Το χόμπι της αστρονομίας και το κόστος του

Το απολαυστικό χόμπι της αστρονομίας μπορεί να ξεκινήσει για κάθε άνθρωπο από τότε που βγάζει από το μυαλό του τα επίγεια και κοιτά ψηλά στον ουρανό.

Για κάποιον μπορεί η αρχή να γίνει με παρότρυνση από κάποιο κοντινό πρόσωπο που γοητεύεται από τη μαγεία του «αγνώστου» που μας περιβάλλει, άλλος ίσως να ανακάλυψε την κλίση του σε μία σχολική ή οικογενειακή εκδρομή στο πλανητάριο. Άνθρωποι που γεννήθηκαν και ζουν σε μέρη μακριά από τη φωτορύπανση των πόλεων είναι πιθανό να ανακάλυψαν από μικροί το μεγαλείο του έναστρου ουρανού ενώ όσοι δεν είχαν καμία τέτοια ευκαιρία μπορεί να είχαν την τύχη να βρεθούν σε κάποιο… star party με τηλεσκόπια και να παρατήρησαν τους κρατήρες της Σελήνης και τα εντυπωσιακά δαχτυλίδια του πλανήτη Κρόνου.

Σε κάθε περίπτωση όταν ο ερασιτέχνης αστρονόμος εισέρχεται στον μαγικό αυτό απέραντο κόσμο παίρνει την απόφαση να αγοράσει το πρώτο δικό του τηλεσκόπιο. Αυτό προϋποθέτει μια προσεκτική έρευνα αγοράς.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την αγορά τηλεσκοπίου

Στην ερώτηση για το πώς ένας αρχάριος μπορεί να ξέρει ποιο τηλεσκόπιο του ταιριάζει και να προχωρήσει στην αγορά του, αρκεί να κάνουμε τον παραλληλισμό ανάμεσα στα αυτοκίνητα και τα τηλεσκόπια, όπως μας συμβουλεύει ο Άρης Μυλωνάς, Αστρονόμος-εκλαϊκευτής της Αστρονομίας, του Κέντρου Επισκεπτών του Αστεροσκοπείου Πεντέλης.

Όπως σε ένα αυτοκίνητο εξετάζουμε την ιπποδύναμη για να ξέρουμε πόσο ισχυρός είναι ο κινητήρας του οχήματος, έτσι στα τηλεσκόπια το πρώτο πράγμα που πρέπει να εξετάσουμε είναι η διάμετρος. Είναι ξεκάθαρο πως όσο μεγαλύτερη είναι η διάμετρος του μπροστινού φακού του τηλεσκοπίου ή του κυρίως κατόπτρου του τηλεσκοπίου, τόσο πιο ισχυρό θα είναι το τηλεσκόπιο. Δηλαδή τα τηλεσκόπια με φαρδείς οπτικούς σωλήνες είναι και τα ισχυρότερα.

Το γεγονός ότι η διάμετρος ισούται με μεγαλύτερη ισχύ είναι ένας απαράβατος όρος επειδή η διάμετρος σχετίζεται με τη συλλογή φωτός. Όσο πιο φαρδύς είναι ο σωλήνας, λέει στο newsbeast.gr ο Άρης Μυλωνάς, τόσο περισσότερο φώς συλλέγουν τα τηλεσκόπια και τόσο πιο βαθιά παρατηρούν.

Ένα τηλεσκόπιο όμως, δεν είναι μονάχα ο οπτικός σωλήνας, αλλά ένας συνδυασμός του σωλήνα και της στήριξης. Για να επιλέξει τον κατάλληλο συνδυασμό, ο ερασιτέχνης αστρονόμος πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει τις ανάγκες του.

Όπως ένας γεωργός θα αγοράσει αγροτικό αυτοκίνητο και ένας οικογενειάρχης ένα πολυμορφικό όχημα για όλη την οικογένεια, έτσι και ο αστρονόμος γνωρίζει ότι άλλο τηλεσκόπιο θα αγοράσει για αστροφωτογράφιση, άλλο για παρατήρηση αντικειμένων όπως μακρινοί γαλαξίες και άλλο, σε περίπτωση που είναι καθηγητής, για να δείξει στα παιδιά τους πλανήτες, τα εντυπωσιακά δαχτυλίδια του Κρόνου ή τους κρατήρες της Σελήνης. Διευκρινίζεται πως όταν ένας αστρονόμος θέλει να παρατηρήσει το σύμπαν μαζί με παιδιά, χρειάζεται ειδική στήριξη του τηλεσκοπίου με μοτέρ (αστροστάτης), προκειμένου να κινείται το τηλεσκόπιο για να είναι σε θέση να παρακολουθεί την ημερήσια κίνηση του ουράνιου σώματος.

