Το καλοκαίρι του 2020, η Beata Halassy, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ στην Κροατία, έλαβε την είδηση ότι ο καρκίνος του μαστού της είχε επιστρέψει. Όμως η ίδια δεν ήθελε να επιστρέψει στις χημειοθεραπείες. Η απάντησή της ήταν τολμηρή και πρωτοφανής: αποφάσισε να δοκιμάσει μια πειραματική θεραπεία, βασισμένη στη χρήση ιών, στον ίδιο της τον οργανισμό. Το αποτέλεσμα; Νίκησε τον καρκίνο και εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια δεν υπάρχει κανένα σημάδι επανεμφάνισης.
Η Halassy, με την υποστήριξη των ογκολόγων της, χρησιμοποίησε δύο ειδών ιούς: έναν τροποποιημένο ιό της ιλαράς, που χρησιμοποιείται ήδη σε εμβόλια, και τον ιό φυσαλιδώδους στοματίτιδας (VSV), γνωστό για την επίδρασή του σε ζώα.
Οι ιοί εγχύθηκαν απευθείας στον όγκο της για διάστημα έξι εβδομάδων. Με αυτόν τον τρόπο οι ιοί επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα και ενεργοποιείται και το ανοσοποιητικό σύστημα για να τους καταπολεμήσει. Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι γνωστή και ως θεραπεία με ογκολυτικούς ιούς (oncolytic virus therapy – OVT).
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο στο περιοδικό Vaccines, η θεραπεία οδήγησε στη σταδιακή συρρίκνωση και αποκόλληση του όγκου, ο οποίος τελικά αφαιρέθηκε χειρουργικά. Οι παρενέργειες ήταν ελάχιστες, με μοναδικό αξιοσημείωτο σύμπτωμα έναν ήπιο πυρετό για μία ημέρα. Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, η Halassy παραμένει απαλλαγμένη από τον καρκίνο.
Η επιστημονική και ηθική διάσταση της αυτοπειραματικής ιατρικής
Η απόφαση της Halassy να πειραματιστεί στον εαυτό της τράβηξε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, εγείροντας έντονες συζητήσεις. Αν και η αυτοπειραματική ιατρική έχει μακρά ιστορία, οι κίνδυνοι και οι ηθικές επιπλοκές παραμένουν πάντα στο επίκεντρο.
Η Alta Charo, καθηγήτρια βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, δήλωσε στην Washington Post ότι, ενώ η αυτοπειραματική ιατρική δεν είναι «θεμελιωδώς ανήθικη», μπορεί να αποδειχθεί απερίσκεπτη και να δημιουργεί μη ρεαλιστικές προσδοκίες. «Κάθε πείραμα δεν είναι έρευνα», τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι η δημοσιοποίηση τέτοιων περιπτώσεων μπορεί να ενθαρρύνει άλλους ασθενείς να επιχειρήσουν επικίνδυνες θεραπείες.
Παρόμοιες ανησυχίες εξέφρασε στο ίδιο μέσο και ο Hank Greely, διευθυντής του Κέντρου Νομικής και Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Stanford. «Σε γενικές γραμμές, η αυτοπειραματική ιατρική θεωρείται κακή ιδέα».
Η Halassy και οι συνεργάτες της αναγνωρίζουν στη μελέτη τους ότι η περίπτωση αυτή δύσκολα μπορεί να επαναληφθεί. «Η μελέτη ήταν εφικτή μόνο λόγω της μοναδικής κατάστασης όπου η ασθενής ήταν ταυτόχρονα και ειδική επιστήμονας», σημειώνεται.
Παρόλα αυτά, υποστηρίζουν ότι η μελέτη τους μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για την προώθηση κλινικών δοκιμών που θα διερευνήσουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με ιούς σε πρώιμα στάδια καρκίνου.
Η θεραπεία με ιούς (OVT) έχει ήδη αναγνωριστεί ως μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση από το 2015, όταν η FDA ενέκρινε την πρώτη εφαρμογή της για τον καρκίνο του δέρματος. Ωστόσο, η εφαρμογή της παραμένει περιορισμένη, κυρίως λόγω της ανάγκης για περισσότερες κλινικές δοκιμές. Oι μέχρι σήμερα δοκιμές έχουν επικεντρωθεί κυρίως σε ασθενείς που έχουν ήδη υποβληθεί σε συμβατικές θεραπείες, κάτι που περιορίζει την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της μεθόδου σε λιγότερο προχωρημένες περιπτώσεις.
Η ιστορία της Beata Halassy δεν είναι απλώς μια προσωπική επιτυχία, αλλά ένα παράδειγμα των δυνατοτήτων και των προκλήσεων που φέρνει η καινοτόμος ιατρική. Ενώ η περίπτωσή της εγείρει σοβαρά ηθικά και πρακτικά ερωτήματα, δεν παύει να αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών μεθόδων που θα μπορούσαν να σώσουν ζωές στο μέλλον.
