Χιλιάδες εκθέματα του Μουσείου του Τείχους του Βερολίνου στην Friedrichstrasse, στο Βερολίνο, τιμούν την ιστορία της κάποτε διχοτομημένης πόλης, των αυστηρά ελεγχόμενων συνόρων μεταξύ Ανατολής και Δύσης και εκείνων που αναζητούσαν το δρόμο τους προς την ελευθερία, ενάντια σε κάθε λογική.
Στον επάνω όροφο, κοντά στο παράθυρο που βλέπει στο Checkpoint Charlie, υπάρχει το μικρότερο αυτοκίνητο απόδρασης που έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ: ένα BMW Isetta. Ο Klaus-Günter Jacobi (79) είναι ο άνθρωπος που ξεναγεί τακτικά τους επισκέπτες στα εκθέματα του μουσείου. Όμως πολύ λίγοι γνωρίζουν ότι ο Jacobi, εκτός του ότι ξέρει τα πάντα για πολλές απόπειρες διαφυγής, ήταν και ο εμπνευστής της ιδέας της απόδρασης μέσω του bubble car, στο οποίο κάποιος μπορούσε να κρυφτεί και να περάσει τα σύνορα χωρίς να γίνει αντιληπτός.
Με αυτό τον τρόπο ο καλύτερος φίλος του κατάφερε να διαφύγει από το Ανατολικό στο Δυτικό Βερολίνο. 30 χρόνια μετά την πτώση του τείχους, η BMW αφηγείται την ιστορία του Klaus-Günter Jacobi, του φίλου του Manfred Koster και του λιλιπούτιου αυτοκινήτου, που έγινε το μέσον απόδρασης εννέα ανθρώπων από την πάλαι ποτέ Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας (GDR). Στην αληθινή αυτή ιστορία βασίστηκε η πλοκή της ταινίας The Small Escape, που κάνει την πρεμιέρα της στις 2 Οκτωβρίου 2019 ως τηλεοπτικό σποτ στο Youtube και σε άλλα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης του BMW Group.
Μία εξαιρετικά επιμελημένη παραγωγή, το νέο blockbuster, μεταφέρει το κοινό πίσω στο χρόνο και συγκεκριμένα στο 1964. Η οικογένεια του Jacobi είχε ήδη εγκαταλείψει την ανατολική πλευρά της πόλης το 1958, τρία χρόνια πριν την ανέγερση του Τείχους του Βερολίνου. Όταν ο καλός φίλος του, Manfred Koster, ζήτησε τη βοήθειά του για να αποδράσει από την Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, επινόησε ένα τολμηρό σχέδιο. Το προσωπικό του BMW Isetta θα γινόταν το αυτοκίνητο διαφυγής.
Το moto-coupé με μήκος 2,30 μ. και πλάτος 1,40 μ δεν θα κινούσε τις υποψίες στους στρατιώτες των συνόρων, ή τουλάχιστον αυτό ήλπιζε. Ακόμα και σήμερα φαίνεται κυριολεκτικά αδύνατο να κρύψεις κάποιον στο εσωτερικό ενός Isetta. Το «αυτοκίνητο φυσαλίδα’ είναι ήδη πολύ στενό για δύο άτομα στριμωγμένα στα εμπρός καθίσματα. Η κρυψώνα για το φίλο του δημιουργήθηκε πίσω από τον πάγκο των καθισμάτων, ακριβώς δίπλα στον κινητήρα. Ως μηχανικός αυτοκινήτων, ο Jacobi είχε κάνει παλιότερα τη μετατροπή σε εκπαιδευτικό σεμινάριο στο Berlin-Reinickendorf. Δημιούργησε ένα άνοιγμα στην επένδυση πίσω από τον πάγκο των καθισμάτων, μετακίνησε το ράφι προς τα πάνω και έβγαλε τη ρεζέρβα, τη θέρμανση και το φίλτρο αέρα. Επίσης, αντικατέστησε το ρεζερβουάρ καυσίμου 13 λίτρων με ένα δοχείο 2 λίτρων για να δημιουργήσει χώρο για τον κρυμμένο επιβάτη.
