Το πόρισμα του ΑΠΘ για τις μεταρρυθμίσεις στα ΑΕΙ

Σε 47 σημεία συνοψίζει προβλήματα και αντιφάσεις που επιφέρει η εφαρμογή του νέου νόμου (4009/12) για τις μεταρρυθμίσεις στα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας, η οχταμελής Επιτροπή επιστημόνων που συγκρότησε πριν δύο μήνες το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο, με απόφαση της Συγκλήτου, προκειμένου να διερευνήσει τις τεχνικές δυσλειτουργίες που επιφέρει η εφαρμογή του.

Η Επιτροπή, που αποτελείται από αναγνωρισμένους ακαδημαϊκούς διαφόρων ειδικοτήτων του Αριστοτελείου, αφού μελέτησε το νέο νόμο, υποδεικνύει σε 30σέλιδη αναφορά του συγκεκριμένα άρθρα και διατάξεις του που προκαλούν τεχνικά προβλήματα στην ομαλή λειτουργία των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και χρήζουν βελτίωσης, εισηγείται, δε, σε καθεμία από αυτές τις ενδεδειγμένες λύσεις και ρυθμίσεις.

Το πόρισμα της επιτροπής έχει ήδη διαβιβαστεί στον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό Παιδείας, Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο, στη σύνοδο των Πρυτάνεων (η οποία θα το συζητήσει στην επόμενη συνεδρίασή της στις 9 Μαρτίου) και στα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, με αίτημα να τεθεί σε διαβούλευση, προκειμένου να αποκατασταθούν τα αρνητικά σημεία του, και να ανατραπεί το κλίμα «δαιμονοποίησης» των πανεπιστημίων σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του.

Ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, Γιάννης Μυλόπουλος, ξεκαθάρισε στη διάρκεια παρουσίασης του πορίσματος ότι το αίτημα της διαβούλευσης αφορά μία καθαρά τεχνική συζήτηση και όχι μία πολιτική αντιπαράθεση, ενώ πρότεινε να δημιουργηθεί μία επιτροπή στο υπουργείο Παιδείας για να συζητήσει τις επισημάνσεις που εισηγείται το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο.

«Δεν πρόκειται για πολιτικές διαφορές με το νόμο, αλλά εφαρμόζοντάς τον, διαπιστώσαμε 47 διατάξεις που δημιουργούν καθημερινά προβλήματα και χρήζουν αλλαγών. Γνώμονας των προτάσεών μας είναι οι ακαδημαϊκές αξίες, οι ελευθερίες και ευρυθμία του πανεπιστημίου» είπε και πρόσθεσε: «Επιθυμούμε τη συνεργασία με το υπουργείο ώστε να επανέλθει η ηρεμία στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Το συγκεκριμένο κείμενο της Επιτροπής, αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι η άγονη αντίθεση στο νόμο δεν είναι η πρακτική που ακολουθούν τα πανεπιστήμια, όπως σκοπίμως κατηγορούνται. Προσπαθούμε να υπερβούμε τη σημερινή κρίση στα πανεπιστήμια».

Οι σημαντικότερες επισημάνσεις

Τα μέλη της Επιτροπής επεσήμαναν ότι για τα 47 σημεία που υποδεικνύονται στο κείμενο υπήρξε πλήρης ομοφωνία, αφορούν τα λειτουργικά προβλήματα και όχι τα θεωρούμενα ως «καυτά», όπως για παράδειγμα το ζήτημα της αυτοδιοίκησης των πανεπιστημίων.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής, καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ, Νίκος Παρασκευόπουλος, υπέδειξε ως σημαντικότερα από τα 47 σημεία τις διευρυμένες αρμοδιότητες των κοσμητόρων, οι οποίοι πλέον καθίστανται υπεύθυνοι ακόμη και για εκπαιδευτικά ζητήματα, για τα οποία ενδεχομένως δεν θα είναι γνώστες και δεν θα έχουν εκλεγεί από τα τμήματα, την κατάργηση των πανεπιστημιακών τμημάτων και συνεπώς της ενιαίας ακαδημαϊκής ενότητας, τον τρόπο εκλογής και τις εξελίξεις των καθηγητών, την κατάργηση του πτυχίου και την αντικατάστασή του από τον τίτλο σπουδών, παράλληλα με την πρόβλεψη για μειωμένη διάρκεια σπουδών ακόμη και κάτω από τα τρία χρόνια, και την ανυπαρξία εγγυήσεων για την χρηματοδότηση της φοιτητικής μέριμνας (σίτιση, στέγαση).

Σε ό,τι αφορά το πρώτο ζήτημα, ο κοσμήτορας της Σχολής Θετικών Επιστημών, Σπ. Παυλίδης, επεσήμανε ότι ο επιφορτισμένος με πολλές αρμοδιότητες πλέον κοσμήτορας, καλείται να διοικήσει ως μάνατζερ και να χειρίζεται λεπτά ακαδημαϊκά θέματα, ακόμη και αν δεν τα γνωρίζει, ενώ παρέχεται η δυνατότητα παύσης του από το Διοικητικό Συμβούλιο, αντί της Συγκλήτου. Ζήτησε δε, να απαλειφθεί από το νόμο η διάταξη «βόμβα» που προβλέπει τη διαδικασία εκλογών ώστε να αποκλειστεί η υποψηφιότητα ενός κοσμήτορα, ακόμη και αν αυτός είναι ένας άξιος καθηγητής με προσόντα.

