Δώδεκα ημέρες μετά την καταδίωξη στα Διαβατά Θεσσαλονίκης, που οδήγησε στον θάνατο του 16χρονου Ρομά Κώστα Φραγκούλη από τα πυρά ενός 34χρονου αστυνομικού της Ομάδας ΔΙ.ΑΣ., ήρθε η ώρα για μία πρώτη, ψύχραιμη αποτίμηση του τι συνέβη τα ξημερώματα της Δευτέρας (5/12).
Ένα περιστατικό με κάποιες ομοιότητες, αλλά και μεγάλες διαφορές απ’ αυτό του Περάματος όταν πριν από περίπου 13 μήνες είχε πέσει νεκρός ο 20χρονος Ρομά Νίκος Σαμπάνης, πάλι μετά από αστυνομική καταδίωξη.
Τότε –με δεδομένο ότι διαπιστώθηκαν λάθη και παραλείψεις που οδήγησαν και στο «ξήλωμα» αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ.– άνοιξε συζήτηση για το πρωτόκολλο που πρέπει να ακολουθούν οι δυνάμεις που εμπλέκονται σε περιστατικά καταδίωξης.
Τις επόμενες εβδομάδες, ενημερωθήκαμε ότι αποφασίστηκε η υιοθέτηση του γαλλικού μοντέλο, με εφαρμογή ενεργειών σύμφωνα με διαβαθμισμένα στάδια επικινδυνότητας. Μεταξύ άλλων προβλέπονταν η επανεκπαίδευση περίπου 2.500 μάχιμων αστυνομικών της Άμεσης Δράσης (σ.σ. περιπολικά, Ομάδες ΔΙ.ΑΣ. και ΖΗΤΑ), τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Το αιματηρό περιστατικό –ανεξαρτήτως του τι προηγήθηκε- είχε προκαλέσει τον προβληματισμό τόσο ηγεσίας του Σώματος, όσο και της κοινωνίας, με τα όσα συνέβησαν στα Διαβατά Θεσσαλονίκης να δείχνουν πως και πάλι κάτι δεν πήγε καλά.
Είναι προφανές ότι ο 34χρονος αστυνομικός δεν είχε πρόθεση να τραυματίσει θανάσιμα τον 16χρονο. Ωστόσο, στην πράξη αποδείχτηκε ότι τόσο η θεωρητική όσο και η πρακτική εκπαίδευση πήγε… περίπατο, την κρίσιμη ώρα. Για παράδειγμα ποτέ δεν ενεπλάκησαν περιπολικά οχήματα, παρά μόνο μηχανές της Ομάδας ΔΙ.ΑΣ. ενώ δεν φαίνεται να ζητήθηκε και η συνδρομή τους από το Κέντρο Επιχειρήσεων. Το αποτέλεσμα ήταν οι δικυκλιστές αστυνομικοί να βρεθούν να εκτεθειμένοι στους επικίνδυνους ελιγμούς του αγροτικού οχήματος που οδηγούσε ο Κώστας Φραγκούλης, μη τηρώντας και τα όσα προβλέπονταν –με βάση το γαλλικό μοντέλο- για τη χρήση του υπηρεσιακού όπλου.
Η εγκύκλιος που εκδόθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου του 2021 –και έχει τον χαρακτηρισμό «απόρρητη»- είχε συγκεκριμένη αναφορά στους κανόνες εμπλοκής εν ώρα καταδίωξης. Σ’ αυτήν, σύμφωνα με πληροφορίες, ορίζεται ότι οι αστυνομικοί απαγορεύεται να πυροβολούν κατά τη διάρκεια καταδίωξης, αποσαφηνίζεται ότι καμία καταδίωξη δεν διακόπτεται, ενώ επισημαίνεται ότι ζητείται η κινητοποίηση περισσοτέρων δυνάμεων από το Κέντρο Επιχειρήσεων και η εμπλοκή περιπολικών οχημάτων, με στόχο την ακινητοποίηση του υπόπτου. Εδώ γεννάται ένα μεγάλο ερώτημα και δύο υποερωτήματα: το γνώριζαν αυτό οι αστυνομικοί; Αν ναι γιατί δεν το τήρησαν; Αν όχι γιατί δεν είχαν λάβει γνώση;
Σε κάθε περίπτωση, σχεδόν ένα χρόνο μετά τις αλλαγές που αποφασίστηκαν κι ενώ έχουν μεσολαβήσει πλείστες καταδιώξεις από αστυνομικές δυνάμεις που οδήγησαν μάλιστα και σε σημαντικές συλλήψεις, φαίνεται ότι ίσως χρειάζεται επιπλέον εκπαίδευση, ενδεχομένως και επαναξιολόγηση του προσωπικού που υπηρετεί στην λεγόμενη πρώτη γραμμή. Αυτό προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι τόσο για τους αστυνομικούς, όσο και για τα παραβατικά άτομα που αναγκάζονται να καταδιώξουν.
Τα 5 μέτρα που είχαν ανακοινωθεί το 2021
- Πλήρης αναμόρφωση του Κανονισμού Λειτουργίας της Άμεσης Δράσης με αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών ευρωπαϊκών κρατών.
- Διασφάλιση της συνεχούς επανεκπαίδευσης του συνόλου των αστυνομικών με προτεραιότητα τους αστυνομικούς που υπηρετούν στην Ομάδα ΔΙΑΣ
- Ψηφιοποίηση του Κέντρου Επιχειρήσεων της Άμεσης Δράσης.
- Άμεσος εφοδιασμός με κάμερες του συνόλου των αστυνομικών της Ομάδας ΔΙΑΣ, της ΟΠΚΕ, των ΜΑΤ και των περιπολικών της Ελληνικής Αστυνομίας.
- Αλλαγές στη διάταξη δυνάμεων και στην ηγεσία της Άμεσης Δράσης με στόχο τον καλύτερο δυνατό συντονισμό και την παροχή των καλύτερων δυνατών υπηρεσιών προς την κοινωνία.
