Stonewall: Η εξέγερση των ομοφυλόφιλων και η γέννηση του Gay Pride

Ο Ιούνιος είναι ο μήνας του Gay Pride και ο λόγος είναι η εξέγερση του StoneWall. Η 28^η Ιουνίου του 1969 αποτελεί μια ημέρα ορόσημο για το ομοφυλοφιλικό κίνημα. Είναι η ημέρα που κάνει το «come out». Με μια μεταμεσονύχτια «κραυγή» εγκαταλείπει τον παθητικό του ρόλο και περνά στη δράση για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του.

Μεταφερόμαστε στη δεκαετία του ’60. Τα μαζικά και δυναμικά κινήματα των νέων – κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά – αμφισβητούν τα συντηρητικά καθεστώτα που κυριαρχούσαν το προηγούμενο διάστημα. Όπως και στα περισσότερα μέρη του κόσμου, στις ΗΠΑ οι ομοφυλόφιλοι «κρύβονταν» στο σκοτάδι για δεκαετίες, περιθωριοποιημένοι σε μια ομοφοβική κοινωνία που αναγνώριζε ως παράνομη ακόμα και την παρότρυνση για ομοφυλοφιλική σχέση.

Οι αρχές διατηρούσαν φακέλους με τα ονόματα ομοφυλόφιλων και τις επαφές τους και οι συλληφθέντες από επιχειρήσεις «σκούπα» διαπομπεύονταν στον Τύπο. Καθηγητές διώχνονταν από πανεπιστήμια και εργαζόμενοι απολύονταν από τις δουλειές τους ως «ύποπτοι» για ομοφυλοφιλία. Άνθρωποι οδηγούνταν ακόμη και σε ψυχιατρικές κλινικές, καθώς η Ψυχιατρική Αμερικανική Ένωση είχε αναγνωρίσει τους ομοφυλόφιλους ως «αντικοινωνικές και διαταραγμένες προσωπικότητες».

Σε αυτή την τρομακτική πραγματικότητα τα μέλη της LGBT κοινότητας προσπαθούσαν να επιβιώσουν. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 κάτι αρχίζει να αλλάζει. Τροφοδοτούμενοι από τα νεανικά προοδευτικά κινήματα, οι ομοφυλόφιλοι κάνουν τα πρώτα βήματα για τα δικαιώματά τους. Ορισμένοι συγκεντρώνονταν σε γκέι μπαρ και κλαμπ, τα δικά τους καταφύγια, όπου μπορούσαν να εκφραστούν και να κοινωνικοποιηθούν χωρίς να κινδυνεύουν. Τα εν λόγω καταστήματα μετατρέπονται σε πυρήνες του κινήματος.

Η αρμόδια αρχή της Νέας Υόρκης, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και η απλή συγκέντρωση ομοφυλόφιλων αποτελούσε κίνδυνο και «αταξία», επέβαλε κυρώσεις και έκλεινε τα καταστήματα που σέρβιραν αλκοόλ σε γνωστά ή «ύποπτα» άτομα της LGBT κοινότητας. Ο σχετικός νόμος, χάρη στην προσπάθεια ακτιβιστών, τροποποιήθηκε εν μέρει το 1966, επιτρέποντας το σερβίρισμα αλκοόλ, ωστόσο η δημόσια ομοφυλοφιλική συμπεριφορά (για παράδειγμα το φιλί ή ακόμα και το κράτημα του χεριού και ο χορός) εξακολουθούσε να είναι παράνομη.

Έτσι φτάνουμε στο 1969 και στην 28^η Ιουνίου. Τις πρώτες πρωινές ώρες, η αστυνομία επιχειρεί μια από τις συνηθισμένες εισβολές της στο StoneWall, ένα γκέι μπαρ στην οδό Christopher στο Greenwich Village στην πόλη της Νέας Υόρκης. Όμως αυτή τη φορά τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ διαφορετικά. Οι αστυνομικές δυνάμεις, κατά την προσπάθειά τους να συλλάβουν τους υπαλλήλους και τους πελάτες, βρέθηκαν αντιμέτωπες με την αντίδραση των θαμώνων αλλά και των κατοίκων της περιοχής.

Εκείνη τη νύχτα, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, το πλήθος δεν διασκορπίστηκε, δεν έτρεξε να κρυφτεί υπό το φόβο της σύλληψης. Μάλιστα όσο περνούσε η ώρα οι συγκεντρωμένοι αυξάνονταν θέλοντας να εκφράσουν την αντίθεσή τους στη συνεχή παρενόχληση της αστυνομίας και τις κοινωνικές διακρίσεις. Αυτόπτες μάρτυρες θυμούνται πως κάποια στιγμή ένας αστυνομικός χτύπησε μια γυναίκα στο κεφάλι, καθώς κατά τη σύλληψή της προσπαθούσε να την βάλει με τη βία στο αστυνομικό όχημα. Εκείνη φώναξε στον κόσμο να δράσει, δίνοντας το έναυσμα για μια βροχή από πέτρες, μπουκάλια και άλλα αντικείμενα κατά των αστυνομικών.

«Μία σειρά από περιστατικά συμβαίνουν ταυτόχρονα. Δεν υπάρχει ένα γεγονός ή ένα άτομο, υπάρχει μόνο μία έκρηξη θυμού του πλήθους», ανέφεραν ακτιβιστές. Μέσα σε λίγο χρόνο ξέσπασαν οργισμένα επεισόδια με τη συμμετοχή εκατοντάδων ανθρώπων, ενώ την εμφάνισή της έκανε και η Tactical Patrol Force (TPF), η μονάδα καταστολής διαδηλώσεων. Οι συγκρούσεις συνεχίζονται όλη τη νύχτα και η κατάσταση εξομαλύνεται σταδιακά όταν το πλήθος αρχίζει να αποχωρεί για να επιστρέψει την επόμενη ημέρα για μια νέα δυναμική κινητοποίηση.

Ήταν η αρχή μιας εξαήμερης εξέγερσης με επίκεντρο το Stonewall με τις διαδηλώσεις και τις συγκρούσεις να εξαπλώνονται στην περιοχή και στο κοντινό πάρκο Christopher Park. Αν και μικρότερης έντασης κοινωνικές εκρήξεις είχαν προηγηθεί, τα γεγονότα του Stonewall σηματοδότησαν μια ιστορική καμπή για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και λειτούργησαν ως καταλύτης για το κίνημα της LGBT κοινότητας στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Η οργάνωση των ομοφυλόφιλων ενισχύεται και δημιουργείται το Gay Liberation Front, που θα παίξει κομβικό ρόλο τα επόμενα χρόνια στο κίνημα. Ταυτόχρονα οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλές χώρες.

Στην επέτειο ενός έτους από τις ταραχές, στις 28 Ιουνίου 1970, χιλιάδες άνθρωποι παρέλασαν στους δρόμους του Μανχάταν από το Stonewall Inn στο Central Park σε μια πορεία που ονομάστηκε «Ημέρα Απελευθέρωσης της οδού Christopher». Το κεντρικό σύνθημα ήταν: «Πες το δυνατά, είμαι γκέι και είμαι υπερήφανος». Ήταν η πρώτη παρέλαση γκέι υπερηφάνειας (Gay Parade) στις ΗΠΑ. Ήταν η γέννηση του Gay Pride, που εορτάζεται κάθε χρόνο σε πολλές χώρες τον μήνα Ιούλιο, και η 28η Ιουνίου έχει καθιερωθεί πλέον ως η Παγκόσμια Ημέρα Ομοφυλοφιλικής Υπερηφάνειας.