Πέθανε ξαφνικά στις 5 Φεβρουαρίου ο 59χρονος ρώσος μουσικός, Βαντίμ Στρόικιν, δημοφιλής στην πατρίδα του και γνωστός για τις σκληρές δημόσιες δηλώσεις του κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με ρωσικές δημοσιογραφικές αναφορές, «έπεσε» από τον δέκατο όροφο στη διάρκεια εφόδου της αστυνομίας στο σπίτι του που πήγε να τον συλλάβει.

Ο Στρόικιν είχε αποκαλέσει «ανόητο» των Ρώσο πρόεδρο όταν ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία και πέρυσι, όταν έγινε γνωστός ο θάνατος του φυλακισμένου ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, είχε αναρτήσει ένα μονολεκτικό υβριστικό σχόλιο σε ρωσική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.

«Τον ερευνούσαν για μία από τις πιο σοβαρές παραβάσεις στη Ρωσία: τη δωρεά στον ουκρανικό στρατό»

Μια ομάδα από τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας έφτασε στο μικρό διαμέρισμά του Στρόικιν στον 9ο όροφο της Αγίας Πετρούπολης στις 9 το πρωί, αφού τον ερευνούσαν για αυτό που έχει γίνει μία από τις πιο σοβαρές παραβάσεις στη σημερινή Ρωσία: τη δωρεά στον ουκρανικό στρατό.

Σύμφωνα με τον Guardian, ο Στρόικιν ζήτησε άδεια να πάει στην κουζίνα για ένα ποτήρι νερό, άνοιξε το παράθυρο και έπεσε στο κενό, σε μια φαινομενική αυτοκτονία. Ένας περαστικός βρήκε τη σορό στο έδαφος.

Ωστόσο, κάποιοι από αυτούς που τον ήξεραν καλύτερα, αμφισβήτησαν ότι επέλεξε ο ίδιος να αφαιρέσει τη ζωή του.

Όπως δήλωσαν στον Guardian φίλοι του, ο Στρόικιν ήταν ένας «χαρισματικός εκκεντρικός ιδεαλιστής». «Δεν έκρυψε ποτέ την περιφρόνησή του για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, ακόμη και όταν η έκφραση απόψεων γινόταν όλο και πιο επικίνδυνη».

«Αυτός ο ηλίθιος (σ.σ. ο Πούτιν) κήρυξε πόλεμο στον ίδιο του τον λαό, καθώς και σε μια αδελφική χώρα», έγραψε στα κοινωνικά μέσα τον Μάρτιο του 2022, έναν μήνα μετά την αρχή της εισβολής. «Δεν εύχομαι τον θάνατό του, θέλω να τον δω να δικαστεί και να μπει στη φυλακή».

Ο Φίλιπ Μπάκπαπ, στενός φίλος που ήξερε τον Στρόικιν πάνω από 30 χρόνια, είπε ότι είχε «μια ιδιαίτερη αντίληψη του σωστού και του λάθους».

Στα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, αποβλήθηκε από το πανεπιστήμιο για συμμετοχή σε αντικομουνιστική διαδήλωση και κατατάχθηκε βίαια στον στρατό. Αργότερα, απέκτησε αναγνώριση ως αυτοδίδακτος μουσικός του είδους «μπαρντ», ένα είδος συνδεδεμένο με την πολιτιστική χαλάρωση της Σοβιετικής Ένωσης της δεκαετίας του 1960 και την άνοδο των αλληγορικών τραγουδιών ως μέσο έκφρασης. Δίδασκε επίσης σε μαθητές στη Ρωσία και διαδικτυακά σε όλο τον κόσμο.

Ο Μπάκπαπ είπε ότι, «ο Στρόικιν είχε χάσει μέρος της θετικότητάς του και της σπίθας του μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία». Μίλησε για το αίσθημα της απομόνωσης που είχε ο Στρόικιν και της κατάθλιψης στα κοινωνικά μέσα και σε συνομιλίες με φίλους, και στράφηκε στο αλκοόλ.

Κάποια στιγμή το 2022, σκέφτηκε να φύγει για την Ευρώπη, ανέφερε ένας άλλος φίλος του στη Γερμανία, «αλλά συνειδητοποίησε ότι μπορεί να μην μπορούσε να εξασφαλίσει τα απαραίτητα έγγραφα για να παραμείνει».

