Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου της 8ης Οκτωβρίου 2013 σχετικά με «τη διαφθορά στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και τις επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα σε τρίτες χώρες», η καταδίκη του Α. Τσοχατζόπουλου και η Έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών εποπτείας αμυντικής πολιτικής σε 82 χώρες επαναφέρουν στο προσκήνιο τη συζήτηση για τις συνέπειες της διαφοράς σε οικονομία, κοινωνία, ποιότητα της δημοκρατίας κι ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε σχετικά: «Η διαφθορά είναι θέμα που απασχολεί τόσο την ελληνική όσο και πολλές άλλες κοινωνίες. Η ΕΕ θα μπορέσει να αποτελέσει αξιόπιστο και σημαίνοντα ηγέτη στο πλαίσιο της καταπολέμησης της διαφθοράς μόνον αν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το οργανωμένο έγκλημα, τη διαπλοκή οικονομικών συμφερόντων και πολιτικής, τη διαφθορά σε πολλαπλά επίπεδα αλλά και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εντός των συνόρων της. Ο εντοπισμός από την Κομισιόν τομέων που είναι ευάλωτοι στη διαφθορά στα διάφορα κράτη μέλη θα βοηθήσει στην εντατικοποίηση των προσπαθειών για την καταπολέμησή της, θα διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, θα εντοπίσει τάσεις που κυριαρχούν στην ΕΕ και θα προωθήσει την περαιτέρω συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς δεσμεύσεις. Κομβικό σημείο της προσπάθειας αντιμετώπισης της διαφθοράς και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος είναι ο έλεγχος των offshore εταιριών και των φορολογικών παραδείσων, η διαφάνεια στο τραπεζικό σύστημα, με πρώτο, αναγκαίο βήμα τον τερματισμό του τραπεζικού απορρήτου ώστε να χτυπηθεί η φοροαπάτη και η παράνομη διαφυγή κεφαλαίων καθώς και μια μαύρη λίστα με ευρωπαϊκές εταιρίες που εμπλέκονται σε φαινόμενα διαφθοράς. Η ενίσχυση, επίσης, της εποπτείας στις στρατιωτικές κι εξοπλιστικές δαπάνες θα πρέπει να είναι στις προτεραιότητες των κοινοβουλίων και της κοινωνίας των πολιτών. Ο τομέας αυτός είναι από τους πιο σημαντικούς όσον αφορά στην διαφθορά και το μαύρο χρήμα, όπως αποδεικνύει η Ελληνική «περίπτωση», που δεν είναι όμως η εξαίρεση αλλά μέρος του κανόνα. Αναμένουμε την έκδοση της «Έκθεσης σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και τις πολιτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ μέσω ενός σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Για τη χώρα μας είναι θέμα δικαιοσύνης η εξάλειψη της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα, με οργανωμένες πολιτικές, και μηδενική ανοχή σε πελατειακές σχέσεις, όπως και η ενίσχυση της λογοδοσίας και του δημοκρατικού ελέγχου. Η ανάθεση σε ανθρώπους του υποκόσμου να «καθαρίσουν» όχι μόνο δεν οδηγεί σε κάθαρση αλλά αντικαθιστά, όπως δείχνουν τα τελευταία γεγονότα, τους κλέφτες με μαχαιροβγάλτες, και επεκτείνει τη διαφθορά».
Η έκθεση επισημαίνει ότι η διαφθορά έχει συχνά μεγαλύτερες επιπτώσεις σε πολλούς από τους φτωχότερους πολίτες στον κόσμο και ζητάει να καταβάλει η ΕΕ κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξαλειφθούν αυτές οι πρακτικές. Η διαφθορά έχει επίσης επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις ευκαιρίες των πολιτών, ενώ το γεγονός ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν προστατεύονται επαρκώς οδηγεί πάλι σε περισσότερη διαφθορά.
Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου προσεγγίζει σφαιρικά το θέμα. Σε οκτώ ενότητες συνοψίζει τις σχετικές πολιτικές πρωτοβουλίες που έχουν ήδη ληφθεί ή σχεδιάζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επισημαίνει κενά, περιλαμβάνει σημαντικές αναφορές σε σειρά ζητημάτων που έμμεσα ή άμεσα συμβάλλουν στη διατήρηση αρνητικών πρακτικών, προτείνει και καλεί σε δράση και συνεργασία σε συγκεκριμένες αρχές που θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των φαινομένων διαφθοράς», δήλωσε με αφορμή την απόφαση αυτή του Ευρωκοινοβουλίου. Ενδεικτικά, οι ενότητες του ψηφίσματος είναι:
α. Συνοχή μεταξύ των εσωτερικών και των εξωτερικών πολιτικών
β. Λογοδοσία και διαφάνεια σχετικά με την εξωτερική βοήθεια και τους δημόσιους προϋπολογισμούς
γ. Διαφθορά και αναπτυξιακές πολιτικές
δ. Βελτίωση της δικαιοδοσίας των κρατών μελών
ε. Ανάπτυξη ικανοτήτων των οργάνων για την καταπολέμηση της διαφθοράς
στ. Εταιρική ευθύνη
ζ. Επιχειρήσεις για την ειρήνη και τη σταθερότητα,
η. Διεθνής συνεργασία και βοήθεια
που περιλαμβάνουν τις εξής αναφορές:
– επαναδιαπραγμάτευση της Οδηγίας για τη φορολόγηση των αποταμιεύσεων, στόχος της οποίας είναι να τεθεί πραγματικά τέλος στο τραπεζικό απόρρητο,
– δέσμευση της ΕΕ να συμπεριλάβει και να συνεκτιμήσει στις αναπτυξιακές της πολιτικές την έννοια του «δημοκρατικού ενστερνισμού», δηλαδή της αποτελεσματικής και πλήρους συμμετοχής των πολιτών στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των αναπτυξιακών στρατηγικών και πολιτικών των κυβερνήσεων των κρατών χορηγών και των κρατών εταίρων,
– ανάγκη πρόληψης πρακτικών διαφθοράς, που συχνά οδηγεί σε διόγκωση του κόστους των έργων,
– η διαφθορά παρεμποδίζει τις άμεσες ξένες επενδύσεις κι αποθαρρύνει εξωτερικούς παράγοντες από την οικονομική συνεργασία με αναπτυσσόμενες χώρες,
– η πάταξη της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών παραδείσων, της φοροδιαφυγής και της παράνομης διαφυγής κεφαλαίων, εντάσσεται στις ευρύτερες προσπάθειες για την προαγωγή της χρηστής διακυβέρνησης, μίας από τις βασικές προτεραιότητες για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ,
– καλεί όλες τις επιχειρήσεις της ΕΕ να ανταποκριθούν στην εταιρική ευθύνη τους για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες αρχές του ΟΗΕ.