Ο Άρης Μυλωνάς, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος Ελληνικής Αστρονομικής Ένωσης (ερασιτέχνες που δραστηριοποιούνται στο λεκανοπέδιο της Αττικής), μας ενημερώνει πως αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε το τηλεσκόπιο μόνο στο κέντρο μιας πόλης, όπου υπάρχει φωτορύπανση, το τηλεσκόπιο μπορεί να είναι μικρό σε διάμετρο καθώς ούτως ή άλλως θα βλέπουμε μόνο τους πλανήτες και τη Σελήνη και όχι έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως παρόλο που πρέπει να βλέπουμε 3.500 αστέρια στον ουρανό, στην Αθήνα μπορούμε να δούμε μόλις 30 με 40 και αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουμε σκοτεινό υπόβαθρο. Αν αγοράσουμε δηλαδή ένα τηλεσκόπιο με μεγάλη διάμετρο για να παρατηρούμε από την Αθήνα, όπως μας λέει ο κ Μυλωνάς, θα είναι σαν να παίρνουμε ένα μονοθέσιο της Formula 1 και να το βάζουμε σε χωματόδρομο.

Σημαντικό ρόλο στην αγορά παίζει και ο σωματότυπος του χρήστη, προκειμένου επιλέξει το κατάλληλο βάρος και να μπορεί να μεταφέρει το τηλεσκόπιό του.

Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι κάτοικοι πόλεων ίσως δεν έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν όσο θα ήθελαν τον ουρανό, λόγω της φωτορύπανσης, μπορεί όμως να μεταφέρουν το τηλεσκόπιό τους στο εξοχικό τους. Μακριά από τα φώτα της πόλης οι συνθήκες είναι καλές για βαθιά παρατήρηση. Σε αυτή την περίπτωση θα ήταν καταλληλότερο ένα κατοπτρικό (reflector) τηλεσκόπιο το οποίο είναι και φθηνότερο σε σχέση με το διοπτρικό- στο διοπτρικό (refractor) τηλεσκόπιο βλέπουμε από την πίσω πλευρά, ενώ στο κατοπτρικό βλέπουμε από το πλάι καθώς διαθέτει κάτοπτρο. Στην αγορά κυκλοφορούν και μικρά μεταφερόμενα τηλεσκόπια τα οποία όμως είναι και λιγότερο ισχυρά.

Ένα τηλεσκόπιο που ενδείκνυται για έναν αρχάριο αστρονόμο είναι ένα κατοπτρικό Dobsonian διαμέτρου 8 ιντσών (δηλαδή 20 εκατοστών), σε απλή χειροκίνητη στήριξη, το οποίο κοστίζει περίπου 400 ευρώ. Τα εν λόγω τηλεσκόπια προσφέρουν τον βέλτιστο συνδυασμό ήπιου κόστους, ευελιξίας και πρακτικότητας.

Με ένα τέτοιο τηλεσκόπιο θα είμαστε σε θέση να δούμε πάνω από 200 γαλαξίες, οι οποίοι απέχουν εκατοντάδες εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, από σκοτεινό ουρανό χωρίς φωτορύπανση. Σημειώνεται ότι το πιο μακρινό αντικείμενο που μπορεί να παρατηρήσει το ανθρώπινο μάτι είναι ο γειτονικός μας γαλαξίας της Ανδρομέδας, ο οποίος απέχει 2.2 εκατ. έτη φωτός μακριά, ενώ για παράδειγμα η Σελήνη απέχει μόλις ένα δευτερόλεπτο φωτός. Σχετικά με τις τιμές των τηλεσκοπίων, για έναν αρχάριο ενήλικο το τηλεσκόπιό του κυμαίνεται από 400 έως 3000 ευρώ. Τα τηλεσκόπια με τιμή κάτω από 250 ευρώ είναι παιδικά και απευθύνονται σε παιδιά 6-14 ετών, σημειώνει ο Άρης Μυλωνάς.

Με το πολυπόθητο τηλεσκόπιο στη διάθεσή μας είμαστε έτοιμοι για αστρική εξερεύνηση, θα πρέπει ωστόσο να μην ξεχνάμε πως έχουμε να κάνουμε με ένα επιστημονικό όργανο ακριβείας, για την εκμάθηση της λειτουργίας του οποίου απαιτείται μελέτη. Είναι ένα επιστημονικό όργανο της αστρονομίας, της μητέρας όλων των θετικών επιστημών, η οποία ακολουθεί τη μεθοδολογία της επιστήμης: παρατήρηση – υπόθεση – επιστημονική θεωρία – επαναλαμβανόμενο πείραμα – φυσικός νόμος.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα τηλεσκόπια μπορείτε να επισκεφτείτε το astronomy.gr