Δεν υπάρχει δημοφιλής και πολυσύχναστη παραλία στις μέρες μας, που να μην φιλοξενεί πλέον ομπρέλες και ξαπλώστρες, τις οποίες εκμεταλλεύονται ιδιώτες έναντι αμοιβής, αφήνοντας συνήθως μονάχα μια μικρή έκταση ελεύθερη για τους υπόλοιπους λουόμενος να απλώσουν την πετσέτα τους, προκειμένου να απολαύσουν κι αυτοί τον ήλιο και τη θάλασσα.
Ποιος τους παρέχει όμως αυτό το δικαίωμα; Ποια ή ποιες δημόσιες υπηρεσίες και φορείς βγάζουν προς ενοικίαση τις πλαζ; Με ποια διαδικασία οι επονομαζόμενοι «ομπρελάδες» διεκδικούν μια συγκεκριμένη έκταση ώστε να στήσουν τον εξοπλισμό τους, για πόσο διάστημα και με τί αντίτιμο;
Το Newsbeast αναζήτησε απαντήσεις στα εύλογα ερωτήματα που υπάρχουν στα χείλη των περισσοτέρων, μετά μάλιστα και την έντονη δραστηριοποίηση τις τελευταίες εβδομάδες του «κινήματος της πετσέτας» που διεκδικεί ελεύθερες παραλίες για όλους και τήρηση της νομιμότητας όσον αφορά την τοποθέτηση ομπρελών με ξαπλώστρες στα περίπου 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής που διαθέτει η Ελλάδα.
Σε ποιον ανήκει η παραλία και ο αιγιαλός;
Καταρχάς θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως τόσο η παραλία όσο και ο αιγιαλός (σ.σ. η παράκτια χερσαία ζώνη που εκτείνεται μέχρι εκεί που σκάει το κύμα κατά τη διάρκεια του χειμώνα) είναι κοινόχρηστοι χώροι και αποτελούν δημόσια κτήση. Προορίζονται προκειμένου να εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς, ωστόσο σύμφωνα με τον νόμο 2971/2001, είναι δυνατή η παραχώρηση χρήσης τους, και πάλι όμως, χωρίς όμως να αναιρείται παράλληλα και η έννοια της κοινής χρήσης. Ο αιγιαλός και η παραλία ανήκουν αποκλειστικά και μόνο στο ελληνικό Δημόσιο, τελώντας υπό τη διαχείριση της ΕΤΑΔ (Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.) που από το 2011 έχει απορροφήσει και την ΚΕΔ (Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου Α.Ε.).
Κάθε χρόνο η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομικών σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων εκδίδει απόφαση βάσει της οποίας παραχωρείται το δικαίωμα απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας στους δήμους, που με τη σειρά τους μπορούν να το παραχωρούν σε ιδιώτες ή δημοτικές επιχειρήσεις (συνήθως για διάρκεια τριών ετών). Η κείμενη νομοθεσία αναφέρει πως η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, γίνεται για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων, ομπρελών, ξαπλωστρών και την λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου. Η παραχώρηση εκμετάλλευσης χώρου μπροστά από μια τουριστική επιχείρηση (όπως για παράδειγμα μπροστά από ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα) μπορεί να γίνει απευθείας. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, η παραχώρηση γίνεται μέσω δημοπρασίας από τον οικείο δήμο.
Με άλλα λόγια, ο δήμος είναι αυτός που εκμισθώνει τμήματα της παραλίας, που δεν θα πρέπει όμως να υπερβαίνουν τα 500 τ.μ., με πρόβλεψη ελεύθερης ζώνης στην ακτογραμμή, πλάτους 5 μέτρων. Δεν μπορεί δηλαδή ο «ομπρελάς» να τοποθετήσει ξαπλώστρες δίπλα στο κύμα ή π.χ. στα 3 μέτρα από τη θάλασσα, όπως κάνουν πολλοί. Θα πρέπει τα πρώτα πέντε μέτρα από εκεί που σκάει το καλοκαιρινό κύμα, να είναι ελεύθερα ώστε να περπατάει όποιος θέλει.
