει σε όλους το θάρρος του πολεμιστή και την αντοχή του στον ανείπωτο πόνο…
Ο χορός του πολεμιστή
Ένα από τα γνωστότερα χαρακτηριστικά των μαορί πολεμιστών είναι ο παραδοσιακός χορός του πολεμιστή, που τον βλέπουμε να τον εκτελούν σε αθλητικά γεγονότα και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο «χάκα», όπως λέγεται στη γλώσσα τους, περιλαμβάνει τραγούδι, ιαχές και ποδοβολητό, την ίδια ώρα που οι πολεμιστές βγάζουν τη γλώσσα τους και γουρλώνουν τα μάτια τους.
Κι ενώ σήμερα γίνεται σε τελετουργικά πρωτοκόλλου για την υποδοχή ξένων ηγετών, άλλοτε ήταν η κραυγή του πολέμου που όταν την άκουγες ήξερες ότι επίκειται επίθεση. Η πολεμική ιεροτελεστία είχε σκοπό να ενσταλάξει τον φόβο στον εχθρό και να ανεβάσει το ηθικό του πολεμιστή στα ύψη. Αν πήγαινε μάλιστα κάτι στραβά στην εκτέλεση του «χάκα», τότε οι γεροντότεροι ήξεραν ότι επρόκειτο για κακό οιωνό.
Κι έτσι είτε εγκατέλειπαν τη μάχη είτε άλλαζαν στρατηγική…
Το ρόπαλο που άνοιγε κρανία
Το χαρακτηριστικό ρόπαλο των μαορί πολεμιστών είχε σχήμα δακρύου και ήταν καμωμένο από οστό, πέτρα ή νεφρίτη. Τα περίτεχνα σκαλίσματα και η κοπιώδης κατασκευή το έκανε μάλιστα κειμήλιο από τα γεννοφάσκια του. Μη γελιέστε όμως, ήταν όργανο θανάτου και το απόλυτο όπλο για μάχες σώμα με σώμα.
Οι επιδέξιοι πολεμιστές το χρησιμοποιούσαν στις μάχες με τις άλλες φυλές για να τσακίζουν κόκαλα και να ανοίγουν κρανία. Μόλις το θύμα εξουδετερωνόταν, ο Μαορί του έδινε μια καλή στο κεφάλι και μάλιστα στο πιο μαλακό σημείο του κρανίου…
Οι νεκροί θάβονταν για να ξεθαφτούν και να ταφούν εκ νέου
Οι Μαορί είχαν μια ιδιαιτέρως ασυνήθιστη μέθοδο για να ενταφιάζουν τους νεκρούς τους. Το έθιμο έμεινε γνωστό ως διπλή ταφή και υπάρχει στην κοινωνία τους ήδη από τις πρώτες μέρες της απόβασής τους στη Νέα Ζηλανδία. Έπειτα από κάνα-δυο βδομάδες πένθους και μοιρολογιών λοιπόν, ο νεκρός τυλιγόταν σε σάβανο και θαβόταν.
Στο χώμα παρέμενε το πολύ έναν χρόνο. Κατόπιν τον ξέθαβαν, καθάριζαν τα οστά από τα υπολείμματα της σάρκας και τα έβαφαν με κόκκινη χρωστική (κόκκινη ώχρα). Τα οστά περιφέρονταν από χωριό σε χωριό για να έχουν όλοι τη δυνατότητα να ξανακλάψουν τον νεκρό.
Ακολουθούσε άλλο ένα μνημόσυνο, πριν ενταφιαστούν τα οστά στον ιερό τόπο της φυλής. Μόνο κατά τη δεύτερη ταφή αποδεσμευόταν ο νεκρός από τον κόσμο των ζωντανών και μπορούσε να ακολουθήσει τη μυστηριώδη μεταθανάτια ζωή των Μαορί…
Η στρατηγική της μάχης
Η στρατιωτική μονάδα των Μαορί, το «χάπου», δεν αριθμούσε συνήθως περισσότερους από 100 πολεμιστές, ενώ συχνά πυκνά στις τάξεις της περιλαμβάνονταν και γυναίκες. Άλλοτε πολλά «χάπου» οργανώνονταν σε μία ομάδα, αν και δεν το προτιμούσαν οι Μαορί, καθώς όσο περισσότεροι ήταν τόσο πιο ανοργάνωτα λειτουργούσε το πράγμα.
Οι πολεμιστές εκπαιδεύονταν από πολύ τρυφερή ηλικία, καθώς κάθε αρσενικό ήταν αναγκαστικά και πολεμιστής. Ιδιαίτερη μέριμνα δινόταν στην εκγύμναση του καρπού, καθώς αυτός θα έκανε το ρόπαλο αποτελεσματικό φονικό όπλο.
