Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα είδος κακοποιητικής συμπεριφοράς, η οποία δεν περιλαμβάνει σωματική βία, αλλά ασκεί σημαντική ψυχολογική πίεση και υποσκάπτει την ψυχική υγεία του ατόμου που τη δέχεται.

Στόχος της συναισθηματικής κακοποίησης είναι ο έλεγχος και η κυριαρχία του κακοποιητή πάνω στο θύμα μέσω τακτικών που απομονώνουν, μειώνουν και σπέρνουν αμφιβολία και ανασφάλεια στο άτομο. Όσοι βιώνουν συναισθηματική κακοποίηση συχνά υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοαμφισβήτηση, κατάθλιψη και άγχος.

Τύποι συναισθηματικής κακοποίησης

Η συναισθηματική κακοποίηση εμφανίζεται με διάφορες μορφές και σε διαφορετικά περιβάλλοντα – όχι μόνο σε ερωτικές σχέσεις, αλλά και σε σχέσεις με φίλους, συγγενείς, συναδέλφους και επαγγελματίες συνεργάτες.

Σύμφωνα με το Health, οι πιο συνηθισμένες μορφές περιλαμβάνουν:

  • Απομόνωση: Ο κακοποιητής προσπαθεί να απομονώσει το θύμα από τους δικούς του ανθρώπους, περιορίζοντας τις επαφές του.
  • Απειλές: Εκτοξεύει απειλές προς το θύμα ή κοντινά του άτομα για να του προκαλέσει φόβο και ανασφάλεια.
  • Αποστέρηση: Στερεί την αγάπη, τη στήριξη ή την προσοχή, κάνοντας το θύμα να νιώθει ασήμαντο.
  • Εξευτελισμός: Ο κακοποιητής υποβαθμίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του θύματος, μειώνοντας την αυτοπεποίθησή του.
  • Κριτική και κατηγορία: Υποτιμά τις επιλογές ή την εμφάνιση του θύματος και το κατηγορεί για τα προβλήματα στη σχέση τους.
  • Gaslighting: Αμφισβητεί την αντίληψη και τη μνήμη του θύματος, κάνοντάς το να αμφιβάλλει για την πραγματικότητα.
  • Χειρισμός: Χρησιμοποιεί ενοχικά συναισθήματα ή συναισθηματικά τεχνάσματα για να επιτύχει τον έλεγχο.

Πώς να αναγνωρίσετε τη συναισθηματική κακοποίηση

Η αναγνώριση της συναισθηματικής κακοποίησης μπορεί να είναι δύσκολη από το θύμα, ειδικά επειδή οι τακτικές αυτές γίνονται σταδικά, διαμορφώνοντας το έδαφος. Μπορεί να βρίσκεστε σε μια κακοποιητική σχέση αν:
  • Νιώθετε απομονωμένοι ή μόνοι.
  • Αποφεύγετε την οικογένεια και τους φίλους σας.
  • Έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση και νιώθετε μη αγαπητοί ή αβοήθητοι.
  • Αλλάζετε διαρκώς συμπεριφορά για να ευχαριστήσετε το άλλο άτομο.
  • Αποφεύγετε δραστηριότητες που αγαπάτε και νιώθετε ότι χάνετε την ταυτότητά σας.
  • Ζείτε υπό το φόβο μην κάνετε κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει ζήλεια ή θυμό στον άλλο.

Οι επιπτώσεις της συναισθηματικής κακοποίησης

Αν και δεν αφήνει ορατά σημάδια, η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να είναι εξαιρετικά επιζήμια για την ψυχική υγεία. Θύματα συναισθηματικής κακοποίησης συχνά υποφέρουν από:

  • Κατάθλιψη και άγχος
  • Διατροφικές διαταραχές
  • Εξάρτηση από ουσίες
  • Αυτοκτονικό ιδεασμό

Η συνεχής υποβάθμιση του ατόμου από τη συναισθηματική κακοποίηση επηρεάζει τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του και τη ζωή, οδηγώντας σε έναν βαθύ πεσιμισμό και αίσθημα αδυναμίας.

Πώς να αντιμετωπίσετε τη συναισθηματική κακοποίηση

Αν αντιμετωπίζετε συναισθηματική κακοποίηση, το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση της κατάστασης. Το να αποδεχτείτε την πραγματικότητα μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά είναι απαραίτητο για να επανακτήσετε τον έλεγχο της ζωής σας.

Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν:

  • Δημιουργήσετε πρώτα ένα δίκτυο υποστήριξης: Θα χρειαστείτε ανθρώπους γύρω σας για να σας βοηθήσουν να βελτιώσετε τη σχέση ή να σας ενθαρρύνουν να την εγκαταλείψετε τη σχέση, ειδικά εάν πρόκειται για μια εξαιρετικά περίπλοκη ή επικίνδυνη κατάσταση.
  • Απευθυνθείτε σε έναν ειδικό: Μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, μια οργάνωση ή έναν αρμόδιο φορέα για πρόσθετη βοήθεια.
  • Θέστε όρια: Μη διστάσετε να απομακρυνθείτε από το άτομο που τα παραβιάζει.
  • Αποφύγετε τη σύγκρουση εάν νιώθετε πως δεν είναι ασφαλές να αντιδράσετε
  • Αναπτύξτε ένα σχέδιο ασφαλείας: Ακόμη κι αν πιστεύετε ότι το άτομο που σας κακοποιεί συναισθητικά δεν πρόκειται να σα βλάψει σωματικά, είναι σημαντικό να έχει αναπτυχθεί ένα σχέδιο διαφυγής και ασφάλειας σε περίπτωση που χρειαστεί άμεση απομάκρυνση. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η συναισθηματική κακοποίηση να εξελιχθεί σε σωματική βία.

Ο κύκλος της συναισθηματικής κακοποίησης ακολουθεί το ίδιο μοτίβο με τη σωματική κακοποίηση, ως προς το ό,τι μόλις το θύμα της συναισθηματικής κακοποίησης καταλάβει τι συμβαίνει και αρχίζει να σκέφτεται να φύγει ή όταν αρχίσει να κατηγορεί δυναμικά το δράστη για τις πράξεις του, τότε ξαφνικά ο κακοποιητής εμφανίζεται απολογητικός και ρομαντικός, προσπαθώντας να επαναφέρει το θύμα πίσω στη φωλιά του.

Θα κάνει οτιδήποτε χρειάζεται για να πιστέψει το θύμα πως έκανε λάθος και πως όλα ήταν μια παρεξήγηση. Ωστόσο, όσο το θύμα επιστρέφει, ο δράστης αρχίζει και πάλι σταδιακά να υιοθετεί τις ίδιες κακοποιητικές συμπεριφορές. Πρόκειται για ένα ψυχοφθόρο μοτίβο με βασικό σκοπό ο κακοποιητής να ασκήσει έλεγχο σε κάποιον, παίζοντας με τα συναισθήματά του.

Θεραπεία

Η θεραπεία είναι καθοριστική για την ανάρρωση από τη συναισθηματική κακοποίηση. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης που προκαλεί η κακοποίηση. Η υποστήριξη από φίλους, οικογένεια και επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα βοηθήσει επίσης στην αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης και της ψυχικής ισορροπίας.

Η συναισθηματική κακοποίηση δεν είναι ποτέ δικό σας λάθος, και υπάρχουν τρόποι για να σας βοηθήσουν να ανακτήσετε τη δύναμή σας και την αυτοπεποίθησή σας. Με την κατάλληλη στήριξη, μπορείτε να προχωρήσετε στη ζωή σας.