Η θρυλική «διαστημική απεργία» της NASA το 1973

Το ημερολόγιο έγραφε 28 Δεκεμβρίου 1973 όταν το Κέντρο Ελέγχου της NASA στο Χιούστον έχασε για λίγο περισσότερο από 90 λεπτά την επαφή του με τους τρεις αστροναύτες που επέβαιναν στον διαστημικό σταθμό Skylab. Παρά το γεγονός ότι το σύστημα επικοινωνίας δεν φαινόταν να έχει κανένα πρόβλημα, όσο ο σταθμός ολοκλήρωνε την τροχιά του γύρω από τη Γη δηλαδή, κάθε φορά που καλούσαν τους αστροναύτες απάντηση δεν έπαιρναν. Μόνο όταν ολοκληρώθηκε η περιφορά γύρω από τον πλανήτη μας επικοινώνησαν ξανά οι αστροναύτες, επιβεβαιώνοντας πως πράγματι δεν είχε καμιά δυσλειτουργία το σύστημα. Ήταν απλώς μια ηθελημένη στάση εργασίας, ένα ορόσημο στην αγορά της εξωγήινης εργασίας! Αυτή η μιάμιση ώρα πυροδότησε τις πρώτες διαστημικές διαπραγματεύσεις της ανθρώπινης ιστορίας, καθώς οι εργασιακές συνθήκες δεν περιορίζονται αποκλειστικά εντός της γήινης ατμόσφαιρας. Παρά το γεγονός ότι το θέμα που μας αφορά είναι το τι συνέβη στην αποστολή του Skylab, οι εντάσεις ήταν ευδιάκριτες από την αρχή. Όταν οι τρεις επιβαίνοντες του Skylab 4 άγγιξαν τον διαστημικό σταθμό στις 16 Νοεμβρίου 1973, βρήκαν με έκπληξη το δωράκι που τους είχαν αφήσει οι προηγούμενοι ένοικοι: τρεις κούκλες σε φυσικό μέγεθος ντυμένες με διαστημικές στολές που είχαν στο καρτελάκι τους τα ονόματα των τριών νέων διαστημάνθρωπων. «Η κούκλα για τον Τζέραλντ Καρ, διοικητή του Skylab 4, ήταν τοποθετημένη στη Συσκευή Αρνητικής Πίεσης Κατώτερου Σώματος», μας λέει η NASA, του πιλότου, Γουίλιαμ Πογκ, ήταν στο σταθερό ποδήλατο και του επιστήμονα, Έντουαρντ Γκίμπσον, «την είχαν αφήσει στον θάλαμο των αποβλήτων». Κι ενώ ήταν ένα ξεκάθαρο αστείο από το πλήρωμα που έφευγε, οι κούκλες συμβόλιζαν ωστόσο και κάτι άλλο: την ώρα που κάθε παλιότερη αποστολή του Skylab είχε τουλάχιστον έναν βετεράνο αστροναύτη στο πλήρωμά της, αυτή ήταν η πρώτη που και οι τρεις ήταν νέοι και άπειροι. Εντωμεταξύ, το Skylab είχε προγραμματιστεί να βγει σε αποστρατεία, κι έτσι η NASA είχε γεμίσει όλο το πρόγραμμα των αστροναυτών με αγγαρείες, μιας και ήθελε να πάρουν όσα περισσότερα μπορούσαν από τον διαστημικό σταθμό. Η Υπηρεσία το είπε ακόμα και στο υλικό που δημοσίευσε στον Τύπο: «Θα υπάρχουν λίγα διαλείμματα για ανάπαυση»… Αυτό είχε άμεσες συνέπειες. Μέχρι να φτάσει το πρώτο απογευματάκι τους εκεί πάνω, οι επικοινωνίες με το κέντρο ελέγχου δεν πήγαιναν σύμφωνα με το πρόγραμμα. Οι αστροναύτες υπέφεραν από ναυτία και πηγαινοέρχονταν στο μπάνιο για να εκκενώσουν το περιεχόμενο του στομάχου τους. Δεν ενημέρωσαν φυσικά κανέναν, καθώς φοβούνταν πως αυτό θα είχε συνέπειες για το μέλλον της αποστολής τους. Μόνο που ξέχασαν ανοιχτό ένα μαγνητοφωνάκι που κατέγραψε όλη τη συνομιλία και το επόμενο πρωί, όταν το Κέντρο Ελέγχου άκουσε τα καθέκαστα, όλοι είχαν θυμώσει μαζί τους. «Το πλήρωμα επιπλήχθηκε. Ήταν η πρώτη φορά που αστροναύτες κατακρίθηκαν δημοσίως κατά τη διάρκεια