Μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση του παρελθόντος, με αναφορές στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο, τις καθημερινές δραστηριότητες, την αισθητική, τη λατρεία, το εμπόριο, την οικονομία και το θάνατο ως φυσική κατάληξη, επιχειρείται μέσω των εκθεμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Καρδίτσας.
Ο εκθεσιακός χώρος του Μουσείου, όπως εξηγεί ο επίτιμος διευθυντής της ΛΔ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αρχαιολόγος Λεωνίδας Χατζηαγγελάκης, περιλαμβάνει προθάλαμο με πωλητήριο και μία αίθουσα για τη μόνιμη έκθεση των ευρημάτων του νομού Καρδίτσας.
Ξεκινώντας από τον άνθρωπο στον χώρο και στον χρόνο με δύο έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, του Δημ. Γιολδάση και του Κώστα Κομνηνού, περνάμε στην προθήκη με ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής από το οροπέδιο της Νεβρόπολης ( Λίμνη Πλαστήρα), σημειώνει ο κ. Χατζηαγγελάκης, ξεναγώντας μας στο Μουσείο.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, η Θεσσαλία θεωρείται ένας από τους αρχικούς πυρήνες της εξέλιξης του Νεολιθικού πολιτισμού για τον ελλαδικό χώρο.
Η Νεολιθική Εποχή είναι η αρχή του παραγωγικού σταδίου, η αρχή της αγροτικής οικονομίας, που συνοδεύεται από τη μόνιμη εγκατάσταση με τη δημιουργία οικισμών – Μαγούλες, την καλλιέργεια της γης και την εξημέρωση των ζώων.
Με κείμενα, φωτογραφίες, σχέδια και πλούσιο πρωτογενές υλικό παρουσιάζεται ο εργαλειακός εξοπλισμός, η προετοιμασία και η κατανάλωση της τροφής, η κεραμική τεχνολογία με αγγεία μονόχρωμα και γραπτά, η υφαντική, η ενδυμασία, η ειδωλοπλαστική, τα μικροτεχνήματα-σφραγίδες και τα κοσμήματα, ως προϊόντα της νεολιθικής οικονομίας.
Η εξέλιξη, με τις αλλαγές στην αρχιτεκτονική των οικισμών, στην παραγωγή της κεραμικής με τη χρήση του ταχύστροφου τροχού, στη μεταλλοτεχνία, καθώς και στα έθιμα ταφής – με τη μνημειακή κατασκευή του μυκηναϊκού θολωτού τάφου Γεωργικού-Ξινονερίου – δίνεται μέσα από τις τρεις φάσεις της Χαλκοκρατίας (Πρώιμη, Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού) στη δυτική Θεσσαλία, ολοκληρώνοντας το θέμα των Προϊστορικών Κοινωνιών.
H έκθεση συνεχίζεται με τη διαδοχή των πολιτισμικών περιόδων στο πλαίσιο των ιστορικών χρόνων, μεταβαίνοντας στην οικιστική και ταφική αρχιτεκτονική της εποχής του σιδήρου με αντιπροσωπευτικότερο δείγμα τον θολωτό τάφο των Αγ. Θεοδώρων.
Το Ηρώο του Αιάτου (ιερό των προγόνων) προβάλλεται λόγω της δημιουργίας, κατά τη γεωμετρική και αρχαϊκή εποχή, μύθων που στήριζαν την πολιτική δημιουργία των πόλεων – κρατών. Ο μυθικός Αίατος, ήρωας και οικιστής της περιοχής, σηματοδοτεί την έλευση των τελευταίων προθεσσαλικών φύλων από την Ήπειρο στη Θεσσαλία και λατρεύτηκε με πλούσια αναθήματα.
Η πολιτική οργάνωση των Θεσσαλών σε τέσσερις τετράδες – την Πελασγιώτιδα, τη Φθιώτιδα, την Εστιαιώτιδα και τη Θεσσαλιώτιδα – αποδίδεται, διευκρινίζει ο αρχαιολόγος, στον Λαρισαίο Αλεύα.
Η έκταση του νομού Καρδίτσας περιλαμβάνει ολόκληρη την τετράδα της Θεσσαλιώτιδας και το νότιο τμήμα της Εστιαιώτιδας, ενώ στις ορεινές εκτάσεις του νομού κατοικούσαν οι περίοικοι των Θεσσαλών, Αθαμάνες στα δυτικά και Δόλοπες στα νοτιοδυτικά.
Η ιστορία των αρχαίων πόλεων δίνεται μέσα από τις φιλολογικές πηγές, τις επιγραφικές μαρτυρίες και τα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως βεβαιωμένη με επιγραφικά ευρήματα είναι η ταύτιση έξι αρχαίων πόλεων. Ακολουθεί η παρουσίαση των αρχαίων πόλεων της περιοχής σύμφωνα με τη σειρά που δίνονται σε μια δελφική επιγραφή των μέσων του 2ου αι. π. Χ., με κατάλογο θεωροδόκων του Κιερίου, της Όρθης, της Μητρόπολης, των Γόμφων και της Αργιθέας.