Για την ακαδημαϊκή αποδόμηση των τμημάτων, ο αναπληρωτής καθηγητής Νομικής, Γ. Δέλλιος, υποστήριξε ότι ο νόμος προβλέπει την μεταφορά των διοικητικών ζητημάτων των τμημάτων στις Σχολές (π.χ. τις αποφάσεις για το πρόγραμμα σπουδών), αν και τις εκάστοτε δυνατότητες πρέπει να αποφασίζει η γενική συνέλευση των τμημάτων. Παρόμοιες δυσκολίες ανακύπτουν στην πρόβλεψη σύστασης τμήματος σε κάθε σχολή μεταπτυχιακών σπουδών, που πέραν των ακαδημαϊκών εμπλοκών θα επιφέρουν μεγάλο κόστος στα πανεπιστήμια.

Σχετικά με την κατάργηση του πτυχίου, ο αναπληρωτής πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής, Αλ. Γαρύφαλλος, υπογράμμισε ότι η αντικατάστασή του από τον τίτλο σπουδών δεν ανταποκρίνεται σε ολοκληρωμένο κύκλο σπουδών. Πρόσθεσε ότι η τριετής, διετής και μονοετής φοίτηση για την οποία θα δίνεται ένα πιστοποιητικό όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στις ακαδημαϊκές ετήσιες πιστωτικές μονάδες – όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία – αλλά επιπλέον επιφέρει αυξημένες δαπάνες, ενώ τελικά θα έπρεπε η μικρότερης διάρκεια φοίτηση να ενταχθεί σε άλλα προγράμματα Δια Βίου Μάθησης και όχι στα πανεπιστήμια.

Ο πρόεδρος του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, Χρ. Αναγνωστόπουλος, αναφερόμενος στην φοιτητική μέριμνα, είπε ότι ανατίθεται πλέον στα πανεπιστήμια από το ΕΙΝ, χωρίς να εξασφαλίζονται προηγουμένως οι πόροι, ενώ τα πανεπιστήμια υποχρεούνται να την χρηματοδοτούν από τα κονδύλια για την έρευνα και την περιουσία του πανεπιστημίου, με ό,τι αυτό σημαίνει για την έρευνα και την καινοτομία που παράγεται στα ΑΕΙ. Επιπλέον, η κύρια χρηματοδότηση του πανεπιστημίου γίνεται μέσω της ΑΔΙΠ, και καθορίζεται από αυτήν, ενώ μία αρνητική αξιολόγηση μπορεί να διακόψει την χρηματοδότηση κάποιου τμήματος. Από την άλλη, η πρόσθετη χρηματοδότηση για τις αριστείες θα κατανέμεται με βάση δείκτες που είναι διαφορετικοί για κάθε Σχολή, και συνεπώς το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να κριθεί συνολικά, ενώ για την διαχείριση της περιουσίας του πανεπιστημίου ορίζεται εξωτερικός διαχειριστής.

Τέλος, για το νέο μοντέλο διοίκησης που προτείνει ο νόμος, η Επιτροπή του ΑΠΘ επισημαίνει ότι θα κατέχει ευρείες διοικητικές αρμοδιότητες – καθώς σε αυτό θα υπάγεται ο ορισμός του κοσμήτορα, η κατάρτιση του οργανισμού του πανεπιστημίου κ.α. – για καθοριστικά ζητήματα που συνδέονται με τον πυρήνα της εκπαίδευσης και της έρευνας, και τα οποία, αντίθετα, θα έχει την ευθύνη ένα πολύ μικρό σώμα μελών (15, εκ των οποίων μόνο οι 8 θα προέρχονται από το πανεπιστήμιο, και τα υπόλοιπα μέλη θα είναι εξωτερικά), που δεν θα είναι αντιπροσωπευτικό των 42 τμημάτων. Τα μέλη της Επιτροπής εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις για την αντιμετώπιση των επιστημονικών και εκπαιδευτικών αναγκών του ιδρύματος από ένα μικρό σώμα μη εξειδικευμένων ατόμων, και υποστήριξαν ότι οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου θα έπρεπε να περιορίζονται σε εποπτικούς ρόλους και όχι ουσίας του ερευνητικού και εκπαιδευτικού έργου.

Στην Επιτροπή του ΑΠΘ για το νόμο 4009/12 συμμετέχουν επίσης ο πρόεδρος του τμήματος Χημείας, Α. Γιαννακουδάκης, ο πρόεδρος της Γεωπονικής, Δ. Κωβαίος, και ο πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας, Ι. Μουρέλος.