Με βασικό ζητούμενο την οικοδόμηση εμπιστοσύνης για μία εκ νέου αρχιτεκτονική ασφαλείας, που θα ανατρέψει τη φθίνουσα πορεία των τελευταίων ετών και θα ξαναδώσει ώθηση στο πνεύμα της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, που αποτέλεσε την κινητήρια δύναμή του, διεξάγεται σήμερα στο Πότσνταμ, τη μικρή πόλη έξω από το Βερολίνο, η άτυπη υπουργική σύνοδος του ΟΑΣΕ, του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. Την Ελλάδα εκπροσωπεί ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς. Πρόκειται για μία σύνοδο προπαρασκευαστική της υπουργικής συνόδου στο Αμβούργο, τον προσεχή Δεκέμβριο, με την οποία θα ολοκληρωθεί η γερμανική προεδρία στον Οργανισμό.

«Νομίζω ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να δώσουμε εδώ μια ώθηση για περισσότερη διαφάνεια, την πρόληψη των κινδύνων και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης» τόνισε με δήλωσή του χθες ο προεδρεύων υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγιερ.

«Στην κρίση που κλυδωνίζει τον κόσμο του σήμερα, ο ΟΑΣΕ είναι ίσως πιο σημαντικός από ποτέ στη διαχείριση της κρίσης στην ανατολική Ουκρανία, την Υπερδνειστερία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και άλλες συγκρούσεις στην Ευρώπη, καθώς και στη διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας».

Ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας θέλησε να υπογραμμίσει τη σημασία σήμερα του ΟΑΣΕ «ως πλατφόρμας διαλόγου για την ειρήνη στην Ευρώπη και την κοινή μας ασφάλεια από το Βανκούβερ ως το Βλαδοβιστόκ» και την ανάγκη διαχείρισης των «καυτών θεμάτων», όπως η ενίσχυση των θεμελιωδών ελευθεριών και των δημοκρατικών προτύπων, η αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων, όπως η διεθνής τρομοκρατία ή τις συνέπειες της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, καθώς και ο έλεγχος των εξοπλισμών.

Αυτή, σύμφωνα με πηγές του Οργανισμού, από τον προεδρεύοντα φέτος Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, είναι η τρίτη προσπάθεια να βγει από το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει ο ΟΑΣΕ και να δοθεί μία νέα προοπτική ικανή να ανταπεξέλθει στη διαχείριση των σύνθετων προβλημάτων, αλλά και των νέων μορφών πολέμου και κρίσεων που απαιτούν και νέες προσεγγίσεις.

Ο ΟΑΣΕ, με 57 κράτη μέλη σήμερα, στα 40 χρόνια χρόνια ζωής του, που ξεκίνησε το 1975 ως ΔΑΣΕ (Διάσκεψη για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη), κατάφερε να χτίσει μία αρχιτεκτονική ασφαλείας ως φόρουμ διαλόγου και να προωθήσει μία πολιτική κουλτούρα συνεννόησης. Ωστόσο, σήμερα διατηρεί το προφίλ του αλλά όχι την αίγλη και τη δύναμη της δεκαετίας του ’90, καθώς από το 2000 και έπειτα, και κυρίως από τον πόλεμο στη Γεωργία το 2008, άρχισε να χάνει πλέον έδαφος, με αποτέλεσμα η συνεννόηση και ο αληθινός διάλογος ανάμεσα στα κράτη μέλη του να είναι ζητούμενο μέσα σε μία γενικότερη αποδόμηση του συστήματος ασφαλείας που είχε χτιστεί στη βάση του Οργανισμού. Κανείς δεν αμφιβάλλει, λοιπόν, ότι χρειάζονται νέες βάσεις και επιστροφή στις ρίζες του ΟΑΣΕ.

Η Ελλάδα, αναλαμβάνοντας την προεδρία του ΟΑΣΕ το 2009, σε μία κρίσιμη στιγμή του Οργανισμού με την πρωτοβουλία «Διαδικασία Κέρκυρας» και στόχο την αναζωπύρωση του διαλόγου για θέματα ασφάλειας επιχείρησε το δύσκολο εγχείρημα το οποίο κατέληξε μεν στη «Διακήρυξη των Αθηνών» που αφορούσε τη δέσμευση των κρατών μελών να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου, αλλά δεν είχε τα προσδοκόμενα ουσιαστικά αποτελέσματα στην Σύνοδο Κορυφής που ακολούθησε στην Αστανά του Καζακστάν που ήταν και η πρώτη Σύνοδος Κορυφής του ΟΑΣΕ μετά από μία δεκαετία.

Αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη αποστολή του ΟΑΣΕ είναι αυτή στην Ουκρανία με 800 περίπου διεθνείς παρατηρητές εκ των οποίων οι 580 στην ανατολική περιοχή της χώρας αλλά και στα εδάφη που ελέγχουν οι αυτονομιστές, εξαιρουμένης της Κριμαίας. Η Ελλάδα συμμετέχει με 20 παρατηρητές, ένας εκ των οποίων κατέχει τη θέση του επικεφαλής επιχειρήσεων. ‘Αλλες μικρότερες αποστολές του οργανισμού είναι στο Κόσσοβο, τα Σκόπια, την Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία, τη Μολδαβία, την Αρμενία, τις χώρες της κεντρικής Ασίας.

Ωστόσο, η ενίσχυση του ΟΑΣΕ για μεγαλύτερη και σημαντικότερη παρεμβατικότητα κρίνεται ζωτικής σημασίας σήμερα περισσότερο από ποτέ, ώστε να μπορεί να αναλάβει δράση και για τις νέες προκλήσεις ασφαλείας, όπως είναι η τρομοκρατία, τομέα στον οποίο διαθέτει την κατάλληλη εμπειρία, αλλά και την προσφυγική-μεταναστευτική κρίση, όπου χρειάζεται να την αποκτήσει.

Το στοίχημα είναι μεγάλο και ο κ. Στάινμάγιερ προσπαθεί να το κερδίσει. Η Ελλάδα γενικότερα και ο κ. Κοτζιάς ειδικότερα, ένθερμος υποστηρικτής του διαλόγου, στην παρέμβασή του σήμερα, θα στηρίξει αυτή την προσπάθεια για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την αναζωπύρωση του διαλόγου που αποτελούν τα βασικά συστατικά του οργανισμού.