Ηλεκτρονικές δημοπρασίες αλλά και ξύλο μεταξύ διεκδικητών
Στις μέρες μας, διεξάγονται τουλάχιστον 500 ηλεκτρονικές δημοπρασίες κάθε χρόνο (συνήθως την Άνοιξη) για την εκμετάλλευση των ακτών από ιδιώτες. Για πρώτη φορά είχαμε τέτοιου είδους ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς τον Ιούνιο του 2017 για μερικές δεκάδες ακτές. Τον Μάιο του 2018 οι δημοπρασίες ξεπέρασαν τις 200, ενώ τη διετία 2021 – 2022 πραγματοποιήθηκαν 1.000 ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί. Σε άλλες περιπτώσεις η διαδικασία παραχώρησης των προς παραλιών προς εκμετάλλευση γίνεται μέσω μιας πιο κλειστής διαδικασίας με σφραγισμένους φακέλους προσφορών, ενώ στους ανοικτούς πλειστηριασμούς ουκ ολίγες φορές έχουν καταγραφεί φαινόμενα χειροδικίας μεταξύ των ιδιωτών διεκδικητών της πλαζ.
Ενδεικτικά της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί είναι τα επεισόδια που προκλήθηκαν τέλη Ιουνίου στο δημαρχείο της Ρόδου, λίγο πριν ξεκινήσει ο πλειοδοτικός διαγωνισμός για την εκμετάλλευση της κεντρικής παραλίας του νησιού των Ιπποτών. Έξω από το γραφείο του αρμόδιου αντιδημάρχου εκτυλίχθηκαν σκηνές χάους με μπουνιές, κλωτσιές, ύβρεις, λιποθυμίες και απειλές. Όλα ξεκίνησαν όταν μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες από την Αθήνα αποφάσισαν να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό, διεκδικώντας την εκμετάλλευση της παραλίας από το Καζίνο έως το Ενυδρείο, ενώ ήθελαν να πάρουν και άλλες δημοφιλείς πλαζ, όπως της Τσαμπίκας. Έτσι όμως έθεταν εκτός συναγωνισμού την κοινοπραξία μικροεπαγγελματιών «ομπρελάδων» που εκμεταλλεύονταν επί χρόνια τις συγκεκριμένες περιοχές. Εν τέλει οι θέσεις κατακυρώθηκαν στην κοινοπραξία των μικροεπαγγελματιών, ωστόσο οι εταιρείες από την Αθήνα υποστηρίζουν ότι οι πλειστηριασμοί είναι άκυροι γιατί οι εκπρόσωποί τους δεν κατάφεραν να μπουν στην αίθουσα και να συμμετάσχουν στη διαδικασία.
Οι τιμές εκκίνησης για την παραχώρηση μιας πλαζ
Όσον αφορά το κόστος για την εκμετάλλευση των παραλιών, στη Ρόδο για παράδειγμα που αναφερθήκαμε, η τιμή εκκίνησης για την περιοχή της Καλλιθέας ήταν 23.000 ευρώ για τρία χρόνια και έφθασε στην τελική τιμή των 102.000 ευρώ. Στη δε διάσημη παραλία της Λίνδου, έφθασε τις 200.000 ευρώ. Και δεν αναφερόμαστε βέβαια σε όλη την παραλία αλλά για την εκμετάλλευση μιας έκτασης περίπου 500 μέτρων. Για να βγουν τα χρήματα αυτά, οι επιχειρηματίες ζητούν ακολούθως δεκάδες ευρώ από τον κάθε λουόμενο που θέλει να απλώσει το κορμί του στην ξαπλώστρα. Στη νότια πλευρά της Ρόδου οι επισκέπτες θα πρέπει να πληρώσουν για ένα σετ από δύο ξαπλώστρες και μια ομπρέλα στην πρώτη σειρά της παραλίας, δίπλα στη θάλασσα, το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των… 150 ευρώ (σ.σ. τόσο κοστίζει και η ενοικίαση κάθε ξαπλώστρας στην ξύλινη πλατφόρμα του μαγαζιού που απασχολείται ο πολυσυζητημένος σερβιτόρος – «κολυμβητής», ο οποίος αναγκάζεται να μπαίνει στη θάλασσα μέχρι το ύψος του στήθους για να πάει τις παραγγελίες στους λουόμενους).
