Την ώρα που πρόσφατες, νέες οδηγίες του ΕΟΔΥ, χαλαρώνουν τα μέτρα που αφορούν στις κηδείες αλλά και στις νεκροψίες/ταριχεύσεις σε ανθρώπους που έχουν χάσει τη ζωή τους από κορονοϊό, νεκροταφεία και μερίδα ιατροδικαστών αρνούνται να προβούν στην υιοθέτηση των μέτρων, συνεχίζοντας ένα χρόνο μετά την πανδημία να αντιμετωπίζουν αυτούς τους νεκρούς σαν μιάσματα.
Μάλιστα, πρόσφατα έγινε και μια καταγγελία που σοκάρει από έναν εργάτη του δήμου Χαλκιδέων, ο οποίος εργάζεται στα κοιμητήρια της πόλης.
Πρωταγωνιστής ήταν ένας ιερέας ο οποίος σύμφωνα με την καταγγελία κήδεψε χωρίς κανένα μέτρο έναν 77χρονο που πέθανε από κορονοϊό, ανοίγοντας κανονικά το φέρετρο βγάζοντας και το ζελοφάν, λέγοντας στους εργάτες που αντέδρασαν ότι κάνει κουμάντο αυτός και ότι δεν υπάρχει κορονοϊός.
Τι ισχύει με νεκροψίες και κηδείες όσων πεθαίνουν από κορονοϊό: Οι οδηγίες του ΕΟΔΥ
Τον Φεβρουάριο του 2021, ο ΕΟΔΥ προχώρησε στην ανανέωση των οδηγιών για τη διαχείριση νεκρών σωμάτων αλλά και τη μεταφορά ανθρωπίνων σορών ή τέφρας θανόντων από covid -19. Στην ουσία, με αυτές τις οδηγίες άναψε το πράσινο φως για τη διενέργεια νεκροψίας/νεκροτομομής αλλά και ταρίχευσης σε ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους από κορονοϊό, κάτι που δεν επιτρεπόταν για καιρό.
Ένα από τα βασικά σημεία που διασαφηνίζονται σε αυτές τις οδηγίες είναι ότι όντως, η μετάδοση του κορονοϊού μπορεί να γίνει και μέσα από ένα νεκρό σώμα.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι οδηγίες: «Θεωρητικά, μετάδοση SARS-CoV-2 στο πλαίσιο διαχείρισης νεκρών σωμάτων ασθενών που κατέληξαν με COVID-19 θα μπορούσε να συμβεί μέσω επαφής με ιστούς ή βιολογικά υγρά του θανόντος όπου ο ιός είναι παρών ή μέσω επαφής με μολυσμένες επιφάνειες ή αντικείμενα. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, η πιθανότητα μετάδοσης του SARS-CoV-2 κατά τη διαχείριση ανθρώπινων σορών θεωρείται χαμηλή και μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν αναφορές για άτομα που μολύνθηκαν από το χειρισμό νεκρών σωμάτων ασθενών που κατέληξαν με COVID-19».
Στη συνέχεια, περιγράφονται αναλυτικά τα μέτρα ατομικής προφύλαξης/εξοπλισμός ατομικής προστασίας για τη διενέργεια νεκροτομής/ νεκροψίας αλλά και ταρίχευσης σε ανθρώπους που έχουν χάσει τη ζωή τους από κορονοϊό. Όπως αναφέρεται: «Οι διαδικασίες ασφαλούς διαχείρισης νεκρών σωμάτων ασθενών με COVID-19 είναι συναφείς με αυτές που ακολουθούνται σε κάθε περίπτωση νεκροτομής ατόμων που έχουν καταλήξει λόγω οξείας νόσου του αναπνευστικού ή άλλου λοιμώδους νοσήματος».
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναθεωρημένες οδηγίες και στο κομμάτι της προετοιμασίας και μεταφοράς του νεκρού σώματος από τον τόπο θανάτου στον τόπο φύλαξης της σορού, νεκροτομής, ταφής ή αποτέφρωσης. Όπως αναφέρεται- «Η τοποθέτηση του νεκρού σώματος σε ανθεκτικό, αδιάβροχο, πλαστικό σάκο με φερμουάρ, γενικά δεν προτείνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), εκτός αν συντρέχουν άλλοι λόγοι, όπως: – σε περίπτωση σημαντικής διαρροής σωματικών υγρών – μετά τη διενέργεια νεκροτομής για τη διευκόλυνση της μεταφοράς και παραμονής της σωρού εκτός του νεκροθαλάμου/νεκροτομείο».
