Αρκετά κοινοτικά κονδύλια δεν έχουν χρησιμοποιηθεί και υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν δισεκατομμύρια ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με το Politico, η Κομισιόν θα επιτρέψει στις χώρες της Ε.Ε. να επιταχύνουν την αξιοποίηση διαθέσιμων κοινοτικών κονδυλίων, υπό την προϋπόθεση ότι θα ευθυγραμμιστούν με το νέο δόγμα περί ανταγωνιστικότητας του μπλοκ.
Η αλλαγή πολιτικής αποσκοπεί στην κινητοποίηση περιφερειακών πόρων της Ε.Ε. που παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητοι, προκειμένου να οικοδομηθούν ευρωπαϊκοί «πρωταθλητές» στον τομέα της βιομηχανίας και να αμβλυνθεί το διευρυνόμενο χάσμα με τις ΗΠΑ. «Προσπαθούν να πετύχουν με έναν σμπάρο δύο τρυγόνια» δήλωσε αξιωματούχος της Ε.Ε., που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, σχετικά με τα μέτρα.
Αντιμέτωπη με οικονομική ύφεση και τον εντεινόμενο ανταγωνισμό από τις ΗΠΑ, η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσπαθεί να αξιοποιήσει το κοινό ταμείο του 1,2 τρισ. ευρώ της Ε.Ε. προκειμένου να ενισχύσει την αυτονομία της Ένωσης, στην προσπάθεια να καταστήσει ξανά την Ευρώπη οικονομικά ισχυρή.
Για να υλοποιήσει το οικονομικό της όραμα, η πρόεδρος της Κομισιόν πρότεινε να ανακατευθυνθούν δισεκατομμύρια ευρώ περιφερειακής χρηματοδότησης από παραδοσιακά πρότζεκτ, όπως η κατασκευή σχολείων και γεφυρών, σε νέους τομείς προτεραιότητας, όπως η τεχνολογική καινοτομία, οι στρατιωτικές δαπάνες και η στέγαση.
Κάνοντας μια περαιτέρω παραχώρηση, το εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε. παρουσίασε μια λύση που θα επιτρέψει στις χώρες να ζητήσουν τη διάθεση των κονδυλίων που αντιστοιχούν στην καθεμία από το Ταμείο Ανάκαμψης της πανδημίας του κορονοϊού και μετά την καταληκτική προθεσμία του Αυγούστου 2026.
Η Επιτροπή καλεί τις χώρες να εκτρέψουν αυτά τα κονδύλια σε στρατηγικές επενδύσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας -του δανειοδοτικού βραχίονα της Ε.Ε.- που θα τους επιτρέψει να τα αξιοποιήσουν και μετά το 2026.
Παρ’ ότι αυτές οι νέες προτεραιότητες συνιστούν μια ριζική αλλαγή για τους βετεράνους του προϋπολογισμού της Ε.Ε., μπορεί απλώς να αποτελούν ένα δείγμα ότι θα ακολουθήσουν και άλλες, πιο δραστικές αλλαγές.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει δηλώσει ότι θέλει να χρησιμοποιήσει τη δημόσια χρηματοδότηση του επόμενου προϋπολογισμού, της περιόδου 2028-2034, για να πιέσει τις χώρες να προχωρήσουν σε σημαντικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα τις καταστήσουν πιο ανταγωνιστικές.
Την Παρασκευή, οι 27 επίτροποι της Ε.Ε. θα έχουν την πρώτη συζήτηση για τη δομή του νέου αυτού κοινού ταμείου.
Αποδέσμευση κονδυλίων
Προς το παρόν, η Επιτροπή έχει προτείνει την αποδέσμευση δισεκατομμυρίων ευρώ του τρέχοντος επταετούς προϋπολογισμού, που λήγει το 2027, και βρίσκονται εγκλωβισμένα στα γρανάζια της γραφειοκρατίας.
Επί του παρόντος, μόλις το 30,6% των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής έχουν δεσμευθεί, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Επιτροπής, ενώ οι δαπάνες κινούνται σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο.
Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα εν λόγω στοιχεία δεν είναι ανησυχητικά, επειδή οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα στη χρηματοδότησή τους για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας, προσθέτοντας ότι οι δαπάνες συνοχής τείνουν συνήθως να επιταχύνονται προς το τέλος του εκάστοτε κύκλου.
«Αυτή η καθυστέρηση οφείλεται στην πανδημία, στην καθυστερημένη υιοθέτηση των νέων νομικών κειμένων και την ανάγκη των χωρών-μελών να απορροφήσουν τα πρόσθετα κονδύλια που διατέθηκαν στο πλαίσιο του NextGeneration EU» εξήγησε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Αλλά με τις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό του 2028-2034 να πλησιάζουν, ο επίτροπος Συνοχής της Ε.Ε. Ραφαέλε Φίτο θέλει να ενισχύσει τις δαπάνες προκειμένου να δείξει στις δύσπιστες χώρες της Βόρειας Ευρώπης ότι τα περιφερειακά κονδύλια αποφέρουν αποτέλεσμα.
«Πρέπει να επιταχύνουμε την εφαρμογή των υφιστάμενων προγραμμάτων» δήλωσε ο Φίτο σε ομιλία του στην Κρακοβία την Πέμπτη. Από τη στιγμή που ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο τον Δεκέμβριο, ο Φίτο έχει ξεκινήσει μια περιοδεία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες προκειμένου να διαπραγματευθεί τις ενδιάμεσες αναθεωρήσεις των σχεδίων συνοχής των χωρών, που πρέπει να κατατεθούν πριν τις 31 Μαρτίου.
«[Η ενδιάμεση αναθεώρηση] αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία να διασφαλίσουμε ότι η χρηματοδότηση απορροφάται ταχύτερα, για να κάνουμε το επόμενο βήμα για την προσαρμογή της πολιτικής στις αναδυόμενες ανάγκες» πρόσθεσε ο Φίτο.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη ευελιξία που προσφέρουν οι Βρυξέλλες συνοδεύεται και από δεσμεύσεις. Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευθείσα «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» της Ε.Ε., η οποία περιέχει αρκετές προτάσεις για την αναζωογόνηση της οικονομίας του μπλοκ, οι χώρες έχουν πλέον τη δυνατότητα να διοχετεύσουν περισσότερους από τους περιφερειακούς πόρους που λαμβάνουν σε τομείς στρατηγικής σημασίας.
Στην πράξη, αυτή η αλλαγή θα επιτρέψει στις μεγάλες επιχειρήσεις να επωφεληθούν, καθώς θα μπορούν να κατευθύνουν περισσότερους πόρους συνοχής στη χρηματοδότηση έργων, σύμφωνα με ευρωπαίο διπλωμάτη. Κάτι που δεν επιτρεπόταν με βάση τους προηγούμενους κανόνες, που είχαν στόχο να ενισχύσουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της ηπείρου.
Βέβαια, αυτή η προσαρμογή αποτελεί μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση για κυβερνήσεις με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, που επιδιώκουν να κινητοποιήσουν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια.
Παρότι οι πόροι συνοχής δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά αμυντικών εξοπλισμών, μπορούν να αξιοποιηθούν για την απόκτηση βοηθητικών αγαθών, όπως drones και συνοριακών υποδομών, που έχουν τόσο στρατιωτική, όσο και πολιτική χρήση.
