Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν η περίοδος που ακολούθησε τον Β’ Παγκόσμιο και όλος ο κόσμος παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα ποια θα ήταν η έκβαση της «κοκορομαχίας» μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης.

Ήταν ένας σιωπηλός πόλεμος δύο κόσμων, με το φάντασμα της πυρηνικής απειλής να πλανάται πάνω από την οικουμένη και μια σειρά από χώρες να καλούνται να διαλέξουν στρατόπεδο.

Είτε εθελοντικά είτε καταναγκαστικά, τα κράτη που πήραν μέρος στις «εχθροπραξίες» εγκαινίασαν δικά τους πυρηνικά προγράμματα, σταυρώνοντας τα χέρια τους για να βγάλει άλλη μια μέρα η ανθρωπότητα: ο οριστικός αφανισμός φάνταζε πιο πιθανός από ποτέ!

Κι ενώ οι περισσότεροι γνωρίζουμε τα σκοτεινά σχέδια των μυστικών υπηρεσιών και τα ζοφερά πειράματα της στρατιωτικής τεχνολογίας, κάτω από τις ευλογίες πάντα των ψυχροπολεμικών κυβερνήσεων, συνεχίζει να μας συγκινεί το ευφάνταστο των απόρρητων σχεδίων για την εξολόθρευση του -δυνητικού- αντιπάλου και τα τεράστια ποσά φυσικά που ξοδεύτηκαν για τους σκοπούς.

Ας δούμε λοιπόν μερικά από τα ψυχροπολεμικά προγράμματα των Δυτικών, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει φυσικά στην Αμερική, που ποικίλουν από το γελοιωδώς αναποτελεσματικό μέχρι και το μοναδικά εγκληματικό!

Πραγματικοί ιπτάμενοι δίσκοι

Στη δεκαετία του ’50, οι ιπτάμενοι δίσκοι είχαν την τιμητική τους. Τα μικρά πράσινα πλάσματα έγιναν δημοφιλή σε τηλεόραση και κινηματογράφο, την ίδια στιγμή που οι θεάσεις ιπτάμενων δίσκων εκτοξεύτηκαν σε τέτοιο βαθμό που η αμερικανική αεροπορία αναγκάστηκε να πάρει το πράγμα στα σοβαρά! Υπέθεσαν λοιπόν εύλογα(!) ότι δεν επρόκειτο για εξωγήινη απειλή, αλλά η καταγωγή τους ήταν σαφώς πιο… δυσοίωνη, βλέπε Σοβιετική Ένωση. Κι αν η «κόκκινη απειλή» διέθετε ένα τέτοιο ιπτάμενο μαραφέτι, ήταν επιβεβλημένο να το έχουν και οι Αμερικανοί. Το απόρρητο λοιπόν «Πρόγραμμα 1794» της αμερικανικής αεροπορίας, όπως περιγράφεται λεπτομερώς σε επίσημο ντοκουμέντο του 1956, έβαλε σκοπό να κατασκευάσει ιπτάμενο δίσκο κατά τα κινηματογραφικά πρότυπα, που θα ήταν μάλιστα σε θέση να εξολοθρεύσει κάθε ιπτάμενο αντικείμενο, ακόμα και τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη. Το φιλόδοξο σχέδιο, που ανατέθηκε στην καναδική αεροναυπηγική Avro, κάτω από την υψηλή επίβλεψη της αμερικανικής κυβέρνησης, περιλάμβανε την κατασκευή ιπτάμενου δίσκου ικανού να πετάει σε ύψος 100.000 ποδιών και να αγγίζει ταχύτητες 4 Mach! Η πραγματικότητα έμελλε ωστόσο να ήταν απογοητευτική, αφού το «πράγμα» ταλαντευόταν χωρίς έλεγχο σε οποιοδήποτε ύψος πάνω από… 3 πόδια, δεν άγγιξε ποτέ ταχύτητα μεγαλύτερη από 55 χλμ/ώρα, ενώ η αεροδυναμική του ήταν για κλάματα…

Πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο

Το διαβόητο Hanford Site, ένα παλιό κυβερνητικό συγκρότημα στην Ουάσιγκτον, ήταν το μέρος όπου κατασκευάστηκε ο πρώτος λειτουργικός πυρηνικός αντιδραστήρας με πλουτώνιο του κόσμου.
Το πλουτώνιο που παράχθηκε εδώ θα χρησιμοποιούταν στην πρώτη δοκιμή της ατομικής βόμβας και αργότερα στη «Fat Man», τη βόμβα που κατέστρεψε το Ναγκασάκι και έδωσε τέλος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κάτοικοι της γειτονικής πόλης Hanford υποβλήθηκαν αναγκαστικά σε ραδιενεργά νέφη από το εργοστάσιο, μεταξύ ’44-’47, με τις γνώσεις της εποχής για την πυρηνική ενέργεια να είναι ακόμα στα σπάργανα. Το 1949 ωστόσο η αμερικανική αεροπορία ανίχνευσε εκεί επικίνδυνη συγκέντρωση ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα. Το τρομακτικό του πράγματος είναι ότι οι κυβερνητικές έρευνες δεν είχαν σκοπό να σώσουν τον ντόπιο πληθυσμό από την έκλυση ραδιενέργειας, αλλά παρατηρώντας το ραδιενεργό νέφος να είναι σε θέση να ανιχνεύουν αντίστοιχα συμβάντα στη Ρωσία, γεγονός που θα υποδείκνυε ότι και οι Σοβιετικοί διέθεταν πυρηνικά!

Profunc

To διαβόητο καναδικό πρόγραμμα, σχεδιασμένο να εντοπίζει την κομμουνιστική απειλή εντός των τειχών της χώρας, θα συνέβαλε στην πυροδότηση του ψυχροπολεμικού κλίματος ήδη από το 1946. Η περίφημη Δίκη Γκουζένκο, στην οποία καναδοί κατάσκοποι κατηγορήθηκαν ότι αποκάλυπταν στους Ρώσους κυβερνητικά μυστικά, έδωσε τροφή στην «κομμουνιστική παράνοια» που θα χτυπούσε τον Καναδά και τον σύμμαχό του στα νότια, εγκαινιάζοντας μια μακροχρόνια εποχή που θα έμενε στην Ιστορία ως… Ψυχρός Πόλεμος. Μέρος μόνο του σχεδίου Profunc περιλάμβανε την καταγραφή και παρακολούθηση υπόπτων: 16.000 φερόμενοι ως κομμουνιστές και άλλοι 50.000 πιθανοί «συμπαθούντες» μπήκαν στη λίστα του Profunc, με σκοπό -όταν η «κόκκινη» απειλή θα πλησίαζε- να συλληφθούν και να κρατηθούν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων. Πολυάριθμα τέτοια στρατόπεδα κράτησης κατασκευάστηκαν στον Καναδά για την επίμαχη ημέρα, πανέτοιμα να φιλοξενήσουν χιλιάδες κομμουνιστές. Τέτοια ήταν η παράνοια…

Πειράματα σε αυτόχθονες του Αμαζονίου

Μέχρι το 1960, η διαβόητη αμερικανική πυρηνική υπηρεσία Atomic Energy Commission χρηματοδοτούσε όλων των λογιών τα τρομακτικά πειράματα, με το απειλητικότερο όλων να είναι το αμέσως παρακάτω. Στην προσπάθειά τους να βρουν λοιπόν απαντήσεις στα φλέγοντα ερωτήματα, πώς επηρεάζει δηλαδή η ραδιενέργεια έναν εντελώς «παρθένο» πληθυσμό και τι επίδραση θα είχε πάνω του μετά το ξέσπασμα της πυρηνικής κόλασης, θεώρησαν σκόπιμο να «μελετήσουν» την ινδιάνικη φυλή των Γιανομάμι της Βενεζουέλας. Απίστευτα πράγματα συνέβησαν στην ειρηνική φυλή, με την ηθελημένη έκθεση του πληθυσμού σε ραδιενέργεια να μην είναι δυστυχώς το φριχτότερο δεινό. Η αμερικανική εισβολή στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου συνοδεύτηκε με εμβολιασμό του πληθυσμού για ιλαρά, με το εμβόλιο (Edmonson B) ωστόσο να προκαλεί την ασθένεια παρά να την αποτρέπει, και μάλιστα σε έναν πληθυσμό που δεν υπήρχε η ιλαρά ως νόσος. Η επιδημία που ξέσπασε αφάνισε εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, Ινδιάνους, με τον επικεφαλής της αμερικανικής «έρευνας», γενετιστή James Neel, να απαγορεύει τη χορήγηση ιατρικής βοήθειας στον πληθυσμό, καθώς η αποστολή τους ήταν μόνο να… παρατηρήσουν τι θα συμβεί. Το σχέδιο χρηματοδοτήθηκε ευθέως από την Atomic Energy Commission των ΗΠΑ κι αν το βρίσκετε αυτό σοκαριστικό, απλά περιμένετε…