Η έκθεση ολοκληρώνεται με δύο πολύ σημαντικά θρησκευτικά μνημεία του νομού Καρδίτσας – τον αρχαϊκό ναό του Απόλλωνα στη Μητρόπολη και το Ομοσπονδιακό Θεσσαλικό Ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς.
Ο εκατόμπεδος, περίπτερος, δωρικός ναός του Απόλλωνα δίνεται μέσα από την έκθεση μέρους των αρχιτεκτονικών μελών και του χάλκινου λατρευτικού αγάλματος του θεού Απόλλωνα στον τύπο του οπλίτη, καθώς και τα σύμβολα που κρατούσε στα χέρια του (δόρυ και κλαδί δάφνης) δίνουν μια νέα διάσταση στην απεικόνιση του θεού στα μέσα του 6ου αι. π. Χ.
Ανάλογα το Ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη συνοχή του Θεσσαλικού Έθνους και στη διατήρηση της συνείδησης της κοινής καταγωγής των κατοίκων, προβάλλεται μέσα από τα αναθήματα, όπως χάλκινα περίαπτα, πόρπες, χάλκινα και πήλινα ειδώλια, χάλκινα και σιδερένια όπλα, λίθινες σφραγίδες, τα περισσότερα αναρτημένα στην αναπαράσταση του καμένου δέντρου.»
Πολιτιστική κληρονομιά
Στον επίλογο της έκθεσης, με θέμα «Αρχαιολογία και Κοινωνία», δίνεται η προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου που δεν έχει μόνο ιστορική αξία ως φορέας πληροφοριών, αλλά συνάμα πολυδιάστατη σημασία για την κοινωνία και τους θεσμούς.
Κείμενα, φωτογραφίες και σχέδια που δανείζονται θέματα και μορφές από την αρχαιότητα, υποδηλώνουν τη σχέση της τοπικής κοινωνίας με το παρελθόν και αποτυπώνουν την επιβίωσή του στο παρόν.
Η ανέγερση Αρχαιολογικού Μουσείου στην Καρδίτσα ξεκίνησε στη δεκαετία 1990 ύστερα από τις ενέργειες και τη συνεργασία των Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού (ΙΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων) με το Δήμο και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καρδίτσας, που ενέκριναν το χώρο του παλαιού νοσοκομείου έκτασης 5.120 τ.μ. στο κέντρο της πόλης για την ίδρυση και λειτουργία Αρχαιολογικού Μουσείου. Την πιο πάνω δωρεά αποδέχτηκε το Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ το 1995 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της έγκρισης του κτιριολογικού προγράμματος του μουσείου.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας έχει επιφάνεια 900 τ.μ. και περιλαμβάνει στους δύο ορόφους και το υπόγειο, αίθουσα εκθέσεων, εκθετήριο, εκδοτήριο, ιματιοθήκη και φυλάκιο, γραφείο και βιβλιοθήκη, αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αίθουσα εκδηλώσεων, τουαλέτες, ξενώνα δύο δωματίων και κοινόχρηστους χώρους, άρτια εξοπλισμένο εργαστήριο συντήρησης και δύο αποθήκες για την ασφαλή αποθήκευση και συντήρηση των ευρημάτων. Η ανέγερση του νέου κτιρίου ολοκληρώθηκε το 2000 – 2001, καθώς το έργο είχε ενταχθεί στο Β΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας αποτελεί ένα ίδρυμα – επισημαίνει ο κ. Χατζηαγγελάκης, στο οποίο για πρώτη φορά εκτίθενται τα αρχαιολογικά ευρήματα που προέρχονται από την περιοχή του νομού Καρδίτσας.
Ως σκοπός ορίζεται η διαμόρφωση και η εδραίωση μίας στενής και εποικοδομητικής σχέσης των κατοίκων της πόλης, της ευρύτερης περιοχής και των επισκεπτών του νομού με την αρχαιολογία και τα αρχαία κατάλοιπα του τόπου μας, μέσα από την οργάνωση εκθέσεων και άλλων δράσεων.
Έχοντας ως εφαλτήριο τη διεύρυνση των οριζόντων, την όξυνση των ενδιαφερόντων και τη διακρίβωση άγνωστων πεδίων, ευελπιστούμε , τονίζει ο αρχαιολόγος, μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα να επιτελέσουμε το έργο της κοινωνικής, πολιτισμικής και ηθικής διαπαιδαγώγησης της κοινωνίας, που στοχεύει στο μέλλον με γνώμονα το παρελθόν.