«Δεν πιστεύω καθόλου στην επίσημη εκδοχή, νομίζω ότι η αστυνομία τον έσπρωξε»

Παρά την αυξανόμενη απόγνωση του, λίγοι από τους παλιούς του φίλους αποδέχονται τις αναφορές στα ρωσικά ΜΜΕ ότι αυτοκτόνησε. Αντίθετα, λένε ότι συνέβη κάτι πιο σκοτεινό.

«Ο Βαντίμ δεν είναι ο τύπος που θα το έκανε αυτό στον εαυτό του, δεν πιστεύω καθόλου στην επίσημη εκδοχή», είπε ο Μπάκπαπ, ο οποίος μίλησε τελευταία φορά με τον Στρόικιν τον Ιανουάριο. «Ήταν πολύ σίγουρος στις απόψεις του, δεν θα φοβόταν τη φυλακή. Νομίζω ότι η αστυνομία τον έσπρωξε».

Η Φλόριντα Βόβσι, μια άλλη παλιά φίλη του Στρόικιν, είπε ότι ούτε εκείνη πίστευε ότι θα αυτοκτονούσε και κατηγόρησε τις Αρχές για τον θάνατό του.

«Είχε μεγάλα σχέδια, αγαπούσε τόσο πολύ τη ζωή, μου φαίνεται δύσκολο να πιστέψω ότι θα το έκανε», είπε. «Δεν ξέρουμε τι συνέβη, αλλά νομίζω ότι εκείνοι τον “βοήθησαν” να το κάνει».

Η Ρωσία έχει μια μακρά ιστορία από ανθρώπους φανερούς επικριτές του Πούτιν, από απλούς ανθρώπους μέχρι μεγάλες προσωπικότητες, που έχουν πεθάνει κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες, μερικές φορές σε πτώσεις από παράθυρα. Κάποια περιστατικά θεωρούνται πιθανές δολοφονίες, ενώ άλλα παραμένουν ασαφή. Λίγα θεωρούνται αυτοκτονίες.

«Είχε το θάρρος να εκφράσει τη διαφωνία του για έναν βάναυσο και αδικαιολόγητο πόλεμο»

Ο Στρόικιν ήταν ένας από τους χιλιάδες άγνωστους αντιπολεμικούς Ρώσους που αποφάσισαν να μείνουν πίσω στη χώρα, αλλά συνέχισαν να εκφράζουν τις απόψεις τους. Κάποιοι έχουν συλληφθεί και αργότερα πέθαναν στη φυλακή σε περιστατικά που οι Αρχές παρουσίασαν ως αυτοκτονίες. Για άλλους, όπως ο πιανίστας Παβέλ Κουσνίρ, ο οποίος είχε κάνει μια μη δημοσιοποιημένη απεργία πείνας, χρειάστηκαν μέρες για να μάθει ο κόσμος για τον θάνατό του.

Ο Αλεξάντερ Τσερκασόφ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ρωσικής ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων Memorial, είπε ότι η δίωξη των αντιπολεμικών διαφωνούντων συχνά αποκαλύπτεται πολύ αργά.

Οι δημοσιογράφοι και η κοινωνία των πολιτών συνήθως μαθαίνουν για τις διώξεις μόνο αφού εκδοθούν οι δικαστικές αποφάσεις, αποφάσεις που εκδίδονται χωρίς εξήγηση ή δικαιολόγηση.

Το σώμα του Στρόικιν, σύμφωνα με τους φίλους του, δεν έχει παραδοθεί στην οικογένειά του, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολο να διαπιστωθεί η αιτία του θανάτου του.

Ωστόσο, για πολλούς από τους φίλους του, το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο. Το κράτος φέρει την τελική ευθύνη για τον θάνατό του, καθώς είχε το θάρρος να εκφράσει τη διαφωνία του για έναν βάναυσο και αδικαιολόγητο πόλεμο.

«Δεν υπάρχει χώρος για έναν έντιμο άνθρωπο σαν τον Στρόικιν στη σύγχρονη Ρωσία», είπε η Βόβσι.