Πειράματα με χημικά όπλα σε αμερικανούς στρατιώτες

Για δύο δεκαετίες περίπου, από τις αρχές του ’50 μέχρι τις αρχές του ’70, ο συνταγματάρχης James Ketchum επιδόθηκε σε εκατοντάδες πειράματα σε στρατόπεδο έξω από τη Βαλτιμόρη. Τα απόρρητα «πειράματα Edgewood» διέθεταν μάλιστα στις τάξεις τους 8 γερμανούς επιστήμονες (βλέπε Ναζί), ενώ γίνονταν κάτω από την άμεση επίβλεψη της CIA. Η πεποίθηση ήταν ότι ο χημικός πόλεμος ήταν μια περισσότερο «ανθρώπινη» εκδοχή του παραδοσιακού πολέμου των σφαιρών και των οβίδων, γεγονός που θα ελεγχόταν πειραματικά για τα επόμενα 20 χρόνια χορηγώντας χημικούς και βιολογικούς παράγοντες σε υγιείς αμερικανούς στρατιώτες! Κανείς στρατιώτης-συμμετέχοντας δεν γνώριζε τη διαδικασία ούτε και προσπάθησαν να αποσπάσουν την εθελοντική του συμμετοχή, με τις αποτρόπαιες δοκιμασίες να περιλαμβάνουν όλων των ειδών τα αέρια, ακόμα και το σαρίν. Πότε έκλεισε το στρατόπεδο Edgewood και σταμάτησαν μια για πάντα τα πειράματα; Το 2006(!), ενώ κανείς δεν ενοχοποιήθηκε ποτέ για τις αντιδεοντολογικές δοκιμασίες…

Δοκιμασίες βιολογικών όπλων σε αμερικανικές πόλεις

Πολυάριθμα περιστατικά έχουν συμβεί με αμερικανικές πόλεις που αποτέλεσαν τη βάση για τον έλεγχο χημικών και βιολογικών παραγόντων, με τους περισσότερους από αυτούς να είναι ωστόσο ακίνδυνοι. Παρά το γεγονός ότι η Συνθήκη της Γενεύης του 1929 απαγορεύει ρητά τέτοια πειράματα, η αμερικανική κυβέρνηση επιδόθηκε σε ένα μπαράζ τέτοιων δοκιμασιών για να μελετήσει το πρότυπο διασποράς του κινδύνου, καθώς και τρόπους για την αναχαίτισή του. Δύο ωστόσο από αυτές αξίζουν ειδική μνεία. Τα πειράματα συνέβησαν αμφότερα στην πόλη του St. Louis με διαφορά μιας δεκαετίας (μέσα του ’50 και μέσα του ’60), για να ελεγχθεί η επίδραση ενός πιθανώς επικίνδυνου αερίου. Μηχανικοί φυσητήρες στήθηκαν στις μη προνομιούχες γειτονιές της πόλης, καταμεσής κατοικημένων περιοχών και σχολείων, για να εξαπλώσουν το αέριο στην ατμόσφαιρα. Ο στρατός έπεισε τις Αρχές της πόλης ότι επρόκειτο για άσκηση καπνού, απόλυτα αναγκαία για την αποτροπή της κομμουνιστικής απειλής, ενώ τα αποτελέσματα έδειξαν (και στις δύο περιπτώσεις) αυξημένους καρκινικούς δείκτες στον πληθυσμό. Κι αν αυτό φαντάζει αντιδεοντολογικό, υπάρχει και ακόμα εγκληματικότερο περιστατικό: το πείραμα της CIA το 1955 στην Tampa της Φλόριντα, όπου προκάλεσαν επιδημία κοκίτη για να δουν πώς θα εξαπλωθεί η νόσος. Ο εξαντλητικός βήχας παρέλυσε τον πληθυσμό της πόλης, την ίδια ώρα που 12 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από το «τεστ»…

