Στέγασαν μεγάλο αριθμό Μικρασιατών προσφύγων και φέρουν πάνω τους τα σημάδια μίας από τις πλέον επώδυνες στιγμές της νεοελληνικής ιστορίας, των αιματηρών γεγονότων του Δεκεμβρίου του ’44.
Ωστόσο, οι προσφυγικές κατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας εδώ και χρόνια είναι αφημένες στην τύχη τους, δεχόμενες πλέον μόνο τα χτυπήματα του αδυσώπητου χρόνου.
Η είδηση για τη μεταβίβασή τους από το Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ με σκοπό την αξιοποίησή τους, τις έφερε ξανά στην επικαιρότητα.
Τα σχέδια του ΤΑΙΠΕΔ δεν έχουν πάρει ακόμη συγκεκριμένη μορφή, όπως γράφει σήμερα το «Έθνος». Η διοίκηση του Ταμείου θα εξετάσει όλα τα εναλλακτικά σενάρια για την αξιοποίησή τους, ωστόσο οι πρώτες απόψεις συγκλίνουν, σύμφωνα με πληροφορίες, σε παραχώρηση των κτιρίων και όχι ενοικίασή τους.
Πηγή του ΤΑΙΠΕΔ εκτιμά ότι μερικές από τις προσφυγικές κατοικίες θα μπορούσαν να «μεταμορφωθούν» σε σύγχρονη -ως προς τη λειτουργικότητά τους- φοιτητική εστία, πολιτιστικό κέντρο κλπ. Οι εικαστικές παρεμβάσεις στις προσφυγικές κατοικίες ως προς την εξωτερική τους όψη θα πρέπει ωστόσο να είναι συμβατές με την ιστορική τους μορφή, καθώς έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικός χώρος. Γι’ αυτό, στην προκήρυξη που θα αφορά την παραχώρησή τους θα υπάρχουν περιορισμοί ως προς τον τρόπο ανακαίνισής τους. Δεκάδες παιδιά κυρίως από οικογένειες μεταναστών διαμένουν στα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Τα προσφυγικά της λ. Αλεξάνδρας εκτείνονται σε 14,5 στρέμματα, αποτελούμενα από οκτώ πολυκατοικίες με 228 διαμερίσματα, 50 τ.μ. το καθένα. Από αυτά, τα 40 ανήκουν στο ΥΠΕΚΑ, τα 51 σε ιδιοκτήτες και τα υπόλοιπα 137 στο Δημόσιο.
Τα διαμερίσματα που ανήκουν στο Δημόσιο, στην πλειονότητά τους τελούν σήμερα υπό κατάληψη. Κάποια στεγάζουν μετανάστες, κυρίως από το Αφγανιστάν. Σε άλλα έχουν βρει καταφύγιο τοξικομανείς ή άτομα του «αντιεξουσιαστικού» χώρου. Η εικόνα που κυριαρχεί συμπυκνώνεται στα εξής: Πολυμελείς οικογένειες στοιβαγμένες σε 50 τ.μ., σοβάδες που πέφτουν από τους τοίχους, αιωρούμενα καλώδια κλπ. Μοναδική νότα αισιοδοξίας τα δεκάδες παιδιά που ανεβοκατεβαίνουν τις σκάλες και παίζουν στις αυλές που έχουν μετατραπεί σε πάρκινγκ αυτοκινήτων.
Τα δυο σενάρια για τα προσφυγικά
Ο Ρέζα από το Αφγανιστάν, με τα λιγοστά ελληνικά του, μας εξήγησε ότι στο διαμέρισμά του διαμένουν δύο οικογένειες. Τέσσερις ενήλικοι και οκτώ παιδιά. Ο ίδιος -λέει- πληρώνει ενοίκιο 80 ευρώ σε κάποιον που τον έβαλε στο διαμέρισμα. Ανάλογο καθεστώς, υποστηρίζει, ισχύει και για άλλους ομοεθνείς του.
Πολλοί μιλούν για διακίνηση ναρκωτικών. Στους ιδιοκτήτες διαμερισμάτων, παρότι η ΓΑΔΑ είναι σε απόσταση αναπνοής, η ανασφάλεια βασιλεύει.
Σύμφωνα με το Αρχείο Νεοτέρων Μνημείων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), οι πολυκατοικίες κτίστηκαν την περίοδο 1933-1935. Οι πρώτες τέσσερις πολυκατοικίες κοντά στην Αλεξάνδρας, σχεδιάστηκαν από τον Δημήτριο Κυριακό και οι υπόλοιπες τέσσερις από τον Κίμωνα Λάσκαρι.
Το 2009, με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), ολόκληρο το συγκρότημα χαρακτηρίστηκε ως μνημείο λόγω της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και κοινωνικής του σημασίας.
Είχε προηγηθεί απόφαση του ΣτΕ, στο οποίο προσέφυγε πλήθος φορέων κατά προηγούμενης απόφασης του υπουργείου Πολιτισμού για τον χαρακτηρισμό μόνο δύο πολυκατοικιών ως διατηρητέων, σε συνέχεια σχετικού σχεδίου του πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ, που επιδίωκε την αξιοποίηση του χώρου.
Το 2009, ΤΕΕ και Δήμος Αθηναίων εισηγήθηκαν από κοινού την ανταλλαγή οικοπέδου του Επιμελητηρίου στα Εξάρχεια με τμήμα των Προσφυγικών για τη στέγαση των γραφείων του φορέα… Αργότερα προτάθηκε να δημιουργηθούν στο συγκρότημα Μουσείο για τον Ελληνισμό της Ανατολής, Κέντρο Βιωματικής Εκπαίδευσης Ανηλίκων, κοινωνική κατοικία, ή ξενώνας συνοδών των ασθενών του νοσοκομείου «Αγιος Σάββας».
