«Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι ένας σχετικά οδυνηρός συμβιβασμός» σχολιάζει στο newsbeast.gr ο διεθνολόγος και διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, για τη συμφωνία μεταξύ της ελληνικής πλευράς και της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ, σχετικά με το ονοματολογικό.

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Κάλτσα

«Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι προϊόν ενός πολύ δύσκολου συμβιβασμού μεταξύ των δύο πλευρών, θα έλεγα σε κάποιο βαθμό σχετικά οδυνηρού και για τις δύο πλευρές, η οποία όμως κατά την άποψή μου είναι αρκετά ισορροπημένη, χωρίς να αποτελεί ούτε ένα θρίαμβο της ελληνικής διπλωματίας αλλά ούτε και μία εθνική καταστροφή.

Είναι μία συμφωνία η οποία έχει πολλά θετικά, όπως είναι η σύνθετη ονομασία, το erga omnes, που σημαίνει χρήση έναντι όλων, άρα και αλλαγή στην εσωτερική ορολογία που χρησιμοποιούν οι γείτονες στα έγγραφα. Τον διαχωρισμό, αν ποτέ έγινε αυτή η απόπειρα, όπως έγινε επί τουλάχιστον μία δεκαετία από τον Γκρούεφσκι με αυτόν τον κιτς εθνικισμό του, τον διαχωρισμό λοιπόν μεταξύ της ελληνικής αρχαίας ιστορίας και της FYROM, η οποία ουδεμία σχέση έχει με την αρχαία ελληνική ιστορία και με τους Έλληνες Μακεδόνες» τονίζει ο κ. Φίλης.

«Αυτή η συμφωνία θα μπορούσε προοπτικά να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε η Ελλάδα να επανακάμψει στην περιοχή. Δεν λέω ότι το πετυχαίνει αυτόματα, απλώς μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις. Χωρίς συμφωνία δεν θα υπήρχαν καν οι προϋποθέσεις.

Υπάρχουν βέβαια και μελανά σημεία. Είναι σαφές ότι η ελληνική πλευρά έκανε, προκειμένου να γίνει αυτή η συμφωνία, δύο παραχωρήσεις σε δύο πολύ σοβαρά θέματα, όπως είναι αυτό της γλώσσας και της ιθαγένειας. Είναι ενθαρρυντικό ότι λόγω παρεμβάσεων από πλευράς Αλβανών βουλευτών της γειτονικής χώρας, έγινε μία διευκρίνιση ότι ιθαγένεια δεν σημαίνει ταυτότητα, αλλά η αλήθεια είναι ότι πρώτον θα μπορούσε να έχει επιλεγεί ένας άλλος όρος διεθνής για να χαρακτηρίσει την ιθαγένεια και την υπηκοότητα που θα ήταν το citizenship, αντί για το nationality.

Το δεύτερο είναι γιατί οι πολίτες μίας χώρας η οποία θα λέγεται Βόρεια Μακεδονία να αποκαλούνται Μακεδόνες. Και το τρίτο έχει να κάνει με το ότι η γλώσσα αυτή θα μπορούσε να είναι, να προσδιορίζεται ως Makedonski αμετάφραστο, αλλά η ελληνική πλευρά αποφάσισε να το κάνει Macedonian, να συμβιβαστεί με αυτό, λέγοντας ότι κάτι τέτοιο έχει συμφωνηθεί από το 1977. Ότι έχει αναγνωριστεί επισήμως από την Ελλάδα το 1977 στο πλαίσιο του ΟΗΕ.

Βέβαια γλωσσολόγοι του διαμετρήματος του κ. Μπαμπινιώτη ισχυρίζονται ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ωστόσο οι υποστηρικτές της συμφωνίας θα σας πουν ότι προσδιορίζεται ότι αυτή η γλώσσα ανήκει στις νότιες σλαβικές γλώσσες.

Ως προς την ιθαγένεια το πρόβλημα είναι ότι δεν επελέγη ο όρος citizenship, ούτως ή άλλως όμως, αν θυμάμαι καλά στο Άρθρο 2 Παράγραφος 2 του Συντάγματος της γείτονος αποσαφηνίζεται ότι ιθαγένεια δεν σημαίνει εθνικότητα. Αυτό έγινε χάρη στις ενέργειες Αλβανών βουλευτών».

Όσο για τις σφοδρές επικρίσεις για τη συγκεκριμένη συμφωνία, ο κ. Φίλης τόνισε:

«Το δικό μου μέτρο σύγκρισης δεν είναι ούτε αυτό του 1992 ούτε το 1993. Το σημείο αναφοράς είναι το 2008, η εθνική θέση που με εξαίρεση το ΛΑΟΣ, υιοθετήθηκε τότε. Η οποία έλεγε πριν το Βουκουρέστι ότι θέλουμε μία σύνθετη ονομασία που την έχουμε, erga omnes που το έχουμε και μάλιστα με γεωγραφικό προσδιορισμό που τον έχουμε.