Όσο για τις επιθέσεις τους, ήταν συνήθως αιφνιδιαστικές: είτε σέρνονταν μέχρι τον εχθρικό οικισμό με πάσα μυστικότητα είτε προσποιούνταν πως ήταν εκεί για κυνήγι. Μόλις κοντοζύγωναν και έβρισκαν την ευκαιρία, έκαναν την επίθεσή τους, συνήθως κατά την αυγή. Όσο για τους εχθρούς, όλοι οι άντρες εκτελούνταν και οι γυναίκες κλέβονταν ως τρόπαια, περιορίζοντας έτσι τις πιθανότητες να ζητήσουν εκδίκηση οι επιζώντες…
Κεφάλια-τρόπαια
Τα κρανία διαδραμάτιζαν κεφαλαιώδη σημασία στους Μαορί, οι οποίοι έπαιρναν εξάλλου τα κεφάλια των πεσόντων εχθρών τους ως έπαθλα θριάμβου. Μόλις είχαν το κεφάλι στα χέρια τους, αφαιρούσαν εγκέφαλο και μάτια και σφράγιζαν τις κοιλότητες με ίνες λιναριού και ρητίνη. Κατόπιν έβραζαν το κεφάλι και το άφηναν στον ήλιο για μπόλικες μέρες, περνώντας το στο τέλος με φυτικό βερνίκι.
Ο βασικός λόγος που κρατούσαν τα κεφάλια των εχθρών τους είναι για να τα χλευάζουν! Οι πρώτοι ιεραπόστολοι έγιναν μάρτυρες τελετών εμπαιγμού των κομμένων κεφαλιών, όπου οι Μαορί τραγουδούσαν σκωπτικά τραγούδια περιγελώντας τους εχθρούς τους. Κι αν αυτό δεν ήταν αρκετό, μέχρι και παιχνίδι είχαν αναπτύξει με τα κεφάλια.
Τα έκαναν όλα ένα σωρό και έβαζαν στην κορυφή το κρανίο του αρχηγού. Και μετά προσπαθούσαν με πέτρες να το πετάξουν από την κορυφή…
Βρεφοκτονία
Όπως και πολλοί ακόμα πολεμικοί πολιτισμοί, οι Μαορί εκτελούσαν βρεφοκτονίες κατά το δοκούν. Τα θηλυκά είχαν πάντα περισσότερες πιθανότητες να θανατωθούν μετά τη γέννα, καθώς η φυλή χρειαζόταν πιο πολλούς άντρες (πολεμιστές) για να διασφαλίσει τη μακροημέρευσή της. Ταυτοχρόνως, οι άντρες είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες λόγω των μαχών.
Βρεφοκτονίες γίνονταν βέβαια και σε μωρά και των δύο φύλων που παρουσίαζαν γενετικές ανωμαλίες ή δυσμορφίες. Όσο για τους τρόπους εκτέλεσης των βρεφών, γίνονταν με πέντε ιεροτελεστικούς τρόπους: τα έπνιγαν σε μια σκάφη με νερό, τους έσπαγαν τα κρανία, τα στραγγάλιζαν ή τους προκαλούσαν ασφυξία. Αν και ο χειρότερος ήταν μάλλον ο πέμπτος τρόπος, όπου η μητέρα πίεζε το μαλακό σημείο του κρανίου του μωρού σκοτώνοντάς το επιτόπου…
Κανιβαλισμός
Ένα από τα διαπρεπέστερα μυστήρια που περιβάλλουν τους Μαορί έχει να κάνει με τον κανιβαλισμό, προκαλώντας έριδες και διαξιφισμούς στην κοινότητα των ιστορικών. Άλλοι πιστεύουν πως οι φήμες περί κανιβαλισμού ήταν απλές διηγήσεις των Ευρωπαίων για να κάνουν τη φυλή να μοιάζει απολίτιστη και άγρια. Υπάρχουν ωστόσο γραπτές πηγές γι’ αυτό αλλά και προφορικοί θρύλοι των ίδιων των Μαορί, την ίδια ώρα που και η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως πειστήρια για μαορί πολεμιστές που τρέφονταν με τους σκοτωμένους εχθρούς τους.
Ο κανιβαλισμός των Μαορί στρέφονταν αποκλειστικά προς τις αντίπαλες φυλές και είχε να κάνει με τελετουργικά χαρακτηριστικά αφανισμού του αντίπαλου πνεύματος. Δεν το έκαναν επειδή πεινούσαν δηλαδή, αλλά για να εσωτερικεύσουν το πνεύμα του εχθρού, σε μια μετά τη μάχη ιεροτελεστία. Και βέβαια το γεγονός λειτουργούσε ως μήνυμα προς όλες τις αντίπαλες φυλές, καθώς για τους Μαορί δεν υπήρχε μεγαλύτερη προσβολή από το να σκοτωθείς στη μάχη, να σε κομματιάσουν, να σε καταβροχθίσουν και να σε αποβάλουν μετά ως περίττωμα.
Τον Οκτώβριο του 1809, ένα πλοίο με ποινικούς καταδίκους για την Αυστραλία έπεσε στα χέρια των Μαορί, οι οποίοι είχαν εκδικητικές πια τάσεις για τον λευκό και τα όσα είχε κάνει αυτός στη φυλή. Έπιασαν 66 λευκούς και τους μετέφεραν στη στεριά για να τους φάνε, σύμφωνα με όσους έζησαν για να διηγηθούν την ιστορία. Και έζησαν γιατί κρύφτηκαν μέσα στο πλοίο, απ’ όπου είδαν λέει τους Μαορί να τρέφονται με τους συντρόφους τους από το βράδυ ως το επόμενο πρωί…
