Παρά την επιστημονική πρόοδο και την απίστευτη σε ποσότητα γνώση που κομίζει πλέον κάθε νέα χρονιά, μια ματιά τριγύρω και αποκαλύπτει πόσα ακόμα άλυτα μυστήρια συνεχίζουν να πονοκεφαλιάζουν την ανθρωπότητα.
Το φυσικό μας τοπίο είναι λοιπόν γεμάτο από περίπλοκα ερωτήματα που δεν χωρούν εύκολες και βεβιασμένες απαντήσεις.
Η οδύσσεια εξάλλου των απαντήσεων που σκιαγραφεί η σύγχρονη επιστήμη γεννά συνεχώς νέα ερωτήματα, σε ένα αδιάκοπο αλισβερίσι ραφιναρίσματος της γνώσης και σοφιστικέ ερευνών που τέλος δεν φαίνεται να έχει.
Παρά ταύτα, κάποιες πρώτες απαντήσεις φαίνεται να υπάρχουν σε μια σειρά από προαιώνια αινίγματα του κόσμου μας…
Πώς κατευθύνονται και πουλιά και γιατί έχασαν τα δόντια τους;
Τα πουλιά επιδίδονται στα πλέον λαμπρά ταξίδια, αυτά που τα πλάσματα της στεριάς μόνο να ονειρεύονται μπορούν, και παρά την τεράστια κλίμακα και τις απίστευτες αποστάσεις που διανύουν φαίνεται να μη χάνουν ποτέ τον δρόμο τους. Το πώς το κάνουν ήταν άλλοτε ένα τεράστιο αίνιγμα για την επιστήμη, ιδιαίτερα οι φυσικές διαδικασίες που εμπλέκονται στο φαινόμενο.
Φαίνεται λοιπόν πως ομάδα βιολόγων και ζωολόγων από το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου έχουν πια τη λύση (2015) και δεν είναι άλλη από τις πρωτεΐνες των πουλιών. Εκεί που άλλοτε πιστεύαμε ότι τα πουλιά κατευθύνονται με βάση τα μαγνητικά πεδία, οι κινέζοι ερευνητές έβαλαν τις πρωτεΐνες των πουλιών στο μικροσκόπιο και έμαθαν όλα τα μυστικά τους.
Και βρήκαν φυσικά πως είναι τα συμπλέγματα πρωτεϊνών στα περιστέρια αυτά που ευθυγραμμίζονται με το μαγνητικό πεδίο της Γης, κάνοντας αισθητή κάθε απόκλιση ή λοξοδρόμισμα από τη σωστή κατεύθυνση! Για πρώτη ποτέ φορά, η κινεζική ομάδα αποκάλυψε τις ανατομικές δομές που επιτρέπουν σε ένα πτηνό να μεταναστεύει και να μη χάνει τον δρόμο του, εκτελώντας πολλά αγέρωχα βήματα προς την κατεύθυνση της κατανόησης του εσωτερικού πλοηγού των πουλιών.
Την ίδια ώρα, ως άμεσοι απόγονοι των δεινοσαύρων, τα πουλιά διάβηκαν πολλά εξελικτικά μονοπάτια για να φτάσουν στη σημερινή μορφή τους. Μέσα στη μακρά αυτή πορεία έχασαν βέβαια τα δόντια τους, κάτι που γεννά το μεγαλύτερο ίσως μυστήριο με τους εναέριους φίλους μας.