Κάποιος μπορεί να πει ότι ο χρονικός προσδιορισμός, δηλαδή αν ήταν Νέα Μακεδονία, μπορεί να ήταν προτιμότερο σε σχέση με το Βόρεια Μακεδονία γιατί θα διαχώριζε την αρχαία ελληνική παράδοση στον μακεδονικό χώρο από την αντίστοιχη των Σλαβομακεδόνων. Αυτό όμως είναι πολύ σχετικό.

Αν πάρουμε ως βάση την εθνική θέση του 2008, τα περισσότερα αν όχι όλα από αυτά που είχαν τεθεί ως προϋποθέσεις έχουν εκπληρωθεί στη συμφωνία. Όμως επειδή δεν είχαμε βρεθεί ποτέ τόσο κοντά να συζητήσουμε με τους γείτονες για το θέμα της γλώσσας και το θέμα της υπηκοότητας/ιθαγένειας, δεν μπορώ να σας πω αν θα μπορούσαμε να πετύχουμε κάτι καλύτερο, ούτε θα σταθώ στις διαρροές που έγιναν εγγράφων της ελληνικής πλευράς όταν διαπραγματευόταν με τη FYROM τα προηγούμενα χρόνια, καθώς είναι αδόκιμο και εθνικά απαράδεκτο.

Εγώ στέκομαι στο ποια ήταν η εθνική γραμμή και λέω ότι το ζήτημα της γλώσσας και της ιθαγένειας δεν είχε διευκρινιστεί, όπως αποσαφηνίστηκε με τη Συμφωνία των Πρεσπών».

«Για μένα και ως επιστήμονα και ως πολίτη θα ήταν πιο ορθό και αποδεκτό, οι πολίτες μιας χώρας η οποία θα λέγεται Βόρεια Μακεδονία να είναι Βορειομακεδόνες και όχι Μακεδόνες/πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας. Είναι σαφές ότι η ελληνική πλευρά θέλησε να κάνει αυτή την παραχώρηση για να διευκολύνει τον Ζάεφ, ο οποίος ούτως ή άλλως με δυσκολία κατάφερε να περάσει τη συμφωνία. Μπορεί κάποιος να πει ότι αν δεν είχαν γίνει κάποιες παραχωρήσεις μπορεί να μην είχαμε συμφωνία ή να μην είχε καταφέρει να την περάσει η κυβέρνηση Ζάεφ στο εσωτερικό της» επεσήμανε για τις παλινδρομήσεις της ηγεσίας της ΠΓΔΜ.

«Εμένα με απασχολεί περισσότερο η Ελλάδα και όχι η FYROM. Κατανοώ την αντίληψη ότι θα μπορούσαμε να έχουμε τώρα συμφωνία, καθώς ήταν το κατάλληλο timing, γιατί τώρα βρέθηκε στην ηγεσία ένας μετριοπαθής ηγέτης όπως ο Ζάεφ. Κατανοώ ότι αυτό μπορεί να δώσει άλλον αέρα στα πανιά της Ελλάδας για τη θέση της στα Βαλκάνια. Κατανοώ ότι αυτή η συμφωνία μπορεί, χωρίς να είναι σίγουρο να περιορίσει τον ανθελληνισμό που υπάρχει στη γείτονα, διότι πολλοί έχουν ταυτίσει τις κακές συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό της χώρας, φτώχεια, ανέχεια, κακή διακυβέρνηση, με το μπλοκάρισμα της εισόδου στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα οποία είναι υπεύθυνη η Ελλάδα.

Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν χωνεύεται εύκολα ότι οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας δεν θα είναι Βορειομακεδόνες νέτα σκέτα και θα πρέπει να κάνουμε επεξήγηση.

Ακόμη και μετά την κύρωση της συμφωνίας και τις συνταγματικές αλλαγές στη γείτονα, δεν μιλώ πριν που υπήρχε πολιτική σκοπιμότητα, ο Ζάεφ μιλάει για μακεδονική ταυτότητα.

Λίγες ώρες μετά την κύρωση, ο Ζάεφ μίλησε πάλι για μακεδονική ταυτότητα. Αυτό δείχνει ότι θα πρέπει με κάποιον τρόπο να υπάρξει κάποια αποσαφήνιση, δίκην προσθήκης στη συμφωνία για να αποφύγουμε στο μέλλον τέτοιου είδους κακές ερμηνείες. Δηλαδή το να λέει ο Ζάεφ στο εσωτερικό της χώρας του ότι εξασφαλίσαμε τη μακεδονική ταυτότητα. Ανησυχητικό είναι επίσης όταν ο Ζάεφ μιλάει σε ελληνικά Μέσα να λέει ακριβώς το αντίθετο. Τέτοια φαινόμενα πρέπει να αντιμετωπιστούν στη ρίζα τους και να μην τα αφήσουμε να κακοφορμίσουν».