Σε αγώνα δρόμου με υψηλές απαιτήσεις και στενά χρονικά περιθώρια καλείται να ανταποκριθεί το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και τα συναρμόδια υπουργεία, ώστε να εκπληρώσουν ακόμη 240 ορόσημα και στόχους που έχουν τεθεί, προκειμένου να εισπραχθούν τα υπόλοιπα 14,6 δισ. ευρώ από τα συνολικά 36 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας και την ανάκαμψη της χώρας.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του κλιμακίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με επικεφαλής επόπτη τον Ντέκλαν Κοστέλο (γνωστό στη χώρα μας από τον καιρό των μνημονίων, που τώρα φέρει την ιδιότητα του αναπληρωτή γενικού διευθυντή για Οικονομικές και Χρηματοοικονομικές Υποθέσεις της Κομισιόν), έγινε σαφές πως το ελληνικό σχέδιο, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, χρειάζεται αναθεώρηση. Για να μην υπάρξουν καθυστερήσεις και απώλειες χρηματοδοτήσεων, απαιτείται προσαρμογή έως τον Απρίλιο, ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης εκμετάλλευση των διαθέσιμων πόρων. «Η Ελλάδα κάνει βήματα, αλλά θα πρέπει να τρέξει», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά.
Αναθεώρηση και επαναξιολόγηση έργων
Η Κομισιόν ζητά εξορθολογισμό των επενδύσεων, απομάκρυνση όσων δεν μπορούν να ολοκληρωθούν εντός των προθεσμιών και αναπροσαρμογή των ορόσημων, που ενδέχεται όμως να προκαλέσουν καθυστερήσεις. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις απορρόφησης κονδυλίων, ο χρόνος πιέζει και οι προκλήσεις παραμένουν για το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.
Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει εκπληρώσει 131 από τα συνολικά 371 ορόσημα και στόχους (δηλαδή, ένα ποσοστό της τάξης του 35,1%), ενώ έχει ήδη λάβει 18,3 δισ. ευρώ μέσω προκαταβολής και τεσσάρων δόσεων. Εν αναμονή βρίσκεται η πέμπτη δόση ύψους 3,1 δισ. ευρώ, η οποία θα αυξήσει το συνολικό ποσό στα 21,4 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, η Κομισιόν προχώρησε σε περικοπή 500 εκατ. ευρώ από αυτήν τη δόση, καθώς η Ελλάδα δεν πέτυχε τον στόχο για συμβασιοποίηση δανείων ύψους 5,25 δισ. ευρώ.
Χαμηλοί ρυθμοί δαπανών και επενδυτικές προκλήσεις
Παρότι λοιπόν οι εκταμιεύσεις προχωρούν, οι δαπάνες υλοποίησης επενδύσεων κινούνται με πιο αργούς ρυθμούς. Από τα 18,2 δισ. ευρώ που έχουν εισρεύσει στην ελληνική οικονομία, έχουν διατεθεί μόλις 11,4 δισ. ευρώ. Το επενδυτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει 800 έργα συνολικού προϋπολογισμού 22 δισ. ευρώ (μαζί με τον ΦΠΑ), αλλά η απορρόφηση παραμένει στο 30%, με τις πληρωμές να ανέρχονται σε 6,5 δισ. ευρώ.
Στον τομέα των ιδιωτικών επενδύσεων, μέσω των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχουν υπογραφεί 381 συμβάσεις συνολικού ύψους 12,48 δισ. ευρώ. Από αυτά, 5,37 δισ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο, 4,21 δισ. ευρώ από τραπεζικά δάνεια και 2,9 δισ. ευρώ από ίδια κεφάλαια επενδυτών. Ενδεικτικό είναι ότι το 50% των δανείων έχει συναφθεί από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, γεγονός που καταδεικνύει έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Με την ολοκλήρωση των πρώτων επενδύσεων που εγκρίθηκαν το 2022, αναμένεται επιτάχυνση του επενδυτικού προγράμματος, καθώς νέες χρηματοδοτήσεις θα πάρουν τη σκυτάλη. Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το στοίχημα της ταχείας απορρόφησης των κονδυλίων, ώστε να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ από τους διαθέσιμους πόρους. Με τον χρόνο να μετρά αντίστροφα, η επιτυχία εντέλει θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα των δράσεων που θα αναληφθούν στους επόμενους μήνες.