Ανάλογα την παραλία και την σειρά που βρίσκονται οι ξαπλώστρες (όσο πιο μπροστά στη θάλασσα τόσο πιο ακριβά), οι τιμές ποικίλλουν. Στο Φαληράκι της Ρόδου, πέρυσι οι δύο ξαπλώστρες κόστιζαν 10 ευρώ. Φέτος η τιμή τους έχει ανέβει 100% και έχουν φθάσει τα 20 ευρώ. Σε άλλες πλαζ μπορεί να τις βρεις και 30, 40 ή 50 ευρώ. Ανάλογη είναι η εικόνα και στα υπόλοιπα δημοφιλή νησιά.
Στην Κρήτη, και ειδικότερα στην παραλία Παντάνασσα του δήμου Μαλεβιζίου του Ηρακλείου παραχωρήθηκε στις 22 Ιουνίου έκταση 450 τ.μ. για τρία χρόνια με τιμή εκκίνησης τα 15.000 ευρώ. Στις Γούρνες και την πρώην Αμερικανική Βάση του νησιού βγήκαν επίσης στο «σφυρί» 300 τ.μ. προς 9.900 ευρώ (τιμή εκκίνησης πάντα) και στις Γούβες 480 τ.μ. προς 18.720 ευρώ.
Για ίδιας έκτασης παραλίες στο Ρέθυμνο η τιμή εκκίνησης φέτος ήταν διπλάσια σε σχέση με αυτή του Ηρακλείου. Έτσι, στην κεντρική παραλία της γραφικής πόλης της Μεγαλονήσου, τα 300 τ.μ. είχαν τιμή εκκίνησης τα 37.830 ευρώ και άλλα 400 τ.μ. τιμή εκκίνησης τα 50.440 ευρώ.
Μακράν πιο ακριβές είναι οι τιμές για την εκμετάλλευση των παραλιών της Κέρκυρας. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι στον οικισμό Χλωμό, στα νότια του νησιού των Φαιάκων, ένα τμήμα παραλίας έκτασης 520 τ.μ. είχε τιμή εκκίνησης τα 165.000 ευρώ για χρήση τριών ετών, ενώ στον Άγιο Ματθαίο, επίσης νότια της Κέρκυρας, η τιμή εκκίνησης για μια ανάλογη έκταση ήταν επίσης τα 90.000 ευρώ για τριετή διάρκεια.
Όταν η πλαζ «σπάει» σε πολλά κομμάτια
Μια παραλία, εάν είναι μεγάλη σε έκταση, μπορεί να «σπάσει» σε πολλά κομμάτια παραχώρησης. Έτσι, βρήκαμε για παράδειγμα ότι στον δήμο Σύρου – Ερμούπολης τον περασμένο Μάιο πραγματοποιήθηκε πλειοδοτική διαδικασία για την παραλία Γαλησσά (100 τ.μ. στο βόρειο τμήμα με ομπρελοξαπλώστρες και 15 τ.μ. για τοποθέτηση καντίνας) με ετήσιο μίσθωμα 5.000 ευρώ, «πλέον του αναλογούντος χαρτοσήμου». Στο κεντρικό τμήμα της ίδιας παραλίας, παραχωρούνταν 350 τ.μ. για τοποθέτηση ομπρελών με ξαπλώστρες και 50 τ.μ. για τοποθέτηση εξοπλισμού θαλάσσιων δραστηριοτήτων με ετήσιο μίσθωμα 10.000 ευρώ, «πλέον του αναλογούντος χαρτοσήμου». Παράλληλα, στο νότιο-κεντρικό τμήμα και πάλι της παραλίας Γαλησσά παραχωρούνταν 400 τ.μ. για ομπρέλες και ξαπλώστρες προς 10.000 ευρώ για έναν χρόνο, ενώ στο νότιο τμήμα της ίδιας παραλίας παραχωρούνταν άλλα 400 τ.μ. με ετήσιο μίσθωμα 12.000 ευρώ.
Την ίδια ώρα η εκμετάλλευση 500 τ.μ. της παραλίας Ξυλοκέριζα στις Σπέτσες ξεκινούσε από τις 45.000 ευρώ, τα 285 τ.μ. της παραλία Λιμνιώνιζας στην Ύδρα από 36.000 ευρώ και τα επίσης 285 τ.μ. στην παραλία του πάλαι ποτέ ρωσικού ναυστάθμου στον Πόρο, προς 31.500 ευρώ. Στην παραλία Βρωμολίμνη της Σκιάθου τα 400 τ.μ. είχαν τιμή εκκίνησης τα 61.200 ευρώ, ενώ τα περίπου 500 τ.μ. στον Στάφυλο της Σκοπέλου, προς 42.600 ευρώ – πάντα αναφερόμαστε σε συμβόλαια τριετούς διάρκειας.
