Η μέθοδος που φέρνει επανάσταση στις ντουλάπες και στο χώρο μας

Στον κόσμο της οργάνωσης και της τάξης η Marie Kondo είναι βασίλισσα. Μια μικροκαμωμένη, χαριτωμένη, μη μου άπτου ηγέτιδα με απαλή και σταθερή φωνή, ικανή να νανουρίσει νεογέννητους ερωδιούς και να κάνει τις κερασιές να ανθίσουν. Γράφει η Μυρτώ Κόλια Μια ιέρεια της τακτοποίησης με τη μαγική ικανότητα να δίνει λύσεις σε όλα τα προβλήματα ακαταστασίας και να κάνει, σαν με μαγικό ραβδάκι, τους χώρους να χωρούν περισσότερα πράγματα και τα αντικείμενα να μπαίνουν σε εκπληκτική τάξη. Η φανταστική νεράιδα κάθε ανθρώπου που θέλει το σπίτι του να είναι τακτικό και όμορφο και αναζητά τρόπο για να το πετύχει. Είναι αυτός ένας καθημερινός αγώνας; Μόχθος που τα αποτελέσματά του κρατούν μόνο λίγο, λες και ντουλάπια, συρτάρια, ράφια και σπίτια είναι φτιαγμένα από τη φύση τους για να ξαναγίνονται χαοτικά, να επιστρέφουν στη νομοτέλεια της ακαταστασίας; Όχι, διαβεβαιώνει η 30χρονη Γιαπωνέζα, που με μια μόνο λέξη -tokimeku- και τις απλές και σαφείς βασικές αρχές της υπόσχεται να μεταμορφώσει τις ντουλάπες μας και, μέσω αυτών, την καθημερινότητά μας.

Αν δεν έχετε ξανακούσει για εκείνη -όπως κι εγώ, μέχρι πριν λίγο καιρό- μη φανταστείτε πως είναι κάποια τυχάρπαστη με μια αμφίβολη ιδέα σε πιλοτική εφαρμογή. Το βιβλίο της «The Life-Changing Magic of Tidying Up» είναι παγκόσμιο best seller κι έχει πουλήσει περισσότερα από δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Τα βίντεό της στο YouTube αποτελούν «ευαγγέλιο» για χιλιάδες ανθρώπους που στη συνέχεια ανεβάζουν δικά τους βίντεο, στα οποία δείχνουν πώς μεταμόρφωσαν τους χώρους τους εφαρμόζοντας τη μέθοδό της, τη μέθοδο Konmari. Το βιβλίο της είναι ένα μανιφέστο που επιδιώκει να αλλάξει τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα πράγματά μας και κατά συνέπεια τον χώρο και τον χρόνο μας. Έρχεται δε σε μια ιδανική στιγμή, λες και πιάνει τον σφυγμό των νοοτροπιών που αλλάζουν: την ώρα που οι οικονομίες ανακάμπτουν -το βιβλίο δεν γράφτηκε με πρότυπο την Ελλάδα, προφανώς- , διογκώνεται η τάση να προσφέρονται σε φιλανθρωπίες ρούχα και αντικείμενα που δεν χρησιμοποιούνται πια και παράλληλα καταγράφεται μια κλίση προς την «ελάφρυνση» των κάποτε ξέχειλων σπιτιών. Στην αποθέωση του επαρκούς- σε αντίθεση με το υπερβολικό- η Marie Kondo πρωτοστατεί. Το «Tidying Up», που έχει κάνει έντεκα εκδόσεις στην Ιαπωνία, εξαπλώθηκε σαν μεταδοτική ασθένεια: οι «ευεργετηθέντες» της Konmari δεν σταματούν να ανεβάζουν φωτογραφίες με τα συρτάρια των εσωρούχων τους, άνοιξαν γκρουπ στο Facebook. Το όνομα της Marie Kondo έχει μετατραπεί σε… ρήμα που περιγράφει την τακτοποίηση των χώρων με τη μέθοδό της. Το βιβλίο είναι διαθέσιμο σε περισσότερες από τριάντα χώρες ενώ στην Ιαπωνία, όπου πρωτοκυκλοφόρησε το 2011, η Kondo υπογράφει ακόμα τρία βιβλία αλλά κι ένα CD με κλασική μουσική για τις ώρες της τακτοποίησης (περιέχει μεταξύ άλλων δύο βαλς του Σοπέν, ένα κονσέρτο του Μπαχ και το «Jeux d’eau» του Ραβέλ). Λιτό και χωρίς «βαβούρα» στην εμφάνισή του, το βιβλίο δένει αρμονικά με τη φωνή αλλά και τη γραφή της συγγραφέως η οποία προτρέπει τον αναγνώστη με λόγια που μοιάζουν να έχουν βγει από ιαπωνικό παραμύθι: «Ποτέ μην τυλίγετε τις κάλτσες φτιάχνοντας μπαλάκια. Δέχονται πολλή ταλαιπωρία στην καθημερινή δουλειά τους… Ο χρόνος που περνούν στο συρτάρι σας είναι η μόνη ευκαιρία που έχουν για να ξεκουραστούν»…

