Την άμεση παύση λειτουργίας των παράνομων χωματερών (ΧΑΔΑ) και την περιβαλλοντική αποκατάστασή τους ζητά ο Συνήγορος του Πολίτη, εκφράζοντας την ανησυχία του για τα προβλήματα που εξακολουθεί να παρουσιάζει ο τομέας της διαχείρισης αποβλήτων στη χώρα μας.
Όπως επισημαίνει η ανεξάρτητη Αρχή, παρά τη δέσμευση της Ελλάδας για κατάργηση όλων των ΧΑΔΑ, έως το 2008, εξακολουθούν να παραμένουν σε λειτουργία αρκετοί απ’ αυτούς, γεγονός που δημιουργεί τον κίνδυνο επιβολής υψηλών προστίμων από το δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στο άμεσο μέλλον.
Ανάμεσα σε άλλα, ο Συνήγορος του Πολίτη προτείνει:
1. Να επεκταθεί η αξιοποίηση των αποβλήτων με ανακύκλωση – επαναχρησιμοποίηση – ανάκτηση ενέργειας, αλλά και οι πρακτικές πρόληψης ή και μείωσης της παραγωγής αποβλήτων. Συμπληρωματικά, να κατασκευάζονται ταυτόχρονα με τους ΧΥΤΑ τα έργα επεξεργασίας αποβλήτων, ώστε οι ΧΥΤΑ σύντομα να μετατραπούν σε χώρους υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ). Η κατασκευή ΧΥΤΑ είναι μία από τις διαθέσιμες επιλογές και όχι η μοναδική λύση για τη διαχείριση απορριμμάτων.
2. Να εφαρμοστούν τα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης στερεών αποβλήτων, να ολοκληρωθούν οι μελέτες και οι δημοπρατήσεις των έργων. Να εκπονούνται μελέτες βιωσιμότητας και συγκριτική αξιολόγηση των εναλλακτικών συστημάτων διαχείρισης, χρησιμοποιώντας περιβαλλοντικά, τεχνικά και οικονομικά κριτήρια.
3. Να ενισχυθεί η συμμετοχή των πολιτών, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία κοινωνική αποδοχή των παρεμβάσεων στο χώρο, σύμφωνα με την νομοθεσία για τη «Συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων».
4. Να θεσπιστεί υποχρεωτική παρακολούθηση των περιβαλλοντικών συνθηκών, συγκεκριμένων μεθόδων απορρύπανσης – αποκατάστασης. Να γίνεται συστηματικός έλεγχος της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων τόσο κατά την έναρξη μιας δραστηριότητας, όσο και κατά τη λειτουργία της. Να στελεχωθούν οι υπηρεσίες με επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό και να ενισχυθεί η υλικοτεχνική υποδομή τους.
5. Να ολοκληρωθεί το νομοθετικό πλαίσιο με την έκδοση του προεδρικού διατάγματος για τη διαχείριση των οικοδομικών υλικών και υλικών εκσκαφών -δεδομένου ότι πολλοί εν ενεργεία ΧΑΔΑ είναι κυρίως χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης οικοδομικών υλικών και υλικών εκσκαφής.