Μέσω της διαδικασίας των πλειστηριασμών, το ελληνικό Δημόσιο παρακρατεί πλέον από τους επιχειρηματίες περίπου το 50% των εσόδων, ενώ τα προηγούμενα έτη παρακρατούσε περίπου το 30%. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι σε πλειστηριασμό έχουν βγει 34 παραλίες στη Ρόδο, 18 στα νησιά του Αργοσαρωνικού, 14 στις Σποράδες, 5 στη Σαντορίνη και τη Μύκονο, 32 στην Κρήτη, 8 στην Κεφαλονιά και την Κέρκυρα και 25 στην Χαλκιδική. Οι πλειστηριασμοί του τρέχοντος έτους αφορούν παραλίες της χώρας, όπου τα συμβόλαιο με επιχειρηματίες έληξαν τον περασμένο Οκτώβριο, γι’ αυτό και ο αριθμός των προς εκποίηση παραλιών μπορεί να φαίνεται μικρός.
Μύκονος: Μίσθωναν ξαπλώστρες απ’ τις αρχές καλοκαιριού αλλά ο διαγωνισμός για την αξιοποίηση της ακτής έγινε στις… 11 Αυγούστου
Στη Μύκονο μάλιστα συνέβη και το εξής παράδοξο. Μόλις την περασμένη Παρασκευή 11 Αυγούστου, η Κτηματική Υπηρεσία Κυκλάδων όρισε δημοπρασία για την παραχώρηση προς εκμετάλλευση παραλίας συνολικού εμβαδού 500 τ.μ. (η ανώτερη έκταση που μπορεί να δοθεί προς εκμετάλλευση δηλαδή) στη θέση Αγία Άννα Καλαφάτη, ώστε να τοποθετηθούν κι εκεί ομπρέλες και ξαπλώστρες. Η τιμή εκκίνησης ήταν τα 60 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο (ήτοι συνολικά 30.000 ευρώ) για διάρκεια τριών χρόνων. Στην εν λόγω παραλία όμως υπάρχει επιχείρηση που δραστηριοποιείται από τις… αρχές του φετινού καλοκαιριού, προφανώς χωρίς άδεια, αφού κινήθηκαν οι διαδικασίες για να χορηγηθεί αυτή, μόλις προ ημερών. Μάλιστα προκαλούνται εύλογα ερωτηματικά για τον τρόπο που κινήθηκε η αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία, καθώς οι άδειες όπως προαναφέραμε, δίνονται την Άνοιξη.
Εντύπωση προκαλεί παράλληλα το χαμηλό αντίτιμο παραχώρησης του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας στο νησί των Ανέμων, εάν αναλογιστεί κανείς τα δυσθεώρητα κέρδη που αποκομίζουν οι επιχειρηματίες στην περιοχή. Μάλιστα η ειρωνεία είναι πως οι «ομπρελάδες» στη Μύκονο διαμαρτύρονται για το υψηλό αντίτιμο που πληρώνουν, το οποίο όμως οι γνωρίζοντες τονίζουν πως έχουν τη δυνατότητα να το αποσβέσουν ακόμη και σε μια ημέρα αυτή την περίοδο που οι παραλίες του νησιού κατακλύζονται από τουρίστες.
Στην παραλία της Ελιάς οι εκμισθωτές κλήθηκαν να πληρώσουν 60.000 ευρώ για 500 τ.μ. άμμου. Μάλιστα η πλαζ «έσπασε» στα δύο, έγιναν δηλαδή δύο διαγωνισμοί εκεί, προς παραχώρηση 500 τ.μ. για τον καθένα. Στο Καλό Λιβάδι η τιμή εκκίνησης ήταν 36.000 ευρώ για 300 τ.μ., ενώ στην παραλία του Καλαφάτη (που επίσης «έσπασε» στα δύο) η τιμή εκκίνησης ήταν 30.000 ευρώ για κάθε 500 τ.μ.