Η μέθοδος Konmari

Η πρότασή της Marie Kondo είναι ρηξικέλευθη αλλά απλή. Στόχος της είναι να διευκολύνει τους ανθρώπους που προσπαθούν να ξεκαθαρίσουν ποια αντικείμενα χρειάζονται και ποια όχι και το κάνει αυτό φέρνοντας μια ριζοσπαστική ανατροπή: προτρέπει τους πελάτες της να μην επιλέγουν τι θα πετάξουν αλλά τι θα κρατήσουν! Εδώ μπαίνει ο όρος tokimeku, αν δηλαδή ένα αντικείμενο προκαλεί σε αυτόν που το έχει χαρά. Αν ναι, μένει.  Αν όχι, φεύγει. Σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα της, η λεπτεπίλεπτη γυναίκα με την ήπια φωνή προτείνει μια μέθοδο ακραία και απότομη: Το ξεκαθάρισμα πρέπει να γίνει μια κι έξω, χωρίς χρονοτριβή. Δεν υπάρχει η επιλογή «ίσως». «Κρατήστε μόνο τα πράγματα που μιλούν στην καρδιά σας», συμβουλεύει, «και μετά πάρτε το απόφαση και δώστε όλα τα υπόλοιπα. Όταν βάζεις σε τάξη το σπίτι σου, βάζεις σε τάξη και αυτά που σε απασχολούν, και το παρελθόν σου. Έτσι, μπορείς να δεις πιο καθαρά τι πραγματικά χρειάζεσαι στη ζωή σου και τι όχι». Οι θαυμαστές της λένε πως οι συμβουλές της τους απαλλάσσουν από την ενοχή που συχνά συνοδεύει το να βγάλεις από το σπίτι σου κάτι που δεν χρησιμοποιείς πια. Δεν τολμώ να γράψω «να πετάξεις», όπως ίσως θα λέγαμε, γιατί η Konmari είναι ξεκάθαρη: συμβουλεύει να ευχαριστούμε και να εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς τα ρούχα πριν τα δώσουμε. Να τα ευχαριστούμε για τις υπηρεσίες τους προς τα εμάς ή, για παράδειγμα, που μας έμαθαν πως ένα χρώμα δεν μας πάει ή κάποιο κόψιμο δεν μας κάνει να νιώθουμε άνετα. «Είναι κανόνας να ευχαριστείς κάθε αντικείμενο που αποφασίζεις να δώσεις», εξηγεί επισκεπτόμενη το σπίτι της Gina Kruger, μιας πελάτισσάς της. «Είναι πολύ σημαντικό να επιλέγεις αυτά που θέλεις να κρατήσεις και όχι αυτά που θέλεις να δώσεις. Να κρατάς από το σπίτι σου αυτά που νιώθεις ωραία που τα κρατάς, αυτό σημαίνει να κρατάς αυτά που σου προκαλούν χαρά». Απορρίπτει δε κατηγορηματικά τις γνωστές συμβάσεις οργάνωσης του σπιτιού και τα γνωστά αποθηκευτικά μέσα. «Η παγίδα κρύβεται στην έννοια ‘αποθήκευση’», γράφει. «Οι μέθοδοι αποθήκευσης δεν λύνουν το πρόβλημα του πώς να απομακρύνεις πράγματα που δεν χρειάζεσαι ή του πώς να τα τακτοποιήσεις. Αποτελούν μόνο επιφανειακή λύση».