Το αμέσως επόμενο διάστημα θα πρέπει να γίνουν αποφασιστικές κινήσεις, καθώς η Ελλάδα θα υποβάλει τέσσερα νέα αιτήματα χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, εκ των οποίων τα δύο θα κατατεθούν φέτος και τα υπόλοιπα μέχρι το 2026 που λήγει και το πρόγραμμα του Ταμείου. Το πρώτο αίτημα για το τρέχον έτος (6ο κατά σειρά) προγραμματίζεται για τα τέλη Απριλίου ή αρχές Μαΐου και αφορά επιχορηγήσεις ύψους 2,4 δισ. ευρώ και δάνεια 2,5 δισ. ευρώ, τα οποία συνδέονται με 46 προαπαιτούμενα. Ακολουθούν το 7ο αίτημα με 1,9 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 2,5 δισ. ευρώ δάνεια (35 προαπαιτούμενα), το 8ο αίτημα με 1,7 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 1,2 δισ. ευρώ δάνεια (39 προαπαιτούμενα), και το 9ο αίτημα με 3,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις (126 προαπαιτούμενα).
Για την ολοκλήρωση της 6ης δόσης, τα κύρια ορόσημα περιλαμβάνουν:
- Υπογραφή συμβάσεων για τη δημιουργία νέων κέντρων Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Φροντίδας.
- Ταχύτερες διαδικασίες για ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων.
- Ολοκλήρωση του έργου THORAX, που θα ενισχύσει την ηλεκτρονική ασφάλεια των Ενόπλων Δυνάμεων.
- Συμβάσεις για την αναβάθμιση περιφερειακών λιμένων και την αποκατάσταση σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων που επλήγησαν από την καταιγίδα Daniel.
- Έγκριση στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη υπεράκτιων ανεμογεννητριών.
- Ολοκλήρωση του κτηματολογίου κατά 95% και δημιουργία δύο κεντρικών γραφείων.
- Σύσταση συστήματος ηλεκτρονικής ταυτότητας ασθενών.
- Εκπόνηση νέων πολεοδομικών σχεδίων για περιοχές που θα σταματήσουν τη χρήση λιγνίτη.
- Μείωση της οφειλής claw-back από τις φαρμακευτικές εταιρείες κατά 150 εκατ. ευρώ μέσω ιδιωτικών επενδύσεων.
Οι μεταρρυθμίσεις του 2025
Η Ελλάδα σχεδιάζει τις εξής σημαντικές μεταρρυθμίσεις για το τρέχον έτος:
- Μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης: Εισαγωγή νέου δικαστικού χάρτη, ολοκλήρωση της Ψηφιακής Δικαιοσύνης και αναβάθμιση υποδομών.
- Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια: Σχέδιο για 750 δημοτικές ενότητες (προϋπολογισμός 323 εκατ. ευρώ).
- Ανακαίνιση Δημόσιων Νοσοκομείων: Αναβάθμιση 80 νοσοκομείων με προϋπολογισμό 450 εκατ. ευρώ.
- Επέκταση του Προσωπικού Ιατρού: Αναβάθμιση 156 Κέντρων Υγείας (προϋπολογισμός 365,4 εκατ. ευρώ).
- Βόρειο Τμήμα Ε-65: Ολοκλήρωση τμήματος 70 χλμ. της Εγνατίας Οδού (προϋπολογισμός 480 εκατ. ευρώ).
- Πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ»: Παροχή χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων (προϋπολογισμός 2 δισ. ευρώ).
- Εθνικό Κτηματολόγιο: Ολοκλήρωση άνω του 85% της κτηματογράφησης.
- Προγράμματα Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων: 85 έργα για περιβαλλοντικά ευαίσθητους οικισμούς (προϋπολογισμός 455 εκατ. ευρώ).