Η πιο ακριβή παραλία της Μυκόνου όμως, εξακολουθεί να είναι αυτή της απάνεμης Ψαρρούς, καθώς το κάθε τετραγωνικό μέτρο κοστολογήθηκε στα 80 ευρώ. Έτσι για παράδειγμα η επιχείρηση του «Nammos» δίνει σε ετήσια βάση 86.000 ευρώ για τα περίπου 1.000 τ.μ. που της παραχωρούνται – μιλάμε για μια επιχείρηση που κάνει τζίρο πάνω από 20 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Αναλογιστείτε ότι η πρώτη σειρά από σετ ομπρέλα και ξαπλώστρες, αυτές δηλαδή που βρίσκονται μπροστά στη θάλασσα, κοστίζουν για αυτόν που θέλει να απολαύσει τη σκιά τους, έως και… 1.000 ευρώ αφού αυτή είναι η ελάχιστη κατανάλωση που θα πρέπει να κάνει ο επισκέπτης. Από τη δεύτερη έως την πέμπτη σειρά η τιμή πέφτει στα μισά.
Στην παραλία Παράγκα με το γνωστό beach bar Santa Anna, το σετ ομπρέλα και ξαπλώστρες για τρία άτομα (όχι για δύο) τιμάται στα 700 ευρώ (200 ευρώ τα ομπρελοκαθίσματα και 500 ευρώ ελάχιστη κατανάλωση, ενώ στη δεύτερη σειρά η τιμή πέφτει στα 600 ευρώ. Στη Φτελιά και ειδικότερα στο beach bar & restaurant Alemagou, το σετ ομπρέλα με δύο ξαπλώστρες ενοικιάζεται τη high season, όπως είναι αυτή που διανύουμε, ενοικιάζεται προς 210 ευρώ αλλά με προϋπόθεση την κράτηση τραπεζιού για φαγητό στο εστιατόριο, ενώ στο πολυσυζητημένο Principote στην πλαζ του Πάνορμου το σετ ομπρέλα και δύο ξαπλώστρες ενοικιάζεται προς 80 ευρώ αλλά τα VIP beds (κρεβάτια δίπλα στη θάλασσα) προς 500 ευρώ.
Με τιμή εκκίνησης 10 ευρώ ανά τ.μ. δημοπρατήθηκαν προφορικά οι πλαζ στην Κω
Την ίδια ώρα στην Κω, το τρίτο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων, η μεγάλη πλειοδοτική δημοπρασία για τη «μεταβίβαση του δικαιώματος παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας σε τρίτους με σύναψη μισθωτικής σχέσης έναντι ανταλλάγματος» όπως αναφερόταν και στη σχετική διακήρυξη του δήμου της περιοχής, πραγματοποιήθηκε το πρωινό της 22ας Μαΐου και ήταν προφορική. Συνολικά, μόνο στη Δημοτική Ενότητα Κω δημοπρατήθηκαν… 66 τμήματα παραλίας, εκτάσεως από 50 έως και 500 τ.μ. Οι παραλίες αυτές βρίσκονται στα Θερμά, στον Άγιο Φωκά, στην περιοχή Ωκεανίς και Αβέρωφ, στη Ραμίρα, στον Άγιο Γαβριήλ, στο Ακταίο, στη θέση Μπαρμπαγιάννης και μαρίνα, στην ακτή Ζουρούδη, στην οργανωμένη πλαζ Λάμπη, στον Μύλο και στον υγροβιότοπο.
Οι τιμές εκκίνησης για την απλή χρήση αιγιαλού – παραλίας ήταν 10 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο για την τοποθέτηση ομπρελών και η παραχώρηση είναι για 3 έτη. Η δε ενοικίαση ομπρέλας και ξαπλώστρας προς τους λουόμενους, ποικίλλει αλλά για να έχουμε μια εικόνα, για παράδειγμα στο beach bar Alibaba που βρίσκεται στις παρυφές της πόλης της Κω, στην ακτή Ζουρούδη, αυτή την περίοδο το να κάνει κράτηση κάποιος μιας ομπρέλας με δύο ξαπλώστρες θα του κοστίσει 50 ευρώ, αφού αυτή είναι όπως μας ενημέρωσαν, η ελάχιστη κατανάλωση που θα πρέπει να κάνουμε.