Στο The Small Escape παρακολουθούμε πώς το Isetta μετατράπηκε σε αυτοκίνητο διαφυγής αλλά και την εξέλιξη του επικίνδυνου εγχειρήματος διέλευσης των συνόρων. Συντελεστές αυτής της παραγωγής που θυμίζει Χολιγουντιανό blockbuster και αποτυπώνει με ιδιαίτερη ευαισθησία μία σκοτεινή σελίδα της ιστορίας, είναι ο σκηνοθέτης Alex Feil, ο εικονολήπτης Khaled Mohtaseb και ο σκηνογράφος Erwin Prieb. Τα σκηνικά αντικείμενα, τα κοστούμια, τα οχήματα και τα ‘street sets’ δημιουργήθηκαν στη Βουδαπέστη προκειμένου να στηθεί ένα σκηνικό που να προσομοιώνει το Βερολίνο της δεκαετίας του 1960. Στο σημείο ελέγχου (checkpoint) –σε μία τέλεια αναπαράσταση με μπλόκα και συνοριακή γραμμή – γεννιέται μία καταθλιπτική ατμόσφαιρα, η οποία κλιμακώνεται στην πορεία και φτάνει στην κορύφωσή της με ένα ‘happy end’. «Από τότε που εφευρέθηκαν τα αυτοκίνητα έγιναν συνώνυμα της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας για τον άνθρωπο. Τα αυτοκίνητα ενώνουν τους ανθρώπους. Αυτό είναι κάτι που πάντα πρέπει να έχουμε κατά νου στο σημερινό δημόσιο διάλογο. Η ταινία το τονίζει. Η συγκινητική ιστορία διαφυγής με το Isetta συμβολίζει επίσης τη ανεκτίμητη αξία που προσφέρουν τα αυτοκίνητα και η ατομική μετακίνηση. Πρόκειται για την ελευθερία, την ανεξαρτησία και τα όνειρα. Η ταινία τιμά το κίνητρο και το θάρρος των ανθρώπων που συνετέλεσαν σε αυτή την επιτυχημένη διαφυγή», δήλωσε ο Jens Thiemer, στέλεχος της BMW Brand.
Στις 23 Μαΐου του 1964, λίγο πριν κλείσουν τα σύνορα τα μεσάνυχτα, το BMW Isetta τροποποιημένο από τον Klaus-Günter Jacobi, πέρασε το συνοριακό φράχτη. Αμέσως μετά, ο τολμηρός άνδρας απελευθέρωσε τον Manfred από την κρυψώνα του πίσω από τον πάγκο των καθισμάτων και τον αγκάλιασε σε ένα ντελίριο χαράς. Ήταν η μοναδική φορά που το Isetta του Jacobi χρησιμοποιήθηκε ως όχημα διαφυγής, αλλά η επιτυχία του εγχειρήματος ενέπνευσε και άλλους που θέλησαν να τον μιμηθούν. Οκτώ ακόμα πολίτες της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας κατάφεραν να διαφύγουν στη Δύση τα επόμενα χρόνια με παρόμοια τροποποιημένα Isetta. Σήμερα, αυτό το αυτοκίνητο εκτίθεται στο Μουσείου του Τείχους του Βερολίνου. Η ταινία The Small Escape θα αποτελέσει επίσης μόνιμο έκθεμα της έκθεσης με τις θεαματικές απόπειρες απόδρασης.
Το The Small Escape προβάλλεται στο Youtube και σε άλλα κανάλια του BMW Group. Η αναλυτική ιστορία του Klaus-Günter Jacob, του BMW Isetta του και της θεαματικής απόδρασης του φίλου του στο Δυτικό Βερολίνο δημοσιεύεται στο www.bmw.com.
Νίκος Τσάδαρης
