Όπως καταγράφεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σχεδόν 50 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με κάποιας μορφής άνοια (με πιο συνηθισμένη τη νόσο Αλτσχάιμερ), βασικά χαρακτηριστικά της οποίας είναι η σταδιακή απώλεια της μνήμης και της ικανότητας λήψης αποφάσεων και σκέψης.
Ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας καθορίζεται από ποικίλους παράγοντες, τόσο γενετικούς όσο και περιβαλλοντικούς, οι περισσότεροι από τους οποίους πολύ πρόσφατα έχουν αρχίσει να γίνονται κατανοητοί. Ανάμεσα στους διάφορους εξωγενείς παράγοντες που φαίνεται να αποτελούν κίνδυνο νευροεκφυλισμού, βρίσκεται και η διατροφή.
Η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να έχει, συγκριτικά με άλλα διατροφικά μοντέλα, μεγαλύτερα οφέλη όσον αφορά τη βελτίωση της ψυχικής και φυσικής κατάστασης, με πολλές μελέτες να υποστηρίζουν ότι η υιοθέτηση μιας τέτοιας διατροφής μπορεί να καθυστερήσει ή ακόμα και να αποτρέψει την εμφάνιση άνοιας.
Το μεσογειακό μοντέλο διατροφής χαρακτηρίζεται από μια δίαιτα πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ελαιόλαδο, μέτρια κατανάλωση τυριού και ψαριού και περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος.
Για να αξιολογήσουν τα υπάρχοντα δεδομένα αυτής της συσχέτισης, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου συγκέντρωσαν στοιχεία από 21 ανεξάρτητες μελέτες στις οποίες έλαβαν μέρος συνολικά 65.955 συμμετέχοντες ηλικίας άνω των 60 ετών. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Aging Clinical and Experimental Research στις 22 Μαρτίου.
Η αυστηρή τήρηση της μεσογειακής διατροφής συσχετίστηκε με μείωση κατά 11% όλων των μορφών άνοιας μεταξύ των ηλικιωμένων. Η συσχέτιση ήταν ακόμη ισχυρότερη όταν εξετάστηκε μόνο η νόσος του Αλτσχάιμερ, με την αυστηρή τήρηση της μεσογειακής διατροφής να συνδέεται με κατά 27% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται, οι διατροφικές αλλαγές θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σημαντικά τόσο στην εξοικονόμηση όσον αφορά το κόστος υγειονομικής περίθαλψης, όσο και στην ποιότητα ζωής.
Μπορεί το ποσοστό προστασίας που προσφέρει η διατροφή από την άνοια να φαίνεται μικρό, όμως η άνοια είναι μια πάθηση που συναντάται αρκετά συχνά στους ηλικιωμένους. Δεδομένου ότι ο πλανήτης γερνάει, με τους ηλικιωμένους να αποτελούν πλέον σταδιακά το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι σημαντικό να ληφθεί σοβαρά υπόψιν αυτή η επίδραση, καθώς αφορά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως οι μελέτες αυτές στηρίχθηκαν κυρίως στην παρατήρηση και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση έτσι ώστε να διευκρινιστούν τυχόν βιοχημικοί μηχανισμοί που υποστηρίζουν αυτή τη συσχέτιση. Ωστόσο οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μείωση των φλεγμονών που παρατηρείται σε άτομα που ακολουθούν πιστά τη μεσογειακή διατροφή θα μπορούσε να σχετίζεται με αυτά τα αποτελέσματα.
Από την άλλη πλευρά, καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως η υπέρταση, η παχυσαρκία (κυρίως κοιλιακή παχυσαρκία), η δυσλιπιδαιμία και ο διαβήτης τύπου 2, χαρακτηρίζονται ως παράγοντες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι παθήσεις αυτές συνδέονται πράγματι με χρόνια φλεγμονή και μεταβολικές δυσλειτουργίες, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη και η επακόλουθη υπερινσουλιναιμία οι οποίες μπορεί να είναι επιβλαβείς για τον εγκέφαλο.
Ευρήματα από αρκετές μελέτες, παλαιότερες και πιο πρόσφατες (ενδεικτικά διαβάστε εδώ και εδώ), έχουν δείξει ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση αρκετών βιοδεικτών φλεγμονής που μεταξύ άλλων σχετίζονται και με την εμφάνιση της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Ο ρόλος της μεσογειακής διατροφής όσον αφορά τη μείωση χρόνιων φλεγμονών, φαίνεται πως έχει να κάνει με την αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση των τροφών που περιλαμβάνει το συγκεκριμένο διατροφικό μοντέλο, οι οποίες είναι πλούσιες σε βιταμίνες, μέταλλα, φυτοχημικά και απαραίτητα λιπαρά οξέα.