Αντίστοιχη πολιτική ακολουθούν στις περισσότερες πλαζ του νησιού. Δεν χρεώνονται η ομπρέλα με τις ξαπλώστρες, αλλά εφαρμόζεται η τακτική της ελάχιστης κατανάλωσης από τα προϊόντα της επιχείρησης. Ενδεικτικά, ένα κοκτέιλ στοιχίζει 8 ευρώ, ένας καφές 3 ευρώ και ένας φυσικός χυμός πορτοκάλι 3,5 ευρώ.
Περιορισμοί, υποχρεώσεις και απαγορεύσεις των «ομπρελάδων»
Οι επιχειρηματίες που τους έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, για την άσκηση των δραστηριοτήτων τους, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, υπόκεινται στους παρακάτω περιορισμούς, υποχρεώσεις και απαγορεύσεις:
(α) Απαγορεύεται οποιαδήποτε επέμβαση, που αλλοιώνει τη φυσική μορφολογία και τα βιοτικά στοιχεία των χώρων αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, καθώς και τον κοινόχρηστο χαρακτήρα αυτών.
(β) H παραχώρηση της απλής χρήσης είναι δυνατή, για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, καθώς και τραπεζοκαθισμάτων, εφόσον εξασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση του κοινού, με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία, που προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 13 και 15 του ν. 2971/2001.
(γ) Η ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και των θαλάσσιων μέσων αναψυχής μπορεί να καλύπτει μέχρι και το 60% του παραχωρούμενου χώρου, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον 5 μέτρων, όπως προαναφέραμε.
Όπως είδαμε και στις παραλίες που προαναφέραμε ανά την Ελλάδα, το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τ.μ. Ο περιορισμός του εμβαδού κάθε παραχώρησης της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης ή παρόχθιας ζώνης, σε 500 τ.μ. όμως, δεν ισχύει για τις παραχωρήσεις σε όμορα του κοινοχρήστου χώρου ξενοδοχεία, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping) και σύνθετα τουριστικά καταλύματα, που λειτουργούν νόμιμα.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να παραμένει ελεύθερη έκταση αιγιαλού σε ποσοστό τουλάχιστον 50% του συνολικού εμβαδού του, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αιγιαλού, μη υπολογιζόμενου του χώρου που είναι δυσπρόσιτος και μη αξιοποιήσιμος και με τους περιορισμούς, ως προς το ποσοστό κάλυψης του αιγιαλού, που ορίζονται στην απόφαση παραχώρησης.
(δ) Για χώρους αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, η κάλυψη δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% του παραχωρούμενου χώρου.
(ε) Δεν παραχωρείται η χρήση του αιγιαλού, για ομπρέλες, ξαπλώστρες, τραπεζοκαθίσματα και τροχήλατες καντίνες, όταν το μήκος ή πλάτος αυτού είναι μικρότερο των 5 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο των 150 τετραγωνικών μέτρων (εκτός από τις περιπτώσεις που υπάρχουν σε ισχύ άδειες λειτουργίας επιχείρησης, από τις προβλεπόμενες στην παράγραφο 4 του άρθρου 13 του ν.2971/2001, όπως ισχύει, και μέχρι τη λήξη τους).
(στ) Οι επιχειρηματίες που νοικιάζουν τις παραλίες ώστε να στήσουν ομπρέλες και να βάλουν ξαπλώστες, οφείλουν να μεριμνούν για τον καθημερινό καθαρισμό των κοινοχρήστων χώρων, την αισθητική του χώρου της ακτής και του περιβάλλοντος χώρου, καθώς επίσης να μεριμνούν για τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια των λουομένων και των διερχομένων στον παραχωρούμενο χώρο.
(ζ) Μετά το τέλος της χρήσης (λήξη της συμβατικής σχέσης) οι κοινόχρηστοι χώροι θα πρέπει να επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση, αφαιρουμένων όλων των ειδών που έχουν τοποθετηθεί κατά τη χρήση.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι κάθε αίτημα παραχώρησης της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών, συνοδεύεται υποχρεωτικά με απόσπασμα ορθοφωτοχάρτη από την εφαρμογή που διατίθεται ελεύθερα στο κοινό Ελεύθερη θέαση Ορθοφωτοχαρτών της ΕΚΧΑ Α.Ε. (Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε.). Στο απόσπασμα αυτό αποτυπώνεται υπό μορφή πολυγώνου ο απούμενος προς παραχώρηση χώρος, αναγράφεται το εμβαδόν αυτού και οι συντεταγμένες των κορυφών του πολυγώνου αυτού.
Επιτρεπόμενες χρήσεις στην παραχωρούμενη παραλία
Η παραχώρηση προς τους επιχειρηματίες της παραλίας, γίνεται για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουσμένους ή την αναψυχή του κοινού (όπως εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ανακλίντρων (ξαπλωστρών), ομπρελών, τραπεζοκαθισμάτων, λειτουργία τροχήλατου αυτοκινούμενου ή μη αναψυκτηρίου). Απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή, που συνδέεται μόνιμα με το έδαφος (π.χ. πάκτωση με σκυρόδεμα, τσιμεντοστρώσεις, επιχωματώσεις, κλπ.). Απαγορεύεται επίσης η χρήση για ελεύθερη κατασκήνωση ή για λειτουργία κάμπινγκ (Ν.2160/93). Δεν επιτρέπεται επίσης η τοποθέτηση σκηνών και η στάθμευση τροχόσπιτων, αυτοκινούμενων, αυτοκινήτων κλπ.
Σε κάθε περίπτωση παραχώρησης απλής χρήσης του κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού-παραλίας εφαρμόζονται οι ελάχιστες δυνατές διαμορφώσεις ώστε να διατηρείται η μορφολογία των ακτών και η ακεραιότητα της ακτογραμμής. Δεν επιτρέπονται επιχωματώσεις ή άλλες διαμορφώσεις με τη χρήση μηχανημάτων πέραν του κοσκινίσματος με στόχο τον καθορισμό της άμμου.
Τι ισχύει με την προσβασιμότητα
Με την επιφύλαξη της υποχρεωτικής τοποθέτησης διαδρόμου πρόσβασης προς την ακτογραμμή, για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ (ατόμων με αναπηρία), στους παραχωρούμενους χώρους σε ακτές, επιτρέπεται η τοποθέτηση διαδρόμων πρόσβασης τοποθετημένων τόσο παράλληλα όσο και κάθετα στην ακτή, πλάτους μέχρι 1 μ., στο επίπεδο της άμμου ή ελάχιστα εκατοστά πάνω από αυτή (για λόγους οριζοντίωσης της επιφάνειας βάδισης).
Για μήκος παραχωρούμενης επιφάνειας μέχρι 30 μ. επιτρέπεται η τοποθέτηση δύο διαδρόμων πρόσβασης στο θαλάσσιο μέτωπο (εγκάρσιες διαβάσεις) ανά παραχωρούμενη επιφάνεια αιγιαλού-παραλίας, ενώ για μήκος παραχωρούμενης επιφάνειας που υπερβαίνει τα 30 μ. επιτρέπεται η τοποθέτηση περισσότερων διαδρόμων με αναλογία ενός διαδρόμου ανά 20 επί πλέον μέτρα μήκους παραχωρούμενης έκτασης. Για την κυκλοφορία παράλληλα με την ακτή, επιτρέπεται επίσης η τοποθέτηση ενός διαδρόμου παράλληλου με την ακτή ανά δύο σειρές ομπρελών, που θα συνδέεται εγκάρσια με τους κάθετους προς την ακτή διαδρόμους.
Χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον για ομπρέλες και ξαπλώστρες
Η προστασία, φροντίδα και συντήρηση του υφισταμένου πρασίνου στις παραλίες που παραχωρούνται, αποτελεί από κοινού υποχρέωση του αρμόδιου Δήμου και του επιχειρηματία που έχει την εκμετάλλευση του χώρου. Έτσι, στις κατασκευές-διαμορφώσεις εντός του παραχωρηθέντος χώρου για τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών και τραπεζοκαθισμάτων θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά το δυνατόν φυσικά υλικά φιλικά και εναρμονισμένα με το περιβάλλον χωρίς εξεζητημένους χρωματισμούς. Τέτοια υλικά είναι αυτά που συνήθως εμπεριέχουν καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία και η χρήση τους δεν συνεισφέρει στην κατασπατάληση ορυκτών πόρων.