αποστολής», έγραψε ο «New Yorker». Μέσα σε όλα, οι αστροναύτες προσπαθούσαν να εναρμονιστούν με τις τόσες απαιτήσεις, μένοντας συνεχώς πίσω. «Δεν υπάρχει τρόπος να κάνουμε επαγγελματική δουλειά», δήλωσε ο Πογκ στο Κέντρο Ελέγχου. Στον πρώτο μήνα, ούτε εκείνη τη μέρα-ρεπό δεν τους έδωσαν, τόσο πίσω είχαν μείνει στο πρόγραμμα. Οι αστροναύτες μόνο δυσαρεστημένοι και καταταλαιπωρημένοι μπορούσαν να είναι και δεν έκρυψαν ποτέ τη δυσαρέσκειά τους. Και οι τρεις, για παράδειγμα, άφησαν μούσι, μια εντελώς περίεργη και πρωτόγνωρη επιλογή εκεί πάνω που έκανε όλους εδώ κάτω τουλάχιστον αμήχανους! Λίγες μέρες πριν από την Πρωτοχρονιά, για εκείνα τα ιστορικά 93 λεπτά κανένας αστροναύτης δεν επικοινώνησε με το Κέντρο Ελέγχου. Κι ενώ έχει υποστηριχθεί ότι επρόκειτο για πρόσκαιρη βλάβη του συστήματος, υπάρχουν και κάποιοι που βλέπουν πιο… ανθρώπινους λόγους. Σε συνέντευξή του στους «New York Times» το 1997, ο Καρ αποκάλυψε πως μέχρι εκείνη τη στιγμή αυτός και οι συνάδελφοί του θεώρησαν πως το πράγμα είχε φτάσει στο απροχώρητο, ενημερώνοντας το κέντρο πως θα πάρουν την υπόλοιπη μέρα ρεπό. Κάτι που έκαναν σαφές κλείνοντας τη ραδιοεπικοινωνία! «Κοιτούσαμε έξω από το παράθυρο, κάναμε μπάνιο, τέτοια πράγματα κάναμε», είπε ο βετεράνος αστροναύτης: «κάναμε αυτό που θέλαμε να κάνουμε». Παραδέχεται πάντως πως «είμασταν απρόσεκτοι με την επικοινωνία» και ο Τύπος έβγαλε το πράγμα από τις πραγματικές του διαστάσεις. Ό,τι κι αν συνέβη, ήταν σαφές πως τα πνεύματα έπρεπε να καλμάρουν μεταξύ του Skylab 4 και του Κέντρου Ελέγχου. Στις 28 Δεκεμβρίου, ο Καρ βγήκε και διεμήνυσε στον Φιλ Σάφερ, υπεύθυνο της αποστολής, ότι είχε ένα «ειδικό μήνυμα», ζητώντας του μια κουβέντα για το ποιος τελικά έφταιγε για τις αργοπορίες: οι πάνω ή οι κάτω που ζητούσαν συνεχώς νέα πράγματα; Δυο μέρες αργότερα, έγινε η πολυπόθητη κουβέντα. «Τους είπα τα πάντα», ανακαλεί ο Καρ, «Είπα πως χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο ξεκούρασης. Θέλουμε ένα πρόγραμμα που να μην είναι τόσο πιεστικό» και τέτοια πράγματα. Ήταν τα αιτήματά τους! Μετά ήταν η σειρά του εργοδότη και σύμφωνα με τα πρακτικά της NASA, τους απέστειλαν με τηλέτυπο πέντε σελίδες σχολίων, όπου δεν μάσησαν τα λόγια τους. Οι διαπραγματεύσεις εκτόνωσαν πάντως την κατάσταση. Για το υπόλοιπο μισό της αποστολής, ο αστροναύτες έκαναν κανονικά διαλείμματα για φαγητό και είχαν τα απογεύματά τους ελεύθερα. Και το πρόγραμμα της δουλειάς χαλάρωσε όμως πολύ. «Δούλεψε όμορφα και ωραία», είπε μετά ο Καρ, «όπως αποδείχτηκε όταν τέλειωσε η αποστολή, είχαμε ολοκληρώσει κάθε πείραμα που έπρεπε να κάνουμε». Ήταν όμως και κάτι άλλο που αποκόμισε η NASA από την «απεργία» (εντός ή εκτός εισαγωγικών), κάτι εξίσου σημαντικό με τα επιστημονικά δεδομένα που κόμισαν οι τρεις διαστημάνθρωποι: τις πρώτες εκδηλώσεις οργής εκεί πάνω, κάτι που της έδωσε μια καλή πρόγευση για το πώς θα είναι η μακροχρόνια παραμονή ανθρώπων στο Υπερπέραν…