Πρόγραμμα Ηλιαχτίδα

Το «Project Sunshine» ήταν άλλη μια έμπνευση της Atomic Energy Commission για να καθοριστεί επακριβώς η επίδραση της μακροχρόνιας έκθεσης σε ραδιενέργεια στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Γνώριζαν βέβαια ήδη για την ιδιαίτερα καταστρεπτική δράση της ραδιενέργειας στο γονιδίωμα, ήθελαν απλώς να τσεκάρουν πόσο «πολύ» ήταν το πολύ. Ο ευκολότερος τρόπος μελέτης της υπόθεσης ήταν με την εξέταση οστών και δοντιών ανθρώπων που είχαν εκτεθεί σε ραδιενεργούς παράγοντες. Πού θα έβρισκαν τέτοια απομεινάρια; Μα σε τάφους φυσικά, γι’ αυτό και επιδόθηκαν σε ένα μπαράζ σύλησης τάφων, ιδιαίτερα παιδικών, με το γεγονός να μη μένει στο σκοτάδι. Το 1953, ο επίτροπος Willard Libby της Atomic Energy Commission δήλωνε ανοιχτά: «Τα ανθρώπινα δείγματα είναι κεφαλαιώδους σημασίας, αν λοιπόν γνωρίζει κάποιος πώς μπορούμε να αρπάξουμε ένα πτώμα, να ξέρει ότι υπηρετεί πραγματικά τη χώρα του»! Εκατοντάδες πτώματα εξαφανίστηκαν «μυστηριωδώς» από τάφους, χωρίς ειδοποίηση φυσικά στους οικείους των εκλιπόντων. Αργότερα μέσα στη δεκαετία βέβαια τα πράγματα θα γίνονταν πιο «πολιτισμένα», συγκεντρώνοντας και τεστάροντας χιλιάδες δόντια μωρών, τα οποία δεν είχαν βέβαια περιθώριο άρνησης…

Ελβετικό δίκτυο πυρηνικών καταφυγίων

Την ώρα που οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κρατούσαν χαμηλό προφίλ στην ψυχροπολεμική περίοδο, προσποιούμενες ότι δεν ήταν τεράστιο και απειλητικό το γεγονός, η Ελβετία είχε άλλα σχέδια. Η πάντοτε ουδέτερη Ελβετία σκαρφίστηκε μια πρακτική λύση για τον απειλούμενο πυρηνικό όλεθρο και αποφάσισε να την πάει σε τέτοια άκρα όσα δεν σκέφτηκε κανένα άλλο έθνος στον πλανήτη! Στη φωτογραφία βλέπουμε ένα πυρηνικό καταφύγιο, από αυτά που έγιναν συνώνυμο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, που βρίσκεται σε ελβετικό έδαφος. Θα περίμενε βέβαια κάποιος ότι οι ΗΠΑ, στο άμεσο στόχαστρο της Σοβιετικής Ένωσης, θα διέθεταν περισσότερα τέτοια καταφύγια από την Ελβετία, πλανάται ωστόσο οικτρά: η Ελβετία κατασκεύασε περισσότερα πυρηνικά καταφύγια από κάθε άλλη χώρα της οικουμένης και σταμάτησε μόνο όταν συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να φιλοξενηθεί εκεί όλος ο πληθυσμός της χώρας, συν κάποιοι εξτρά! Μέχρι και νόμο πέρασε στο κοινοβούλιο που υποχρέωνε τους ιδιοκτήτες σπιτιών να διαθέτουν τέτοια καταφύγια σε κοντινή απόσταση από την οικία τους. Κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες νομοθέτησαν υπέρ των καταφυγίων, όπως η Νορβηγία και η Φινλανδία, με τους νόμους να καθίστανται ωστόσο ανενεργοί εδώ και πολλές δεκαετίες. Όχι όμως στην Ελβετία!