Απλές συμβουλές βήμα-βήμα

• Τακτοποιήστε το σπίτι σας χωρίζοντας τα αντικείμενα σε κατηγορίες. Πρώτα τα ρούχα, μετά τα βιβλία και τα χαρτιά και στο τέλος τα «διάφορα» και τα αντικείμενα συναισθηματικής αξίας.
• Μην «μεταβιβάζετε» πράγματα που δεν θέλετε πια σε μέλη της οικογένειάς σας που μπορεί να τα πάρουν από ενοχή. Δωρίστε τα σε ιδρύματα και οργανώσεις που τα χρειάζονται.
• Τα χαρτιά είναι πολύ εκνευριστικά. Θεωρήστε πως θα τα πετάξετε όλα και μετά ξεχωρίστε τα απολύτως απαραίτητα και κρατήστε μόνο αυτά.
• Ξεχάστε τα διάφορα εντυπωσιακά κουτιά, επαρκούν τα συρτάρια σας ή ακόμα και ένα κουτί από παπούτσια.
• Αποφύγετε τις στοίβες. Καλύτερα να τοποθετείτε τα αντικείμενα στο πλάι και να τα τακτοποιείτε το ένα δίπλα στο άλλο παρά το ένα πάνω στο άλλο. Έτσι είναι όλα ορατά, ξέρετε τι έχετε και πού θα το βρείτε.