Ξέρουμε μάλιστα ότι κάποτε τα πουλιά είχαν δόντια, τα έχασαν όμως σε κάποια εξελικτική φάση για χάρη του ράμφους τους. Και βέβαια δεν είχαμε ιδέα για το πώς και το πότε, μέχρι να αρχίσει τουλάχιστον η επιστήμη να μελετά σοβαρά το γονιδίωμα των πουλιών. Βάζοντας στο στόχαστρο το λανθάνον γονίδιο που ευθύνεται για την ανάπτυξη των δοντιών σε 48 είδη πουλιών, οι ερευνητές της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science» το 2014 κατάφεραν να βρουν τον κοινό πρόγονό τους κάπου 116 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Μισός δεινόσαυρος και μισός πουλί, ο μακρινός πρόγονος τρεφόταν με το μερικώς ανεπτυγμένο ράμφος του και τα δόντια του φυσικά, καθώς το ημιτελές ράμφος θα τον έστελνε πρόωρα στον άλλο κόσμο. Ήταν πιθανότατα αυτό το είδος που εξελίχθηκε αργότερα σε όλα τα γνωστά σήμερα πουλιά, χάνοντας τελείως τα δόντια του όταν αναπτύχθηκε εντελώς το ράμφος του…
H καταγωγή του πέους
Παρά το γεγονός ότι η σεξουαλική αναπαραγωγή παραείναι κοινή στη Φύση και αποτελεί την αγαπημένη δραστηριότητα του ανθρώπου, η εξέλιξη του ανθρώπινου πέους ήταν μέχρι πρόσφατα ένα από τα πιο επίμονα μυστήρια της επιστήμης. Κι αυτό γιατί το εξελικτικό μονοπάτι του πέους είναι διαφορετικό σε κάθε ζώο, έλκοντας την καταγωγή του από διαφορετικά κόκαλα και ιστούς σε κάθε είδος.
Ομάδα βιολόγων μελέτησε τα αρχικά εμβρυακά στάδια ζώων που διαθέτουν πέη και κατέληξε σε μια σειρά απαντήσεις. Σε κάθε ζώο είναι λοιπόν μια ειδική σωματική κοιλότητα αυτή που θα φιλοξενήσει αργότερα το πέος και η θέση της κοιλότητας καθορίζει και τη θέση του πέους. Στον άνθρωπο, για παράδειγμα, αυτή η θέση είναι η πυελική περιοχή.
Οι επιστήμονες προσάρμοσαν τέτοιες κοιλότητες σε διάφορα μέρη εμβρύων κότας και βρήκαν πως τα πέη φύτρωναν πράγματι οπουδήποτε! Παρά το γεγονός ότι η ανακάλυψη λύνει ένα καλά κρυμμένο μυστήριο της εξελικτικής βιολογίας, την ίδια στιγμή αποκαλύπτει και ένα ακόμα πιο πιεστικό ερώτημα: από πού προέρχεται η γυναικεία κλειτορίδα;
Και καθώς είναι ο ίδιος μυς που μετασχηματίζεται σε πέος αυτός που αποκλίνει από την πεπατημένη και μεταλλάσσεται σε κλειτορίδα σε υστερότερα στάδια της ανάπτυξης, η απάντηση είναι αναγκαστικά σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες…
Τι κρατά καθαρούς τους ωκεανούς από την επιβλαβή αμμωνία;
Η θάλασσα είναι ένα απίστευτο οικοσύστημα που αναρίθμητα φυτά και ζώα αποκαλούν σπίτι. Εκεί βέβαια που υπάρχει ζωή υπάρχει και θάνατος και λαμβάνοντας υπόψη το κολοσσιαίο μέγεθος των ωκεανών, το νερό μετατρέπεται αναγκαστικά σε έναν τεράστιο υγρό τάφο γεμάτο από πτώματα που σαπίζουν.
Εδώ και πολύ καιρό οι επιστήμονες έξυναν το κεφάλι τους με το γεγονός, θεωρώντας πως πρέπει να υπάρχει ένα είδος οργανισμού που καταβροχθίζει όλη την επιβλαβή αμμωνία από τα νεκρά σώματα, μετατρέποντάς τη σε υποξείδιο του αζώτου, το οποίο υπάρχει εξάλλου σε αφθονία τις θάλασσες. Και είχαν δίκιο!
Τα μικρόβια αυτά είναι εντελώς διαφορετικά από κάθε άλλο γνωστό σε μας οργανισμό, αν και συνεχίζουμε να μην τα καταλαβαίνουμε, γιατί δεν μπορούμε να τα καλλιεργήσουμε σε συνθήκες εργαστηρίου ώστε να τα μελετήσουμε με την άνεσή μας. Η ανακάλυψη εδώ ήρθε μάλιστα τυχαία: ένας ερευνητής είχε ξεχάσει κατά λάθος τέσσερα μπουκάλια με θαλασσινό νερό στο ψυγείο για 1,5 χρόνο. Οι παγωμένες συνθήκες είχαν εξοντώσει όλους τους μικροοργανισμούς του νερού, εκτός από ένα είδος ακραιόφιλου.