Πρωτοβουλία Στρατηγικής Άμυνας

Το 1983, στον κολοφώνα της ψυχροπολεμικής διαμάχης Αμερικής και Ρωσίας, ο πυρηνικός πόλεμος έμοιαζε πιο πιθανός από ποτέ. Σε απάντηση λοιπόν του προκλητικού αυτού σεναρίου, ο αμερικανός πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν πρότεινε μια λύση κατευθείαν βγαλμένη από ταινία επιστημονικής φαντασίας! Την ονόμασε «Πρωτοβουλία Στρατηγικής Άμυνας» [Strategic Defense Initiative], αν και θα έμενε γνωστή ως… «Star Wars», κι αυτό λόγω του περιεχομένου της. Ο Ρίγκαν οραματίστηκε λοιπόν μια σειρά από όπλα λέιζερ στο Διάστημα που θα ήταν σε θέση να αναχαιτίσουν κάθε σοβιετικό πυρηνικό πύραυλο που θα κατευθυνόταν σε αμερικανικό έδαφος. Δισεκατομμύρια δολάρια ξοδεύτηκαν στο απόκοσμο σχέδιο από το 1983-1993, με το πρόγραμμα να αναβαθμίζεται σε παράρτημα του υπουργείου Άμυνας. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν λειτούργησε ποτέ, καθώς φάνταζε από την αρχή απίθανο. Και μη επιστημονικό φυσικά. Έρευνα του 1987 κατέληγε ότι θα χρειάζονταν άλλα 10 χρόνια έρευνας, όχι για να λειτουργήσει το πρόγραμμα, αλλά για να καθοριστεί αν ήταν πιθανό να λειτουργήσει κάποια στιγμή στο απώτερο μέλλον. Έξι χρόνια αργότερα, η πρίζα θα τραβιόταν από την Πρωτοβουλία μια και καλή…

Πειράματα με ραδιενέργεια σε ανθρώπους

Και τώρα έφτασε η ώρα για την τρομακτικότερη ίσως πλευρά του Ψυχρού Πολέμου. Ξεκινώντας από τη χαραυγή της ατομικής εποχής στη δεκαετία του ’40 (όταν και μπορούσαν τουλάχιστον να ισχυριστούν ότι δεν γνώριζαν) και συνεχίζοντας μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 (όταν ένα τέτοιο επιχείρημα θα φάνταζε πλέον αστείο), η Atomic Energy Commission αποπειράθηκε εκατοντάδες απόρρητα πειράματα σε ανθρώπους -που δεν γνώριζαν- για να τεστάρει τις επιδράσεις της ραδιενέργειας στο ανθρώπινο σώμα. Οι λεπτομέρειες των δοκιμασιών έμειναν κρυμμένες στο σκοτάδι μέχρι το 1993, όταν η ρεπόρτερ Eileen Welsome της εφημερίδας Albuquerque Tribune άρχισε να δημοσιεύει μια σειρά από αναφορές που τιτλοφορούνταν «Το Πείραμα του Πλουτωνίου», για τις οποίες και θα βραβευόταν φυσικά με Πούλιτζερ. Τα φρικιαστικά πειράματα θυμίζουν τις ναζιστικές δοκιμασίες και άλλες φρικαλεότητες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με το ένα να είναι ακόμα πιο απάνθρωπο από το άλλο: χορήγηση σε εκατοντάδες εγκύους ραδιενεργών «δυναμωτικών ποτών» για τη μελέτη των επιπτώσεων της ραδιενέργειας στα έμβρυα, απευθείας ενέσεις με πλουτώνιο σε νοσηλευομένους σε δημόσια νοσοκομεία, τάισμα σχολιαρόπαιδων με ραδιενεργό πολτό και πολλά πολλά ακόμα φρικιαστικά συμβάντα. Ο πρόεδρος Κλίντον εξουσιοδότησε ανεξάρτητη επιτροπή να ερευνήσει το θέμα των ραδιενεργών πειραμάτων σε ανθρώπους, καθώς και την έκταση που είχε πάρει το γεγονός, με την έκθεση της επιτροπής (Οκτώβριος 1995) να μετρά χιλιάδες σελίδες και να ρίχνει άπλετο φως στο ζοφερό σκηνικό: επιβατικά αεροπλάνα διατάσσονταν να πετούν πάνω από πεδία πυρηνικών δοκιμών, για να καθοριστεί αν μπορεί να επηρεαστούν οι επιβάτες, άνθρωποι υποβάλλονταν σε δοκιμασίες με ραδιενεργά μολυσμένο χώμα για να βρεθεί αν υπάρχει απορρυπαντικό που μπορεί να ξεπλύνει τη μόλυνση(!) και δεν συμμαζεύεται. Τα αμερικανικά πυρηνικά ινδικά χοιρίδια περιλάμβαναν κυρίως τα τμήματα του πληθυσμού που ήταν πιο ευάλωτα στην αντίδραση: παιδιά, ηλικιωμένους, μετανάστες και ανθρώπους άλλων φυλών, με τα δικαιώματά τους στη ζωή να καταπατούνται κατάφωρα…