Όσον αφορά τώρα στις οδηγίες για την τελετή (κηδεία) ενός ανθρώπου που έχει χάσει τη ζωή του από covid, εδώ πια η χαλάρωση των μέτρων είναι εμφανής. Οι οδηγίες αναφέρουν: «Το προσωπικό που θα φροντίσει τον νεκρό (π.χ. λουτρό, χτένισμα, ξύρισμα κλπ.) πρέπει να φορά τον κατάλληλο ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό/. Εάν η οικογένεια το επιθυμεί, μπορεί να δει τον νεκρό ΧΩΡΙΣ να τον αγγίξει ή να τον ασπαστεί, τηρώντας κάθε φορά τις βασικές προφυλάξεις, συμπεριλαμβανομένης της υγιεινής των χεριών».
Τι λέει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας και τι επιλέγουν τελικά τα νεκροταφεία
«Με νέα δεδομένα στα χέρια μας αλλά και με τον εμβολιασμό όλων των συναδέλφων και όσων διενεργούν νεκροψίες κατέστη ασφαλές να παρέχουμε τις υπηρεσίες μας, εφόσον αυτό χρειαστεί σε ανθρώπους που έχασαν την ζωή τους από covid» εξηγεί στο Newsbeast ο Γρηγόρης Λέων, πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας.
Όπως συνεχίζει να εξηγεί: «Με καλό αερισμό των νεκροτομείων και με μια σειρά από απαραίτητα μέτρα προφύλαξης μπορούμε να κάνουμε τις παραπάνω πράξεις. Όσον αφορά τις τελετές δε χρειάζεται και δεν πρέπει να ταφεί κάποιος που έχασε τη ζωή του από covid σε μακρινή θέση μέσα στο νεκροταφείο. Μάλιστα θα μπορούσαν οι συγγενείς από μια απόσταση να δουν τον νεκρό πριν την ταφή».
Τι λένε όμως οι υπεύθυνοι των νεκροταφείων για όλα τα παραπάνω; Το Newsbeast επικοινώνησε με τους υπεύθυνους σε δύο μεγάλα νεκροταφεία- το Α΄ Αθηνών και του Περιστερίου και η απάντηση που πήραμε ήταν κατηγορηματική- οι φραγκοφόροι στις κηδείες των ανθρώπων που έχουν πεθάνει από κορονοϊό συνεχίζουν να μεταφέρουν το φέρετρο φορώντας ειδικές στολές, το φέρετρο δεν ανοίγει σε καμία των περιπτώσεων και παραμένει τυλιγμένο με σελοφάν καθ’ όλη τη διάρκεια της τελετής.
«Στα νεκροταφεία αυτοί οι νεκροί θεωρούνται β’ κατηγορίας»
Ιδιοκτήτης μεγάλου γραφείου τελετών ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του (τα στοιχεία του στη διάθεση του Newsbeast) εξηγεί πως σε πολλά νεκροταφεία αυτές οι κηδείες θεωρούνται «πονοκέφαλος» και πως τα νεκροταφεία επικαλούμενα το φόβο μετάδοσης του κορονοϊού όχι απλώς δεν έχουν διάθεση να χαλαρώσουν τα μέτρα αλλά συχνά βάζουν και εμπόδια σε αυτές τις κηδείες.
Όπως μας λέει χαρακτηριστικά ο ιδιοκτήτης του γραφείου τελετών: «το νεκροταφείο του Βύρωνα για παράδειγμα δε δέχεται νεκρό από covid στα ψυγεία του, ούτε και στο θάλαμο της αναμονής πριν από μια κηδεία. Το φέρετρο με έναν τέτοιο νεκρό πρέπει να φτάσει στο εν λόγω νεκροταφείο, το πολύ μία ώρα πριν την τέλεση της κηδείας και η τελετή θα γίνει σε απομακρυσμένο ξωκκλήσι. Στο νεκροταφείο του Ζωγράφου, πάλι, είναι δεδομένο ότι σε τέτοια κηδεία θα πάρεις μια απομακρυσμένη, γ’ θεση ακόμα κι αν οι συγγενείς επιθυμούν καλύτερη».
Ο ίδιος άνθρωπος μάλιστα μας είπε πως από τη στιγμή που στα γραφεία τελετών παραλαμβάνουν αυτούς τους νεκρούς από τα νοσοκομεία μέσα σε σάκο, σε σάκο τους κρατούν κι οι ίδιοι πριν τους τοποθετήσουν στα φέρετρα και δεν προβαίνουν σε περιποίηση όπως περιγράφεται στις οδηγίες του ΕΟΔΥ.
Σημειώνεται πως οι οδηγίες δεν είναι υποχρεωτικές αφήνοντας περιθώρια επιλογής στα γραφεία τελετών.-Όπως αναφέρεται: «Σε περίπτωση που υπάρχει μερική αδυναμία εφαρμογής των προαναφερθέντων, είναι στη διακριτική ευχέρεια των γραφείων τελετών η ανάλογη τροποποίησή τους, έχοντας πάντα ως γνώμονα τόσο την προστασία της Δημόσιας Υγείας, όσο και την ατομική προστασία των χειριστών».