Πώς να ξεκινήσετε

Ωραία, η θεωρία είναι σαφής, και η φιλοσοφία πίσω από τη θεωρία επίσης. Αλλά πώς ξεκινάμε; Έκανα το ίδιο ερώτημα στον εαυτό μου όταν η φίλη μου Ν.Κ. μου «σύστησε» προ καιρού τη Marie Kondo και τον πάντα τακτοποιημένο κόσμο της. Διευκρινίζω πως δεν φημίζομαι για την τακτικότητά μου οπότε δεν γράφω ως μια θηλυκή Ντετέκτιβ Μονκ που θέλει τα λουλούδια στο βάζο να γέρνουν με την ίδια κλίση ή τα καλαμάκια να είναι τακτοποιημένα οριζόντια και προοδευτικά ανάλογα με το χρώμα τους. Επίσης σε ένα σπίτι με ένα μικρό παιδί κι ένα μεγάλο σκυλί, είμαστε όλοι έτοιμοι για πολλούς συμβιβασμούς. Θα ήθελα όμως να ζω σε έναν χώρο που η τάξη του με εξυπηρετεί -είναι δηλαδή στα μέτρα μου, όπως προτείνει και η Konmari- και με ξεκουράζει. Η γκουρού της τακτοποίησης συμβουλεύει να ξεκινήσετε βγάζοντας όλα τα αντικείμενα -πχ τα ρούχα- σε ένα σημείο, για να τα βλέπετε όλα. Αν θέλετε να τακτοποιήσετε την κουζίνα κάντε το ίδιο: βγάλτε ό,τι κατσαρόλα, πιατέλα, κουτάλες, τσιμπίδα, πιατικά κτλ έχετε στα ντουλάπια σας, όλα σε ένα σημείο, για να μπορείτε να έχετε τη γενική εικόνα. Το ίδιο και για το μπάνιο ή το γραφείο – ναι, η Konmari δεν απευθύνεται μόνο σε γυναίκες. Η Marie Kondo θυμίζει πως δεν επιλέγουμε τι θα δώσουμε αλλά τι θα κρατήσουμε. Οπότε έρχεται η ώρα του tokimeku: τι μας προκαλεί χαρά; Η διαδικασία για την ίδια είναι να παίρνεις κάθε ρούχο στα χέρια σου, να το νιώθεις με τις παλάμες σου και να σκέφτεσαι αν σου προκαλεί χαρά ή όχι. Αν αποφασίσεις πως ήρθε η ώρα να το αποχωριστείς, ευχαρίστησέ το για όσα σου προσέφερε και ίσως σου έμαθε. Εντάξει, ίσως να μην ακολουθούμε όλοι κατά γράμμα όλα τα στάδια, αλλά το κόνσεπτ αυτό είναι. Αφού το ξεκαθάρισμα έγινε -δεν υπάρχει η επιλογή «ίσως», θυμίζει η Konmari, οπότε δεν χωρούν αναβολές- έχει έρθει η ώρα να τακτοποιήσετε αυτά που επιλέξατε να κρατήσετε. Τα ρούχα διπλώνονται με τον τρόπο που δείχνει η ίδια η Marie Kondo στο παραπάνω βίντεο. Κλειδί, λέει στην κάπως αλλόκοτη περιγραφή της, είναι να νιώσεις την μπλούζα με τα χέρια σου και να της εκφράσεις τη φροντίδα σου. Είναι πολύ σημαντικό να το έχεις αυτό στο μυαλό σου όταν διπλώνεις τα ρούχα σου. Το δίπλωμα έχει σχέση με την αγάπη. Με την έκφραση της φροντίδας και της ευγνωμοσύνης σου για τη διαρκή υποστήριξη του ρούχου προς τα εσένα το ύφασμα τεντώνεται καλύτερα και οι ζάρες περιορίζονται, υποστηρίζει η γκουρού. Το ρούχο που έχει διπλωθεί σωστά στέκεται όρθιο, αυτό είναι η απόδειξη της ορθής εφαρμογής της μεθόδου Konmari (και της αστείας διαδικασίας ευχαριστιών που τη συνοδεύει). Στη συνέχεια όλα τα αντικείμενα τοποθετούνται στα συρτάρια ή τα ράφια όχι το ένα πάνω στο άλλο αλλά το ένα δίπλα στο άλλο. Με το δίπλωμα που έχει κάνει το ρούχο ένα μικροσκοπικό πακετάκι χωρούν πάρα πολλά, σαν σε «στήλες», η μία δίπλα στην άλλη. Αν πρόκειται για συρτάρια οι στήλες είναι από πίσω προς τα εμπρός, αν πρόκειται για ράφια ίσως είναι πιο βολικό από πλευρά σε πλευρά, ώστε να μην πέφτουν τα πράγματα από το κενό στο μπροστινό ή το πίσω μέρος. Έτσι μπορούν να τακτοποιηθούν μπλούζες, παντελόνια, κάλτσες, εσώρουχα, πετσέτες, σεντόνια κτλ. Για τα κρεμαστά ρούχα η Marie Kondo προτείνει να τοποθετούνται με κριτήριο το μήκος αλλά και το χρώμα γιατί έτσι, σύμφωνα με τη μέθοδό της, είναι πιο βολικά στην τακτοποίηση- τα πιο μακριά στη μια πλευρά της ντουλάπας, τα πιο κοντά στη συνέχεια- αλλά και πιο ξεκούραστα στο μάτι.