Όταν ο ερευνητής συνέκρινε τη σύνθεση του υποξειδίου του αζώτου που παρήγε το ακραιόφιλο με το αντίστοιχο των ωκεανών, βρήκε ότι ήταν ουσιαστικά το ίδιο! Κι αυτή ήταν έτσι η πρώτη φορά που κάποιο ακραιόφιλο μελετήθηκε σε ελεγχόμενο περιβάλλον…
Από πού προέρχεται το νερό της Γης;
Το νερό είναι το κλειδί της ζωής, αν και παρά τη σημαντικότητά του, το πώς βρέθηκε στον πλανήτη μας ήταν μέχρι πρότινος ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια. Οι επιστήμονες έριζαν διαχρονικά αν κατέφτασε στη Γη καβάλα σε μετεωρίτη ή αν αντιθέτως αναπτύχθηκε μέσω πολύπλοκων γεωφυσικών διαδικασιών κατευθείαν στον πλανήτη μας.
Μια σειρά νέων ερευνών φαίνεται πως καταρτίζουν μια πειστική απάντηση, λέγοντας πως το νερό είναι γήινο στοιχείο που αναπτύχθηκε σταδιακά στον πλανήτη μας διευκολύνοντας έτσι την εμφάνιση των πρώτων οργανισμών. Μελέτη του 2014 σε μια πληθώρα μετεωριτών βρήκε ότι το νερό της Γης προέρχεται ήδη από τα πρώτα στάδια του ηλιακού μας συστήματος, όταν άρχισαν να σχηματοποιούνται οι πλανήτες.
Η ανακάλυψη τοποθετεί τη δημιουργία του νερού σαφώς πολύ παλιότερα από τις τρέχουσες επιστημονικές δοξασίες που τοποθετούσαν την εμφάνιση του νερού ταυτόχρονα σχεδόν με τη μορφοποίηση της Γης. Ανεξάρτητη έρευνα στα ηφαιστειακά πετρώματα του Καναδά κατέληξε στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα: το νερό της Γης είναι ενδεχομένως ακόμα παλιότερο και από τη σχηματοποίηση του ήλιου! Παρά το γεγονός ότι συνεχίζουν να υφίστανται επιστημονικές αντιρρήσεις, για την ώρα τουλάχιστον είναι η πειστικότερη απάντηση που έχουμε στα χέρια μας…
Πώς κατέληξε η καμηλοπάρδαλη με τόσο μακρύ λαιμό;
Η καμηλοπάρδαλη με τον πελώριο λαιμό της ήταν διαχρονικά ένα από τα αγαπημένα θέματα συζήτησης των εξελικτικών βιολόγων. Ήδη από την εποχή του Δαρβίνου η καμηλοπάρδαλη είχε τεθεί στο στόχαστρο της επιστήμης και ο ίδιος ο Κάρολος είχε ομολογουμένως πολλά να πει για το μεγαλοπρεπές ζώο.
Η απάντηση στην οποία είχε καταλήξει η επιστήμη, ότι ο λαιμός του ζώου επιμηκύνθηκε μονομιάς ώστε να φτάνει τα ψηλότερα φυλλώματα των δέντρων, δεν φαίνεται λοιπόν να είναι σωστή. Αντιμετωπίζοντας τον επιμήκη λαιμό της καμηλοπάρδαλης ως ακριβώς αυτό που είναι, ένα μοναδικό χαρακτηριστικό της Φύσης δηλαδή, οι επιστήμονες έψαχναν τώρα τα απολιθώματα του ζώου αναζητώντας πειστικότερες εξηγήσεις.
Και βρήκαν κάτι που δεν περίμενε ενδεχομένως κανείς: ο λαιμός του ζώου δεν εξελίχθηκε μία κι έξω, όπως είχε υποτεθεί, αλλά η επιμήκυνσή του υπήρξε σταδιακή και πιθανότατα άρχισε πριν ακόμα αποκτήσουν οι καμηλοπαρδάλεις την υπόστασή τους!
Κι αυτό γιατί διαφορετικά τμήματα των σπονδύλων εξελίχθηκαν σε διάφορα στάδια, δίνοντας προοδευτικά το μήκος με το οποίο ξέρουμε σήμερα τον λαιμό του ζώου. Κι ενώ συνεχίζουμε να μη γνωρίζουμε γιατί ανέπτυξαν οι καμηλοπαρδάλεις επιμήκεις λαιμούς, ξέρουμε τουλάχιστον πώς το έκαναν…
