«Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε, μέχρι τέλους, την, με κάθε νόμιμο και ηθικό μέσο, διεκδίκηση των πατρώων θησαυρών μας» υπογράμμισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε εκδήλωση παρουσίασης έκδοσης, αφιερωμένης στα εκατό χρόνια από τη λεηλασία σπανίων ιστορικών κειμηλίων από τη μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας του Παγγαίου, από Βούλγαρους επιδρομείς, κατά τη δεύτερη δεκαετία του 20αι.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης απηύθυνε, επίσης, έκκληση προς τις ελληνικές κρατικές και πολιτικές αρχές να εντάξουν το αίτημα «της απροφασίστου επιστροφής όλων των, υπό των Βουλγάρων, αρπαγέντων θησαυρών, των μονών της Μακεδονίας» στις διμερείς επαφές, αλλά και στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ.
Ο κ. Βαρθολομαίος ανέφερε ότι σπάνιας ιστορικής αξίας κειμήλια, αρχαία χειρόγραφα, αφιερώματα, εικόνες, κ.α. «θησαυροί πνευματικοί και πολιτιστικοί των Ελλήνων» οι οποίοι «αρπάγησαν, χωρίς φόβο Θεού» από μοναστήρια της Μακεδονίας, εκείνη την εποχή, «εφυγαδεύθησαν» στη γειτονική χώρα και είτε κρύπτονται σε μυστικές συλλογές, είτε εκτίθενται σε μουσεία «ως δείγματα ενός δήθεν Βουλγαροβυζαντικού πολιτισμού», ή και πουλήθηκαν παράνομα σε μουσεία και βιβλιοθήκες τρίτων χωρών. Εξήρε, μάλιστα, τη στάση της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής του Σικάγο, η οποία προ διετίας επέστρεψε μια Καινή Διαθήκη του 9ου αι., κειμήλιο της μονής της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας (Κώδιξ 1424), που είχε αποκτήσει σε δημοπρασία και πρόσθεσε:
«Όλα τα υπόλοιπα κατακρατούνται ακόμη παρά πάσα έννοια δικαίου, πάντα νόμον ηθικής και παρά τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη προς την ανωτάτην πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της Βουλγαρίας και προς το πατριαρχείο της Σόφιας. Πρόκειται για μια μεγάλη πληγή στο σώμα της Ρωμιοσύνης, η οποία παραμένει ανοιχτή και βάσκουσα, επί ένα ολόκληρο αιώνα».
Ο κ. Βαρθολομαίος συνέχισε, λέγοντας ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η μητρόπολη της Δράμας και άλλες πληγείσες μητροπόλεις, δε θα παραιτηθούν από τον στόχο της επιστροφής των όλων των κλεμμένων κειμηλίων και συνέχισε: «Οφειλετικώς, κρατούμε το θέμα ανοιχτό και δε θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι της πλήρους και τελείας διευθετήσεως του, δηλαδή, μέχρι να μας επιστραφεί και το τελευταίο εκ των διαρπαγέντων ιερών και οσίων».
Ο κ. Βαρθολομαίος, τοποθετήθηκε για το θέμα, σε ομιλία του, με αφορμή την παρουσίαση του τόμου, με τίτλο : «Η λεηλασία της Ιεράς Μονής της Εικοσιφοινίσσης» – 100 χρόνια από την κλοπή (1917-2017), σε κοινή εκδήλωση των μητροπόλεων Δράμας και Νεαπόλεως – Σταυρουπόλεως, στη μονή Λαζαριστών.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρθηκε στον «υπό των ομόδοξων Βουλγάρων απηνή διωγμό καθ’ ημών, παλαιότερον, ένεκα τυφλού εθνοφυλετικού μίσους», συνέπεια του οποίου, όπως είπε, ήταν η φυσική εξόντωση πολλών Ελλήνων, αλλά και «η ανόσιος και ιερόσυλος καταλήστευσις, επί τη βάση επιμελώς καταρτισμένου και συστηματικώς εφαρμοσθέντος σχεδίου, ανεκτίμητων πνευματικών και πολιτιστικών θησαυρών από τους ναούς και τις μονές μας, εδώ, στην πολύπαθη Μακεδονία».
Κατονόμασε, μάλιστα, μονές, που υπέστησαν λεηλασίες πολιτιστικών αγαθών την περίοδο 1919-7 αλλά και αργότερα, όπως, την μονή Τιμίου Προδρόμου των Σερρών, της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας της Ξάνθης και της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας του Παγγαίου Δράμας. Αναφερόμενος, δε, στον επετειακό τόμο πρόσθεσε ότι «παρουσιάζεται με αδιάσειστα τεκμήρια, το κατά της Εικοσιφοινίσσης, ανήκουστο έγκλημα». Επεσήμανε, τέλος, ότι παρά το γεγονός ότι «η Βουλγαρία είναι, από ετών, μέλος της Ε.Ε.» και ότι η «τέως σχισματική» εκκλησία της έχει πια αποκατασταθεί «δια της μεγαλοτίμου συγχωρήσεως» του Οικουμενικού Πατριαρχείου, «ουδεμία ενέργεια χειρονομία έχει γίνει προς αποκατάσταση της ηθικής τάξεως και απόδοσης των ανοσίως συληθέντων».
«Και δεν πρόκειται, για ένα ούτως ειπείν, τυπικό μνημόσυνο των απολεσθέντων, αλλά για μια, μετ’ επιστήμης, μεγαλόφωνη καταγγελία του εγκλήματος ενώπιον όλου του πολιτισμένου κόσμου και μία επίσημη δήλωση» είπε ο κ. Βαρθολομαίος και συνέχισε:
«Ότι ουδόλως έχουμε παραιτηθεί των δικαίων μας και δεν προτιθέμεθα ποτέ να παραιτηθούμε, αλλά αντιθέτως είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε μέχρι τέλους, την με κάθε νόμιμο και ηθικό μέσο, τη διεκδίκηση των πατρώων θησαυρών μας, οι οποίοι είναι πάντοτε αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχής μας».
«Εκφράζουμε, θερμή ευχή και παράκληση: Οι αρμόδιες κρατικές και πολιτικές αρχές της Ελλάδος να εντάξουν επιμελώς το αίτημα της απροφασίστου επιστροφής όλων των, υπό των Βουλγάρων, αρπαγέντων θησαυρών, των μονών της Μακεδονίας, στο πλαίσιο των διακομματικών επαφών και διακρατικών σχέσεων, ακόμη και στα νομικά πλαίσια της ενωμένης Ευρώπης» πρόσθεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
Στην εκδήλωση μίλησαν επίσης οι μητροπολίτες Δράμας Παύλος και Νεαπόλεως -Σταυρουπόλεως Βαρνάβας, ο αγιορείτης γέρων Νικόδημος Αγιοπαυλίτης, συγγραφέας του βιβλίου καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γιώργος Παπάζογλου, ο αναπληρωτής καθηγητής αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών, Σταύρος Μαμαλούκος.