Ποια είναι η Marie Kondo

Μεγάλωσε στο Τόκιο και από πολύ μικρή ηλικία έδειξε την κλίση της στην οργάνωση. Στα παιδικά της χρόνια διάβαζε περιοδικά για το σπίτι και δεν σταματούσε να καθαρίζει τα υπνοδωμάτια των αδελφών της. Στο σχολείο της ανατέθηκε να οργανώσει την τάξη της. Στα 19 της ίδρυση συμβουλευτική εταιρεία για την οργάνωση του σπιτιού και τότε ανακάλυψε πως πολλοί από τους πελάτες της δυσκολεύονταν να αποφασίσουν ποια πράγματα θα κρατήσουν και ποια θα δώσουν. Έψαξε πολύ για να ξεκαθαρίσει τα πιο λειτουργικά κριτήρια μιας τέτοιας επιλογής μέχρι που μια μέρα ρώτησε έναν πελάτη της: «Σου προκαλεί αυτό χαρά;»- το tokimeku, που λέγαμε. Διαπίστωσε πως βρίσκοντας την απάντηση σε αυτό το ερώτημα η απόφαση γινόταν πιο εύκολη. «Έκτοτε χρησιμοποιώ αυτές τις λέξεις», εξηγεί. Η Konmari είναι παντρεμένη αλλά πολύ λίγα είναι γνωστά για την ιδιωτική της ζωή, την οποία φροντίζει να διατηρεί ιδιωτική. Δεν έχει ποτέ προσκαλέσει κανέναν δημοσιογράφο στο σπίτι της. Έγραψε το πρώτο της βιβλίο κατόπιν απαίτησης των πελατών της, που βρίσκονταν σε λίστα αναμονής.

Το «Tidying Up» είχε πουλήσει πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα στην Ιαπωνία όταν εξασφαλίστηκαν τα δικαιώματα μετάφρασής του στα αγγλικά. Δεν ήταν ωστόσο βέβαιο το πώς θα «περνούσε» σε τόσο διαφορετικές από την ιαπωνική κουλτούρες ένα τέτοιο πόνημα. Επιπλέον, η συγγραφέας δεν μιλούσε αγγλικά, κάτι που θα έθετε έναν αναπόφευκτο περιορισμό στις συνεντεύξεις της. Αποδείχθηκε πως τίποτα δεν μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στην εξάπλωση της μεθόδου Konmari. Από ένα σπίτι στις ΗΠΑ με αποθήκη και σοφίτα γεμάτες παλιά παιχνίδια και αναμνήσεις, μέχρι μια ιαπωνική μίνιμαλ οικία ή μια ελληνική «παραδοσιακή» κατοικία με τα σερβίτσια-κληρονομιά από τη γιαγιά και τις ξέχειλες ντουλάπες, παντού υπήρχε χώρος για ένα μικρό βιβλίο και μια μεγάλη ιδέα. Η Marie Kondo δεν αναλαμβάνει πια πελάτες για κατ’ ιδίαν συμβουλευτική. Εκπαιδεύει επαγγελματίες συμβούλους οργάνωσης και τακτοποίησης που εξειδικεύονται στη μέθοδό της. «Είστε χαρούμενοι όταν φοράτε ρούχα που δεν σας ευχαριστούν; Νιώθετε χαρά περιτριγυρισμένοι από στοίβες αδιάβαστων βιβλίων που δεν αγγίζουν την καρδιά σας; Πιστεύετε πως το να έχετε αντικείμενα που ξέρετε πως δεν θα χρησιμοποιήσετε ποτέ θα σας προσφέρει ποτέ ευτυχία; Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να είναι ‘όχι’. Τώρα φανταστείτε να ζείτε σε ένα σπίτι με μόνο πράγματα που σας προκαλούν χαρά. Δεν είναι αυτός ένας τρόπος ζωής που ονειρεύεστε; Να κρατάτε μόνο τα πράγματα εκείνα που μιλούν στην καρδιά σας. Μετά πάρτε την απόφαση και δώστε όλα τα υπόλοιπα. Με αυτόν τον τρόπο ξαναρχίζετε τη ζωή σας και ξεκινάτε μια νέα» γράφει στο βιβλίο της. Όσο για την ίδια, έχει πολύ ξεκάθαρη πορεία: «Στόχος μου είναι να τακτοποιήσω όλο τον πλανήτη, να τον βάλω όλο σε τάξη» λέει. Για τον πλανήτη δεν ξέρω. Για ένα κομμάτι του σπιτιού μου όμως- και του σπιτιού της φίλης μου Ν.Κ.- μπορώ να το επιβεβαιώσω. Διαβάστε απόσπασμα του βιβλίου της (στα αγγλικά) εδώ. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend