Ντοκουμένα του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων

Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο βαριά περίπτωση πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Η διαταγή της μαζικής δολοφονίας, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Καλάβρυτα» (Unternehmen Kalavryta), ξεκίνησε από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια Πελοπόννησο, όταν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στην πορεία τους έκαψαν χωριά και δολοφόνησαν τους πολίτες στο δρόμο τους.

Η επιχείρηση «Καλάβρυτα» ήταν μια επιχείρηση κύκλωσης των ανταρτών του ΕΛΑΣ η οποία όμως κατέληξε σε μαζικά αντίποινα επί του άμαχου πληθυσμού της περιοχής, μετά το θάνατο Γερμανών στρατιωτών σε μάχες με τους αντάρτες και, ιδιαίτερα, μετά την εκτέλεση 77 Γερμανών αιχμαλώτων που είχαν συλλάβει οι αντάρτες, λίγες μέρες νωρίτερα.

Όπως αναφέρει η Wikipedia, οι Γερμανοί, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143 άνδρες, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000 δραχμές.

Όταν έφθασαν στα Καλάβρυτα, κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 14 στο σχολείο και διέταξαν όλους τους άνδρες από 14 και πάνω να παρουσιαστούν έξω από το χωριό. Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων, σκοτώνοντας περίπου 500 (κατά τις νεότερες εκτιμήσεις) άτομα. Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ το χωριό φλεγόταν. Την επόμενη ημέρα τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπόλησαν το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, που συνδέεται στενά με την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Τα Πυρπολημένα Καλάβρυτα

Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ UNTERNEHMEN KALAWRYTA
Έκθεση Πεπραγμένων της 117 Jager Division από 1ης Δεκεμβρίου έως 15 Δεκεμβρίου 1943
(Πηγή: kalavrytanews.com)

Ο Διοικητής της 117 Jager Division von Karl Le Suire

1.12
Ο Διοικητής του 749 Jager Retsiment Wölfinger και ο Διοικητής της Α.Α. 116 Μάχιμης Μονάδας Αναγνωρίσεων Ίλαρχος Gnass στην έδρα της Μεραρχίας (Κόρινθος), παρουσιάζουν το τελικό επιτελικό σχέδιο της Επιχείρησης Καλάβρυτα. Δόθηκαν οι τελικές διαταγές για την Επιχείρηση. Ημέρα Χ = 5.12
Επιδρομή από 80-100 συμμορίτες, μεταξύ 20.00 και 22.00, στη βάση της Ανδρίτσας (6 χλμ. Ν του Αχλαδόκαμπου).
Φίλιες απώλειες: 10 νεκροί, 4 τραυματίες.
Εχθρικές απώλειες: 2 νεκροί καταμετρηθέντες.

Συνεργία Βέρμαχτ – Ευζώνων

Αναγνώριση του 1/737 Jager Retsiment προς Σκλαβοχώρι (4 χλμ. Ν της Σπάρτης) χωρίς φίλιες απώλειες.
Εχθρικές απώλειες: 1 νεκρός, 6 αιχμάλωτοι και ελάχιστα λάφυρα. Συμμοριτική επιδρομή σε φορτηγά οχήματα του Απεσταλμένου Neubacher. Καμία απώλεια.
Διαταγή για την Επιχείρηση «Ανδρίτσα».

2.12
Κατά τις πρωινές ώρες το στρατόπεδο του 26/999 Λόχου Πεζικού Φρουράς, στο αεροδρόμιο των Μολάων, δέχθηκε επίθεση από συμμορίες δυνάμεως περίπου 150 ανδρών. Η επίθεση αποκρούστηκε. Στις 18.45 νέα επίθεση κατά των Μολάων.
Η φρουρά της γέφυρας 15 χλμ. ΒΔ των Μολάων δέχθηκε επίθεση από αντάρτες και καταστράφηκε. Τρία βομβαρδιστικά αεροσκάφη έπληξαν τον διαφεύγοντα εχθρό με ελαφρά όπλα.
Φίλιες απώλειες: 11 νεκροί, 5 τραυματίες, 8 αγνοούμενοι.
Εχθρικές απώλειες: Μερικοί νεκροί και τραυματίες.
Στις 15.30 επιδρομή σε φορτηγά οχήματα 10 χλμ. ανατολικά του Αιγίου. Ο Ανθυπολοχαγός Jürgs και ένας άνδρας της Ομάδας Αντιαεροπορικών των Πατρών νεκροί. Ο 3/749 Jager Retsiment και τμήματα της 10/670 Πυροβολαρχίας αναζήτησαν το σημείο της επιδρομής χωρίς επιτυχία.
Σε εκκαθαριστική επιχείρηση του 1/737 Jager Retsiment σε συνοικία της Σπάρτης συνελήφθησαν 8 κομμουνιστές, χωρίς φίλιες απώλειες.
Μετασταθμεύσεις:
Ο 6/737 Jager Retsiment μετακινήθηκε από Τολό προς Δρέπανο και ο 7/737 Jager Retsiment από Ναύπλιο προς Νέα Κίο.

3.12
Κοντά στους Μολάους καμία επαφή με τον εχθρό. Δύο ενισχυμένοι λόχοι του 1/737 Jager Retsiment μεταφέρθηκαν στους Μολάους με φορτηγά οχήματα προς υποστήριξη. Καθυστέρησαν λόγω οδοφραγμάτων.
Η Α.Α. 116 μάχιμη μονάδα Αναγνωρίσεων, με τους δύο υπαχθέντες ενισχυμένους λόχους του ΙΙ/737 Jager Retsiment (Ομάδα Kockert), ξεκίνησε για την Επιχείρηση «Καλάβρυτα». Τα μηχανοκίνητα τμήματα αφίχθησαν στη Βυτίνα, καθώς και τα τμήματα Πεζικού στη Δημητσάνα, χωρίς επαφή με τον εχθρό.
Το 11/737 Jager Retsiment ξεκίνησε για την Επιχείρηση «Ανδρίτσα» με αποστολή την εκκαθάριση της περιοχής γύρω από την Ανδρίτσα και τη σύλληψη ομήρων. Στις 12.00 άφιξη στον Ανάβαλο χωρίς επαφή με τον εχθρό.
Δύο επιδρομές συμμοριτών εναντίον φαλάγγων φορτηγών οχημάτων 15 χλμ. Ν της Σπάρτης. Οι επιθέσεις αποκρούστηκαν χωρίς απώλειες. Για την επιδρομή στις 2.12.43, 10 χλμ. ανατολικά του Αιγίου, τυφεκίσθηκαν στο Αίγιο 50 όμηροι.
Επιδρομή συμμοριών εναντίον φορτηγού οχήματος του Επιτελείου Μηχανικού Φρουράς επί της οδού Γυθείου – Αρεόπολης νότια του Αγίου Γεωργίου. Ο Ανθυπολοχαγός Burgermeister, 9 άνδρες και 1 Έλληνας πολίτης οδηγός, νεκροί.

Ο χάρτης των αποτελεσμάτων της UNTERNEHMEN KALAWRYTA

Απώλειες όπλων: 1 ελαφρύ πολυβόλο, 1 αυτόματο πιστόλι και μερικές καραμπίνες.
Ο 25/999 Λόχος Πεζικού Φρουράς ξεκίνησε προς υποστήριξη, δέχθηκε πυρά κατά την προσέγγισή του.
Εχθρικές απώλειες: 9 νεκροί.
Τμήματα του 1008 Τάγματος Πεζικού Φρουράς αφίχθησαν στην Τρίπολη. Τμήματα του 1005 Τάγματος Πεζικού Φρουράς προς προώθηση στην Πάτρα.
Μετασταθμεύσεις
Το Επιτελείο του 11/999 Τάγματος Πεζικού Φρουράς από Μανολάδα προς Κάτω Αχαΐα.

4.12
Δύο λόχοι του 1/737 Jager Retsiment αφίχθησαν στις 14.00 στους Μολάους ως υποστήριξη χωρίς να έλθουν σε επαφή με τον εχθρό. Η κατάσταση στους Μολάους είναι ήρεμη.
Συγκέντρωση Jager Retsiment Gnass στη Βυτίνα για την Επιχείρηση «Καλάβρυτα».
Μονάδα Τεθωρακισμένων στο 2/117 Λόχο Μηχανικού στο Χιλιομόδι.

5.12
Έναρξη της Επιχειρήσεως «Καλάβρυτα» στην περιοχή Αιγίου – Τρυπιών – Καλαβρύτων – Μαζέικων με την εντολή:
α) Εξολοθρεύσεως των αναφερθεισών συμμοριών,
β) Διερευνήσεως των περιοχών για κομμουνιστές, όπλα, συσκευές, προπα-γανδιστικό υλικό κ.λπ.
γ) Η αναζήτηση των μελών του 5/749 Jager Retsiment που αιχμαλωτίσθη¬καν στις 18.10.43 κοντά στους Ρογούς.
Η Α.Α. 116 μάχιμη μονάδα Αναγνωρίσεων Gnass ενεπλάκη στις 13.15 σε μάχη με υπέρτερες δυνάμεις κοντά στο Παγκράτι, 15 χλμ. Β της Βυτίνας. Αναγνωρίστηκαν 4 ελαφρά και 2 βαρέα πολυβόλα, δύναμη του εχθρού 120 άνδρες. Ο εχθρός υποχώρησε προς Βορρά.
Φίλιες απώλειες: 1 νεκρός, 1 ελαφρά τραυματίας.
Εχθρικές απώλειες: 8 νεκροί.
Άφιξη στο Παγκράτι στις 15.00 και πυρπόληση. Η οδός προς Μαζέικα έχει υποστεί μόνιμη καταστροφή λόγω ανατινάξεων και οδοφραγμάτων.
Άφιξη της μάχιμης μονάδας Wölfinger στις 5.12 στη Χαλανδρίτσα. Εκκαθάριση με έναν λόχο του υψώματος ανατολικά της Βαλατούνας (10 χλμ. ΝΑ των Πατρών). Μετά από σύντομη ανταλλαγή πυρών ο εχθρός διέφυγε προς ΝΑ.
Εναέρια αναγνώριση στην περιοχή Βιλιβίνας – Δερβενίου, στην περιοχή Χαλανδρίτσας – Δεμεστίχων – Μοίρας χωρίς να εντοπιστεί ο εχθρός.
22ο Σύνταγμα Αεροπορικών Καταδρομών
Έναρξη της Επιχειρήσεως «Αττική» στην περιοχή Αττική – Άγιος Ιωάννης – Σοφικό.

Ντοκουμέντα από τη συνεργασία Βέρμαχτ – Ελληνικών Ομάδων Ασφαλείας.
Άνω φωτογραφία. Ο ταγματάρχης Lange πυπρολεί με την ομάδα του τους Ρωγούς Καλαβρύτων [08.12.1943], κάτω μαζί με τον Κουρκουλάκο και λοιπούς στο Αίγιο [Φεβρουάριος 1944].

50 όμηροι απαγχονίστηκαν στο σιδηροδρομικό σταθμό Ανδρίτσας ως αντίποινα για την επιδρομή στη σιδηροδρομική βάση κατά μήκος της γραμμής.
Η διαμόρφωση θέσεων στην ορεινή διάβαση της Καρύταινας ολοκληρώθηκε.

6.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Η μάχιμη μονάδα Wölfinger ξεκίνησε στις 06.00 σύμφωνα με το σχέδιο. Η προέλαση επιβραδύνθηκε λόγω ύπαρξης εκρηκτικών σε πολλά σημεία. Στις 18.00 άφιξη της Πεδινής Ομάδας στην Καλάνιστρα, της Ορεινής Ομάδας στη Μοίρα. Ο Σταθμός Διοικήσεως του Συντάγματος στην Καλάνιστρα.

7.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Άφιξη της μάχιμης μονάδας Ebersberger στη Μαμουσιά. Ο Σταθμός Διοικήσεως του Τάγματος 1 χλμ. ανατολικά του Ρούσκιου (όρους). Το Τάγμα προετοιμάζεται για επίθεση στη Βιλιβίνα.
Η Α.Α. 116 μάχιμη μονάδα Αναγνωρίσεων Gnass διεξάγει αναγνώριση ως τα Καλύβια, στην καμπύλη του ποταμού Αροάνιου, 7 χλμ. Ν των Μαζέικων.
Η οδός Παγκρατίου – Μαζέικων αποκαταστάθηκε εκ νέου για τα μηχανοκίνητα τμήματα.
Δύο λόχοι του 1/737 Jager Retsiment επέστρεψαν από την Επιχείρηση «Μολάοι», χωρίς συμβάντα.
Το 11/737 Jager Retsiment ολοκλήρωσε την Επιχείρηση «Ανδρίτσα» χωρίς να λάβει επαφή με τον εχθρό.
Κατά την επιχείρηση στην περιοχή της Αττικής συμπλοκή ενός λόχου με περίπου 30 συμμορίτες. Περισυνελέγησαν ως λάφυρα μερικά όπλα και πολεμοφόδια. Δύο άνδρες και μία γυναίκα εκτελέστηκαν ενώ διέφευγαν. Το στράτευμα επέστρεψε στις βάσεις.
Μετασταθμεύσεις
Ο 1/117 Ουλαμός Αναγνωρίσεως μεταφέρθηκε στο Αίγιο για τη διασφάλιση των οδών.
Υπηρεσιακή οδηγία για το 670 Έμπεδο Εφεδρικό Τάγμα προς τις μονάδες.

8.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Η Α.Α. 116 μάχιμη μονάδα Αναγνωρίσεων Gnass ξεκινώντας με μάχιμα τμήματα (ενισχυμένη Ομάδα Kockert) από τα Μαζέικα καταλαμβάνει με έφοδο το Μάζι (7 χλμ. βορειοανατολικά των Μαζέικων), για να απελευθερώσει τους 86 Γερμανούς αιχμαλώτους. Με εξαίρεση ορισμένους φυγάδες, οι αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν στις 07.12 στα υψώματα βορειοανατολικά του Μαζίου. Ως άμεσα αντίποινα διατάχθη¬καν η διά τυφεκισμού εκτέλεση του ανδρικού πληθυσμού και η πυρπόληση των οικισμών. Τα αντίποινα στους Ρογούς και στην Κερπινή επιβλήθηκαν από τη μάχιμη μονάδα Ebersberger. Τα μηχανοκίνητα τμήματα της ομάδας Gnass που είχαν την εντολή να παρεμποδίσουν τη διαφυγή του εχθρού προς Ν και ΝΔ έφθασαν στο Καστέλλι επί της οδού Μαζέικων – Τριποτάμων. Η οδός τελεί υπό διαρκή αποκλεισμό.
Το 965 Τάγμα Πεζικού Φρουράς στον Πύργο λαμβάνει διαταγή αποκλεισμού της γραμμής Νεμούτας – Λάλα – Δούκα με έναν ενισχυμένο λόχο (Επιχείρηση “Büffel”).
Ο Αντισυνταγματάρχης Wölfinger τραυματίσθηκε σε ατύχημα. Την ηγεσία της Επιχειρήσεως «Καλάβρυτα» και της μάχιμης μονάδας Wölfinger αναλαμβάνει ο Ταγματάρχης Heber.
Για την εξασφάλιση σημαντικών σιδηροδρομικών στόχων και συναγερμό των ομάδων ασφαλείας τοποθετήθηκαν, κατά μήκος της γραμμής, ελληνικά φυλάκια έγκαιρης προειδοποιήσεως.

9.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»:
Άφιξη της μάχιμης ομάδας Wölfinger στις 9.12 με την Πεδινή Ομάδα στη Βισοκά και στα Καλάβρυτα χωρίς να έλθει σε επαφή με τον εχθρό. Η Ορεινή Ομάδα από Λαπαναγούς μέσω Άνω Βλασίας προς Τριπόταμα.
Άφιξη της μάχιμης ομάδας Ebersberger στο Βραχνί και στο Σούβαρδο ανατολικά των Καλαβρύτων.
Η ομάδα Gnass με μάχιμα τμήματα, χωρίς να έλθει σε επαφή με τον εχθρό στα Τριπόταμα, διενεργεί αποκλεισμό της Δίβρης.
Η Ομάδα Kockert επέστρεψε στα Μαζέικα από την επιχείρηση αναζητήσεως των εκτελεσθέντων αιχμαλώτων, χωρίς αποτέλεσμα. Δύο διασωθέντες τραυματίες που συνάντησαν τη μάχιμη μονάδα επιβεβαίωσαν την εκτέλεση των Γερμανών στρατιωτών.
Επιχείρηση “Büffel”:
Ο ενισχυμένος Λόχος του 965 Τάγματος Πεζικού Φρουράς, κατά την προέλαση από τον Πύργο προς Λάλα, εβλήθη στον Μάγειρα από τα περικείμενα υψώματα. Ο εχθρός τράπηκε σε φυγή, μετά από συμπλοκή σύντομης διάρκειας. Ο Λόχος έφθασε στον Λάλα στις 15.00.
Επιχείρηση “Stiglitz”:
Εκκίνηση στις 0200. Άφιξη του Αποσπάσματος στην Καστανιά μέσω Νεμέας χωρίς να λάβει επαφή με τον εχθρό.
Επιχείρηση «Άρνα»:
Επιχείρηση αναγνωρίσεως και εκκαθαρίσεως από το 1/737 Τάγμα Κυνηγών στην περιοχή Άρνης – Σπαρτιάς, χωρίς συμβάντα. Διαπιστώσεις του Διοικητή Μεραρχίας για την επιθεώρηση των μονάδων της Μεραρχίας και των νεοϋπαχθεισών δυνάμεων.

Αιχμάλωτοι γερμανοί με ΕΛΑΣίτες οδεύουν προς Καλάβρυτα

Η χαριστική βολή στη Ράχη Καππή

Οι Γερμανοντυμένοι Έλληνες (;) Π. Αποστολόπουλος από Αίγιο, Δημ. Παναγόπουλος από Λαγοβούνι Καλαβρύτων και Γεώργιος Μπαρτζής από Κρήνη Κορινθίας, στενοί συνεργάτες γερμανοντυμένοι του Τένερ (Φρούραρχου Αιγίου) που τον συνόδεψαν στα Καλάβρυτα κατά τη διάρκεια της Σφαγής.

10.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Άφιξη της μάχιμης μονάδας Wölfinger με την Ορεινή Ομάδα στην Άνω Βλασία και με την Πεδινή Ομάδα από Καλάβρυτα μέσω Τριποτάμων στη Δίβρη στις 15.00. Αμφότερες ομάδες χωρίς να έλθουν σε επαφή με τον εχθρό.
Άφιξη της μάχιμης μονάδας Ebersberger στις 17.00 στα Καλάβρυτα. Οι Ρογοί και η Κερπινή (4 χλμ. Β των Καλαβρύτων) πυρπολήθηκαν. Η ομάδα Gnass συνεχίζει τον αποκλεισμό στη γραμμή Τριποτάμων – Δίβρης.
Ο Διοικητής Μεραρχίας [von Karl Le Suire], από τις 9.-11.12 στην περιοχή επιχειρήσεων [Μαζέικα], διατάσσει στις 10.12, ώρα 15.30, μετά την άφιξη σε Καλάβρυτα – Μαζέικα – Τριπόταμα:
1.) Για τις 12-13.12 την εκκαθάριση των προσεγγισθεισών περιοχών και πορεία επιστροφής του στρατεύματος με παράλληλη επιβολή αυστηρών αντιποίνων, καθώς και την εξόντωση των κτηνών για να περιοριστεί η διατροφική δυνατότητα των ανταρτών σε περιοχές που ως τώρα τελούσαν υπό την κυριαρχία των συμμοριών.
2.) Ο Ταγματάρχης Ebersberger αναλαμβάνει τη διοίκηση του 749 Jager Retsiment και ηγείται της Επιχειρήσεως «Καλάβρυτα». Η διοίκηση του I/749 Τάγματος Κυνηγών [ανατέθηκε], με επιφύλαξη, στον Υπολοχαγό Juppe.
3.) Οι συμμορίες που πιστεύεται πως βρίσκονται στην περιοχή Πατρών – Καλαβρύτων – Μαζέικων – Αιγίου διέφυγαν, καθώς φαίνεται, προ των δυνάμεων του 749 Jager Retsiment και του ενισχυμένου 116 Αποσπάσματος Αναγνωρίσεως προς νοτιοδυτικά και ανατολικά.
4.) Η επιχείρηση διακόπτεται με την άφιξη στη γραμμή Καλαβρύτων – Τριποτάμων – Μαζέικων και στις 13.12 αρχίζει η επιστροφή στις βάσεις.
5.) Έως την απομάκρυνση θα γίνει επίσης εκκαθάριση:
α. Από το Λόχο Juppe της περιοχής Βισοκάς – Κερπινής – Άνω Σουδενών – Καλαβρύτων.
β. Από την Α.Α. 116 μάχιμη μονάδα Αναγνωρίσεων της περιοχής Τριποτάμων – Μορόχοβας – Δερβενίου – Καλυβίων – Παραλογγών – Βερσιτσίου.
γ. Από τη Μηχανοκίνητη Ομάδα Nordmann της περιοχής Δίβρης – Τσιπιανών – Κέρτιζας – Καλυβίων.
δ. Από την ομάδα Kockert της περιοχής Μαζέικων – Κρινοφύτων – Βάλτου – Μαζίου.
ε. Από το 14/999 Λόχο Πεζικού Φρουράς της περιοχής Δούκα – Νεμούτας – Δάρδιζας – Χάνια [Πανόπουλου] μέχρι την αποχώρηση στις 12.12.
6.) Η Ορεινή Ομάδα Lange επιστρέφει ήδη στις 12.12 στις βάσεις από τη συντομότερη οδό.
7.) Ως αντίποινα για τα δολοφονηθέντα μέλη των 1/749 και 5/749 Λόχων Κυνηγών πρέπει να ισοπεδωθούν οι περιοχές Μαζέικα και Καλάβρυτα. Να ισοπεδωθούν επίσης στις ερευνηθείσες περιοχές οι τόποι, στους οποίους οχ συμμορίες αποδεδειγμένα βρήκαν καταφύγιο η κατά τη διεξαγωγή της έρευνας προβλήθηκε αντίσταση και βρέθηκαν όπλα η πολεμοφόδια.
Όλα τα κτήνη των ερευνηθεισών περιοχών, καθώς και εκείνα που θα βρεθούν κατά το δρομολόγιο της επιστροφής να μεταφερθούν από το στράτευμα στις βάσεις.
Επιχείρηση “Stiglitz”
Η βόρεια ομάδα του Αποσπάσματος Glitz έφθασε στη Μοσιά (3 χλμ. ΒΔ της Καστανιάς) και η νότια ομάδα στο Μάτι (3χλμ. ΝΔ της Καστανιάς).
Επιχείρηση «Άρνα»
Το 1/737 Τάγμα Κυνηγών συνεπλάκη με συμμορίες στην Πέτρινα. Καμία απώλεια. Δύο νεκροί του εχθρού.
Η Άρνα κατελήφθη με έφοδο στις 0700, ο πληθυσμός είχε διαφύγει. Στις 1700 προσεγγίσθηκε η Κουρτσούνα με ασθενή ανταλλαγή πυρών.
Επιχείρηση “Walfisch”
Έναρξη της εκκαθαριστικής επιχειρήσεως στην περιοχή Παλαιάς και Νέας Επιδαύρου μέσω του ενισχυμένου 11/109 Τάγματος Αναγνωρίσεως. Η επιχείρηση προχωρεί σύμφωνα με το σχέδιο. Εκατό κρατούμενοι Ιταλοί μεταφέρθηκαν με πλοίο από την Πάτρα στον Πειραιά.

11.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Άφιξη ομάδας Wölfinger με την Πεδινή Ομάδα στη Δίβρη, και με την Ορεινή Ομάδα στα Καλύβια (4 χλμ. ΒΑ της Τριποτάμων). Η ομάδα Ebersberger στα Καλάβρυτα.
Η ομάδα Gnass στην περιοχή Τριποτάμων – Δίβρης.
Όλες οι μάχιμες μονάδες σε επιχειρήσεις αναγνωρίσεως και εκκαθαρίσεως χωρίς να έλθουν σε επαφή με τον εχθρό.
Επιχείρηση “Stiglitz”
Η βόρεια ομάδα σε πορεία προς Φενεό, η νότια ομάδα διενεργεί επίσχεση και αποκλεισμό στη γραμμή Ματιού – Κώμης.
Επιχείρηση “Büffel”
Καμία επαφή με τον εχθρό. Μία γέφυρα (10 χλμ. ανατολικά του Πύργου επί της οδού Πύργου – Τριποτάμων) ανατινάχθηκε από τα στρατεύματά μας.
Επιχείρηση «Άρνα»
Κατά τη διάρκεια αναγνωρίσεως 12 χλμ. Β του Γυθείου, δυτικά της οδού Γυθείου – Σπάρτης, υπήρξε έντονη συμπλοκή με τον εχθρό.
Φίλιες απώλειες: 2 νεκροί.
Απώλειες εχθρού: 6 νεκροί.
Επιχείρηση “Walfisch”
Χωρίς συμβάντα. Άλλοι 60 Ιταλοί κρατούμενοι μεταφέρθηκαν με πλοίο από την Πάτρα στον Πειραιά.
Δελτίο Πληροφοριών υπ’ αριθ. 4 προς τις μονάδες.

12.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Επιστροφή της ομάδας Wölfinger με τα μηχανοκίνητα τμήματα στην Πάτρα. Η Ορεινή Ομάδα μετέβη από τα Καλύβια στην Άνω Βλασία. Η ομάδα Gnass εντόπισε τον τόπο εκτελέσεως του Λόχου 5/749 Jager Retsiment. Ανασύρθηκαν μερικά πτώματα.
Δύο ενισχυμένοι Λόχοι της ομάδας Gnass (Ομάδα Kockert) προς υποβοήθηση της Επιχειρήσεως “Stiglitz” ανέλαβαν δράση στον Φονιά (10 χλμ. ΒΔ της Καστανιάς) και ξεκίνησαν στις 02.30 της 13.12.
Επιχείρηση “Buffel”
Δύο αποσπάσματα του ενισχυμένου ΙΙΙ/22 Τάγματος Αεροπορικών Καταδρομών και η Ομάδα Kockert με αποστολή την κύκλωση των ισχυρών συμμοριτικών δυνάμεων που εντοπίστηκαν στο δυτικό άκρο της κοιλάδας του Φενεού.
Επιχείρηση «Άρνα»
Ολοκληρώθηκε χωρίς συμβάντα.
Επιχείρηση “Walfisch”
Καμία επαφή με τον εχθρό. Το στράτευμα επέστρεψε στις βάσεις.

Το σχολείο εκ του σύνεγγυς μάχης Τεθωρακισμένων στο 2β.17 Λόχο Μηχανικού στο Χιλιομόδι ολοκληρώθηκε.

13.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Επιστροφή της Πεδινής Ομάδας Wolfinger στη Βισοκά-Καλάβρυτα χωρίς να έλθει σε επαφή με τον εχθρό. Οι περιοχές που διερευνήθηκαν εκκενώθηκαν από τον άμαχο πληθυσμό. Τα Καλάβρυτα καταστράφηκαν ολοσχερώς ως καταφύγιο συμμοριών και χώρος συγκεντρώσεως Γερμανών αιχμαλώτων. Τυφεκίσθηκαν 511 άνδρες κάτοικοι.
Η ομάδα Gnass ανέσυρε υπό δυσχερέστατες συνθήκες 70 πτώματα των εκτελεσθέντων Γερμανών στρατιωτών. Δεν διαπιστώθηκε η τύχη τριών Γερμανών αιχμαλώτων, οι οποίοι πιθανόν επίσης εκτελέσθηκαν και ρίχθηκαν στο φαράγγι του χειμάρρου.
Αντικειμενικός στόχος το χωριό Δάρα (12 χλμ. νοτιοανατολικά των Μαζέικων).
Στο πλαίσιο των αντιποίνων πυρπολήθηκαν τρεις οικισμοί.
Ο ενισχυμένος Λόχος του 965 Τάγματος Πεζικού Φρουράς επέστρεψε στον Πύργο χωρίς συμβάντα.
Στον Πύργο κατά τη διάρκεια της Επιχειρήσεως “Büffel” 24 εγκληματίες απελευθερώθηκαν από τη φυλακή από περίπου 50 συμμορίτες που αφόπλισαν την ελληνική αστυνομική φρουρά.
Δύο λόχοι του ΧΙΙ/999 Τάγματος Πεζικού Φρουράς αφίχθησαν σιδηροδρομικώς στην Κόρινθο για τη διασφάλιση της περιοχής στον Ισθμό της Κορίνθου.
81 Έλληνες εθελοντές από την περιοχή των Αθηνών οδηγήθηκαν στη Σπάρτη για το I Απόσπασμα Εθελοντών [Ευζώνων].
Ο 11/999 Λόχος Πεζικού Φρουράς μεταστάθμευσε στην Καλαμάτα μετά την ανατίναξη του αεροδρομίου της Μεσσήνης.

14.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Τα μηχανοκίνητα τμήματα της μονάδας Wölfinger (ενισχυμένο 11/749 Jager Retsiment) επέστρεψαν στις βάσεις πλήρη.
Η Πεδινή Ομάδα στην περιοχή Πυργακίου – Φτέρης – Βάλτσας. Ως αντίποινα καταστράφηκαν η Κλαπατσούνα, η Βισοκά, η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου και η Μονή Αγίας Λαύρας.
Η 116 ομάδα Gnass επέστρεψε στην Τρίπολη. Τα Μαζέικα πυρπολήθηκαν.
Ο ενισχυμένος Λόχος του 965 Συντάγματος Πεζικού Φρουράς έφθασε στον Πύργο.
Η Μηχανοκίνητη Ομάδα (ενισχυμένο ΙΙ/749 Τάγμα Κυνηγών) επέστρεψε στο στρατόπεδο με όλα τα τμήματα. Η Πεδινή Ομάδα με αντικειμενικό σκοπό την Κλαπατσούνα (9 χλμ. ΒΔ των Καλαβρύτων). Ως αντίποινα καταστράφηκαν η Βισοκά, η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου (8 χλμ. ΒΑ των Καλαβρύτων) και η Μονή Αγίας Λαύρας (4 χλμ. ΔΝΔ των Καλαβρύτων).
Το 116 Απόσπασμα Αναγνωρίσεως του Αποσπάσματος Gnass επέστρεψε στις βάσεις χωρίς τα τμήματα ποδηλατιστών.
Ο ενισχυμένος Λόχος του 965 Τάγματος Πεζικού Φρουράς επέστρεψε από την επιχείρηση στον Πύργο.
Ουδεμία επαφή με τον εχθρό.
Επιχείρηση “Stiglitz”
Τα Αποσπάσματα του 111/22 Τάγματος Αεροπορικών Καταδρομών επέστρεψαν στην Καστανιά χωρίς να διαπιστώσουν εχθρική παρουσία.
Η Ομάδα Kockert προωθήθηκε ως τον Φονιά (14 χλμ. ΒΑ των Μαζέικων).
Η Επιχείρηση ολοκληρώθηκε.
Κατά τη νύκτα από 13.12 προς 14.12.
Τρεις οδογέφυρες στο Αλεποχώρι (18 χλμ. νότια της Τρίπολης) ανατινάχθηκαν από τις συμμορίες και το τηλεγραφικό δίκτυο υπέστη μόνιμη ζημιά λόγω πριόνισης είκοσι στύλων και κοπής του σύρματος. Μία ενισχυμένη διμοιρία του 117 Τάγματος Μηχανικού με 50 ομήρους ανέλαβε την αποκατάσταση.
Επιδρομή ασθενών συμμοριτικών ομάδων κατά του σιδηροδρομικού σταθμού της Ασέας (15 χλμ. ΝΔ της Τρίπολης). Η επίθεση αποκρούστηκε από το γερμανικό προσωπικό σιδηροδρόμων. Δύο άνδρες τραυματίσθηκαν.

15.12
Επιχείρηση «Καλάβρυτα»
Με την επιστροφή των υπολειπόμενων τμημάτων της Ορεινής Ομάδας Wölfinger και την πυρπόληση του οικισμού των Μαζέικων, στον οποίο κρατήθηκαν οι 89 Γερμανοί αιχμάλωτοι επί 4 εβδομάδες, χωρίς οι κάτοικοι να έχουν ειδοποιήσει κάποια γερμανική υπηρεσία, η επιχείρηση ολοκληρώθηκε. Τελική αναφορά εμπειριών.
Επιχείρηση “Stiglitz”
Το ενισχυμένο 111/22 Τάγμα Αεροπορικών Καταδρομών επέστρεψε στην Κόρινθο. Το Απόσπασμα Kockert έφθασε στον ημερήσιο αντικειμενικό της σκοπό, τον Δάρα (12 χλμ. ΝΑ των Μαζέικων). 18 οικίες πυρπολήθηκαν, 35 κομμουνιστές συνελήφθησαν.
To ΧΙ1/999 Τάγμα Πεζικού Φρουράς επέστρεψε στην Κόρινθο με όλα τα τμήματα.
Οι 1/117 και 2/117 Ουλαμοί Αναγνωρίσεως μεταστάθμευσαν στο Περιγιάλι.

Τελική αναφορά εμπειριών
Η συγκέντρωση της ομάδας Gnass για την Επιχείρηση «Καλάβρυτα» πραγματοποιήθηκε σύμφωνα προς το σχέδιο. Το 749 Jager Retsiment ξεκίνησε για την επιχείρηση από τους χώρους στρατοπεδεύσεως των Πατρών και του Αιγίου. Η ημέρα X της επιχειρήσεως ήταν η 5.12.43. Πλην μιας παρατεταμένης ενόπλου συμπλοκής της Α.Α. 116 μάχιμης μονάδας Αναγνωρίσεων κοντά στο Παγκράτι, κατά τη διάρκεια της επιχειρήσεως δεν έλαβαν χώρα ευρείας εκτάσεως εχθροπραξίες. Ο εχθρός από την πρώτη ημέρα της επιχειρήσεως υποχώρησε με κατεύθυνση ανατολικά και βορειοανατολικά. Το 22ο Σύνταγμα Αεροπορικών Καταδρομών έλαβε στις 7.12.43 τη διαταγή να εμποδίσει τη διαφυγή των συμμοριών, διενεργώντας αποκλεισμό κατά μήκος της κοιλάδας του Φενεού (Επιχείρηση “Stiglitz”) και το 965 Σύνταγμα Πεζικού Φρουράς έλαβε στις 8.12.43 τη διαταγή να διενεργήσει αποκλεισμό με έναν ενισχυμένο λόχο στη γραμμή Νεμούτας – Λάλα – Δούκα, προκειμένου να εμποδίσει τη διαφυγή προς ΝΔ (Επιχείρηση “Büffel”).
Ως πράξη αντιποίνων για τη δολοφονία των 86 αιχμαλώτων του Λόχου Schober διατάχθηκε ο τυφεκισμός του ανδρικού πληθυσμού των Καλαβρύτων και η πυρπόληση όλων των οικισμών στην περιοχή της επιχειρήσεως. Στις 14.12.43 η επιχείρηση έληξε και οι μονάδες επέστρεψαν στα στρατόπεδα.
1.) Απώλειες εχθρού: 17 νεκροί, πολλοί τραυματίες.
2.) Φίλιες απώλειες: 13 νεκροί, 12 τραυματίες.
3.) Αντίποινα
Οι ακόλουθοι οικισμοί καταστράφηκαν:
Ρογοί, Κερπινή, Σιδηροδρομικός Σταθμός Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, Μονή [Αγίας] Λαύρας, Αγ. Κυριακή, Αυλές, Βισοκά, Φτέρη, Κλαπατσούνα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μονή Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχοβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρο, Καλύβια (4 χλμ. Δ των Μαζέικων).
696 Έλληνες τυφεκίσθηκαν.
4.) Λάφυρα
259.623.000 δραχμές σε κυκλοφορία.
12.460.000 δραχμές εκτός κυκλοφορίας.
5.740.000 Χρεόγραφα (υποτιμημένα).
1.930 πρόβατα, 19 βοοειδή, 27 μικροί ορεινοί ίπποι, 28 όνοι, 1 ίππος.
14 κυνηγετικά όπλα, 5 πιστόλια, 1 πιστόλι φωτοβολίδων.
1 ζεύγος κιάλια, ιταλικά πολεμοφόδια τυφεκίων και κυνηγετικά πολεμοφόδια.
5.) Στάση του άμαχου πληθυσμού
Ένα μεγάλο μέρος του άμαχου πληθυσμού είχε διαφύγει, καθώς φαίνεται, από το φόβο της αιχμαλωσίας, και στα χωριά είχαν παραμείνει κατά κύριο λόγο ηλικιωμένοι. Ο πληθυσμός που εναπέμεινε προσπάθησε μέσω υπερβολικής και δουλοπρεπούς ευγένειας και εκδηλώσεων συμπάθειας να αποδείξει ότι δεν είχε καμία σχέση με τις συμμορίες.
6.) Διασφάλιση ευκινησίας ορεινών ομάδων
Για τη διασφάλιση της ευκινησίας των ορεινών ομάδων του 749 Jager Retsiment και της Α.Α. 116 μάχιμης μονάδας Αναγνωρίσεων ήταν αναγκαία η χορήγηση τουρκμενικής φάλαγγας υποζυγίων και επιπρόσθετα κατασχέθη-καν στα χωριά ημίονοι και όνοι.
Π.χ. για έναν ενισχυμένο λόχο χρειάστηκε:

Δύναμη Υποζύγια για όπλα και πολεμοφόδια
(11 ελαφρά πολυβόλα, 1 ελαφρύ βομβιδοβόλο, 2 βαρέα πολυβόλα και 2 βομβιδοβόλα) Υποζύγια για 4 ημερήσιες ποσότητες επιμελητείας και διατροφής
174 32 19
7.) Οπλισμός και εξοπλισμός σε πολεμοφόδια
Μεταφέρθηκε ο πλήρης εξοπλισμός σε όπλα και πολεμοφόδια. Η διάθεση μιας πυροβολαρχίας υπήρξε εξαιρετικά αποδοτική και σε περίπτωση μεγαλύτερης επαφής με τον εχθρό θα ήταν ιδιαίτερης σημασίας.
8.) Ρυθμός προελάσεως της ορεινής ομάδας
Ο ημερήσιος ρυθμός των προσωρινά ευκίνητων ορεινών ομάδων ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 20 χλμ.
Ρυθμός εμπροσθοφυλακής: 25 χλμ.
9.) Εξοπλισμός της διμοιρίας μηχανικού.
10.) 1 μηχανοκίνητη μονάδα διαβιβάσεων της μεραρχίας – μοίρα διαβιβάσεων.
11.) αα) μηχανοκίνητη θέση διαβιβάσεων στην τεθωρακισμένη εμπροσθοφυλακή της πεδινής μοίρας της μάχιμης ομάδας Βέλφινγκερ.
ββ) άμεση ασύρματη επικοινωνία με τους λόχους, τηλεπικοινωνία με το τάγμα στο Αίγιο μέσω της χρήσης των ελληνικών γραμμών προς Καλάβρυτα,
12.) Απαραίτητη θεωρείται η άμεση επικοινωνία με το σύνταγμα. Εκμετάλλευση του υπάρχοντος επικοινωνιακού συστήματος,
13.) Η ύπαιθρος χώρα μπορεί να προμηθεύσει: κρέας, θα πρέπει να γίνεται ανεφοδιασμός με: ψωμί, υλικά για σούπες και τσιγάρα.

Ελεγχθέν!
Στρατηγείο Μεραρχίας, 18 Δεκεμβρίου 1943
von Le Suire
Υποστράτηγος κ’ Διοικητής Μεραρχίας