Για τις ομπρέλες επιτρέπεται ξύλινος ιστός από εμποτισμένο ξύλο, σκελετός από εμποτισμένο ξύλο εναλλακτικά από ανοξείδωτο ή γαλβανισμένο χάλυβα ή αλουμίνιο. Επικάλυψη από ύφασμα, ξύλο, Rattan, πλεκτά φύκια, ξερά φύλλα, χόρτα, ψάθα, πλεγμένο καλάμι. Οι δε ξαπλώστρες μπορεί να είναι σταθερές ή ανακλινόμενες, ξύλινες, μεταλλικές (αλουμινίου) ή πλαστικές, σταθερές ή τροχήλατες. Επενδύονται με ύφασμα και μπορεί να διαθέτουν – υφασμάτινα μαξιλάρια. Τα τραπεζάκια που βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα μπορεί να είναι ορθογώνια ή κυκλικά και δύνανται να συμπληρώνουν μόνο τη συνηθισμένη διάταξη-σετ (ξαπλώστρα+τραπεζάκι-ομπρέλα+ξαπλώστρα). Μπορεί να είναι ξύλινα, μεταλλικά (γαλβανισμένου χάλυβα ή αλουμινίου) ή πλαστικά. Τέλος, για τους διαδρόμους πρόσβασης προτιμάται κατά τον νόμο η χρήση υδατοπερατών και θερμοαπωθητικών ψυχρών υλικών με αντιολισθηρή επιφάνεια. Κατάλληλα υλικά είναι το εμποτισμένο ξύλο στερεωμένο πάνω σε ξύλινα δοκάρια. Τα ξύλινα στοιχεία τοποθετούνται ελεύθερα ή ενώνονται μεταξύ τους με ειδικούς μεταλλικούς συνδέσμους από ανοξείδωτο ή γαλβανισμένο χάλυβα. Αποκλείεται η χρήση σκυροδέματος, ασφάλτου, κοινών πλακιδίων δαπέδου, ενώ επιτρέπεται (υπό προϋποθέσεις) η τοποθέτηση τοπικής πέτρας πάνω σε άμμο χωρίς τη χρήση συνδετικού υλικού.
Μπορούν να τοποθετηθούν ηχητικές εγκαταστάσεις και φωτισμός στις παραλίες;
Στις παραλίες που παραχωρούνται προς εκμετάλλευση επιτρέπεται μόνον χαμηλός και περιορισμένος φωτισμός στο απολύτως αναγκαίο για λόγους ασφαλείας και καθοδήγησης, ώστε να μην αλλοιώνεται η σχέση με τη φύση. Τοποθετούνται φωτιστικά σώματα που παρέχουν διάχυτο φωτισμό και έχουν τέτοια διαμόρφωση ώστε να εμποδίζεται ο σχηματισμός φωτεινής δέσμης που θα μπορούσε να αποπροσανατολίσει ζώα, να ενοχλήσει επισκέπτες και περίοικους καθώς και πλωτά μέσα. Σε περίπτωση που ο φωτισμός εξασφαλίζεται από φωτιστικό σώματα σε ιστούς αυτοί τοποθετούνται εκτός των ορίων των διαμορφωμένων διαδρόμων κυκλοφορίας. Οι καλωδιώσεις φθάνουν στο (φωτιστικά σημεία συνήθως υποδαπέδια (προστατευμένα εντός μεταλλικών στεγανών σωληνώσεων-καναλιών) είτε κατ’ εξαίρεση εναέριο πάντα με ασφαλή, καλαίσθητο και συντεταγμένο τρόπο. Συνιστάται μάλιστα η ηλεκτροδότηση με χαμηλή τάση 48 V για λόγους ασφαλείας.
Απαγορεύεται ωστόσο η τοποθέτηση ηχητικών συστημάτων στον δημόσιο χώρο. Η παραγόμενη στάθμη θορύβου από μουσική ή σχετικές χρήσεις της κύριας επιχείρησης οφείλει να μην «τρυπάει τ’ αυτιά» των λουόμενων, ήτοι να μην ξεπερνάει σε ένταση το 50 ντεσιμπέλ σε οποιοδήποτε σημείο της παραχωρούμενης επιφάνειας.