Άρνηση και από μερίδα ιατροδικαστών να διενεργήσουν νεκροψίες – νεκτροτομές
Άρνηση να ασχοληθούν με αυτές τις σορούς έχουν σε αρκετές περιπτώσεις και οι ιατροδικαστές στις κατά τόπους υπηρεσίες. Όπως δείχνει το ρεπορτάζ οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες έχουν χωριστεί στα δύο όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα.
Να σημειωθεί πως ενώ πρόκειται για κλάδο με 50 μόλις ενεργούς επαγγελματίες σε όλη Ελλάδα – οι οποίοι φέρουν το συγκεκριμένο τίτλο- υπάρχουν τρεις διαφορετικές ενώσεις εργαζομένων με τις έριδες ανάμεσα στα μέλη να είναι συχνές. Μάλιστα μέχρι και το 2007 όπου ορίστηκαν υπεύθυνοι στις κατά τόπους ιατροδικαστικές υπηρεσίες ο κάθε ιατροδικαστής λογοδοτούσε μόνο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Οι οδηγίες του ΕΟΔΥ για το θέμα φαίνεται πως προκάλεσαν έναν εξτρά εκνευρισμό σε πολλούς επαγγελματίες του κλάδου.
Ο Κωνσταντίνος Ανδρέου, Επιμελητής Ιατροδικαστικής στο ΓΝΠ Νίκαιας τονίζει πως από τη στιγμή που οι οδηγίες αναθεωρήθηκαν πρέπει να ακολουθούνται και από τους ιατροδικαστές αφού μιλάμε για αποφάσεις που βασίζονται σε ιατρικά δεδομένα, έπειτα από σχετική έρευνα. «Χρειάζονται κάποια επιπλέον μέτρα προστασίας σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά δεν πρόκειται για κάτι δύσκολο στην εφαρμογή αφού απαιτούν αερισμό του νεκροτομείου και μέτρα προστασίας όπως τις ειδικές στολές, τις μάσκες FFP2 κτλ. Είναι μάλιστα θετική κίνηση το ότι πια επιτρέπονται και οι ταριχεύσεις αυτών των σορών, οι οποίες είναι βασικό προαπαιτούμενο για να μεταφερθεί ένας άνθρωπος που έχασε τη ζωή του από κορονοϊό, στον γενέθλιο τόπο του για ταφή. Αν δεν γίνει ταρίχευση δεν επιτρέπεται και η σορός να μπει σε καράβι, αεροπλάνο ή οποιοδήποτε άλλο μέσο μαζικής μεταφοράς. Την περίοδο που ακόμα οι ταριχεύσεις δεν επιτρέπονταν νεκροί ‘κόλλησαν’ σε ψυγεία νεκροτομείων επί μήνες μέχρι να δοθεί το πράσινο φως για αυτή την υπηρεσία».
Από την άλλη, ο ιατροδικαστής Κρήτης, Σταμάτης Μπελιβάνης δηλώνει κατηγορηματικά στο Νewsbeast πως στην Κρήτη οι εργαζόμενοι στις ιατροδικαστικές υπηρεσίες δεν διενεργούν νεκροψίες/ νεκροτομές/ταριχεύσεις σε ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους από κορονοϊό- την ίδια άρνηση δείχνουν και άλλες ιατροδικαστικές υπηρεσίες στην Ελλάδα-.
Ο κος Μπελιβάνης μας εξήγησε το λόγο: «αν θέλουμε να έχουμε νεκροψίες νεκρών από κορονοϊό τότε πρέπει να δημιουργήσουμε και ειδικά covid νεκροτομεία όπως υπάρχουν και ΜΕΘ και κλινικές κορονοϊού. Στα μικρά και με περιορισμένες δυνατότητες νεκροτομεία της επαρχίας αυτές οι υπηρεσίες δεν μπορούν να δοθούν για λόγους προστασίας των εργαζομένων. Έχουν γίνει πολλές φασαρίες για αυτό το ζήτημα εδώ στην Κρήτη αλλά εμείς επιμένουμε ότι δεν θα προβαίνουμε σε αυτές τις υπηρεσίες στο νησί μας».
Σημειώνεται πως η πρώτη στην Ελλάδα εκταφή νεκρού που είχε νοσήσει από covid-19, έγινε τον Μάρτιο του 2021 στην Πιερία, έπειτα από μήνυση των συγγενών του εκλιπόντα, οι οποίοι υποστήριζαν πως ο άνθρωπός τους έφυγε από τη ζωή εξαιτίας τρώσης της τραχείας του κατά τη διαδικασία της διασωλήνωσης στο νοσοκομείο της Κατερίνης.
